cònca , nf Definizione in sa carena, sa parte ue funt is crebedhos, is arremos de intèndhere, bíere, papare e arrastare: sa parte de ananti est sa cara, chi distinghet dónnia persona a sa bisura; sa conca est mescamente sa parte prus in artu o prus addenanti in d-una carena animale e si pentzat sèmpere coment'e sa parte prus importante, tanti de dha cunsiderare, po su cristianu, sinónimu de persona, mente, inteligéntzia, crebedhu; de unu logu, su tretu in artu, a sedha o cúcuru; de unas cantu erbas, s'ispiga o sa parte prus grussa; sa parte prus grussa de calecuna aina (de màgiu, agúgia, fusu, púncia, crau, obbilu); sa punta de is pódhighes (e fintzes de su trigu, de s'órgiu); a logos, sa c. est s'istrégiu de linna o tianu po impastare sa farra / min. conchedha, conchighedha, conchixedha (a bortas nau po conca machillota), concutza Sinonimi e contrari carbedhu, cúcuru Modi di dire csn: bia de c. = chirra; perra de c. = una metadi; c. cucuràcia = cun sa sedha unu pagu a punta; a c. sciorta = a conca nuda, chentza bonete o mucadore; cumportamentos distintos de sa conca = conchi + agt.: conchiabbadu, conchibbódiu, conchilébiu, conchilenu, conchimanigadu, conchiminudu, conchipérrinu; fàghere de c. = mòviri sa conca coment'e bolendi nàrriri ccn. cosa; èssiri o andai a c. scinta = a conca nuda, chentza mucadore o bonete; èssere o andhare a conca betada = castiendi a terra po sa bregúngia; betàrendhe sa c. a ccn. = nàrriri cosa a ccn. fintzes a istrobbu, segai sa conca, sa passiéntzia; segare, segai sa c. a ccn. = fàere unu frincu in conca, una segada in conca a ccn.; segàreche, segaindi sa c. a ccn. (o a un'animali) = degogliare, isconcare a ccn.; portai sa c. cantu una cuarra = ammuinada, che in moida de rios; colàreche o essire dae c. (nadu de carchi idea)= iscarèsciri una cosa; colare in c. = bènniri in menti, pentzai; fai conchedhas = tzurumbecare, isconchiai; bènnere a c. = pentzai, arregordai; bogai una cosa de c. = fàgheresi passare s'idea; pònniri in c. una cosa a unu = tzacarecheli un'idea ne zusta e ne bona; pònnere, pònniri a c. = callai a ciorbedhu, currèzeresi, essire zudissiosu, insabiai, cussentire; èssere, no èssere zustu de c. = portai is ciorbedhus a postu, èssiri sàbiu, arrexonai bèni, èssiri pretocau; portai conca = zúghere zudíssiu, atuamentu, sabiore; no portai c. po… = èssere pessendhe in àteru; fàghere a c. sua = sentza de ascurtai a nemus; tocau a c. = chi fait machioris; pònnere c. a, o pesare c. de una cosa = pessare a la fàghere; conca a… = faci a…; èssere a c. de… = fai comenti…; zúghere sa c. leada de… = pentzai isceti a…; segamentu de c. = ifadu, cosa inzotosa; lassare sa c. a unu = acabbaidha de dhu circai contus; artzada de c. = arrennegu airadu de fàghere aconcadas macas; èssiri o istai a c. calada = coment'e pessamentosu, a ogros a terra, a conca bassa; arrúiri, mòrriri totus a una c. = a conca apare, a una fasche, totugantos paris; bènnere dae c. (nadu de carchi pessada, de cosa chi si faghet) = èssiri frutu de arrexonamentu, cosa bene pessada, sàbia; c. morta (nadu de laore) = ispiga aurtida, cun ranu míseru Frasi no zughet unu tudhu de pilu in conca ◊ cussa pisedha istat a conca falada ca est birgonzosa ◊ sa conca est atacada a su bustu po mesu de su tzugu ◊ no ti dha provis meda sa conca, no ti noxat!…◊ su dolore de conca est cosa mala ◊ no camines a conca in artu ca no bides ue pones sos pes! 2. su trigu si ndi segat po sa conca e no po sa canna ◊ ist tocau a ndhe bodhie s'órgiu a conca a conca de terra !◊ mi serbint duas concas de allu, de cibudha, cherzo duas concas de frenugu ◊ candu femu manorba portamu is conchedhas de is didus de is peis e de is manus sempri arrúbias 3. in sa conca de s'órdine sa terra est prus tosta ◊ sa conca de su surcu no est abbada ◊ in conca de letu pone su fusile! 4. mi che ses faghindhe sa conca che moju cun custu burdellu ◊ ohi, làssami sa conca chi no ndhe cherzo mancu intèndhere! ◊ candho sunt a conca de binu no cumprendhent prus nudha ◊ cussu est mannu ma a conca de criadura! ◊ zughet sa conca leada de su zogu ◊ cudhas isciuchendhe e issa chena sessare de nàrrere e betèndhendhe sa conca a totu! 5. mi est passau de conca e no apu fatu su chi as nau ◊ a ndhe li colat, totu, de cosas in conca!…◊ mi ch'est coladu dae conca, su chi depia fàghere ◊ su babbu at nau de mi lu bocare dae conca de pessare a sa fiza! ◊ no ti dh'apu nau ca mi nd'est essiu de conca ◊ no pongas conca a totu is cosas chi ti nant! ◊ dae conca ti benit a lassare una criadura sola in logu de perígulu?!…◊ mi lu at nadu puru ite fit, ma a mie no mi ndhe abbarrat in conca! 6. cussu est conca maca: no ndhe faghet una zusta ◊ fiat una picioca bellixedha, ma cantecantu de conca sua, po no nai isteulada in totu ◊ custa cosa est bogandumí de conca: mi depit cumpadessi! ◊ ant fatu a conca issoro ◊ c'est chini portat prus conca e chini prus pagu ◊ poita abarras fadendi conchedhas e no ti crocas? 7. fuiant acambitendi conca a sa crésia ◊ dh'apu agatau conca a su portu ◊ seu currendu conca a incudhai ◊ gei currit, conca a sa provenda! 8. aici morreus totus a una conca Cognomi e Proverbi smb: Conca, Concas / prb: a chie at conca no mancat berrita ◊ cheres bènnere paba? ponedilu in conca! Terminologia scientifica crn Etimo ltn. concha Traduzioni Francese tête Inglese head Spagnolo cabeza Italiano tèsta, capo Tedesco Kopf.

conchizàda , nf Definizione móvia de sa conca Sinonimi e contrari conchinada, isconchinada, iscónchiu, isconchizada, sconchiada Etimo srd. Traduzioni Francese mouvement de la tête Inglese nod Spagnolo seña, ademán con la cabeza Italiano mòssa del capo Tedesco Kopfbewegung.

disatinàda , nf Sinonimi e contrari ammonestu, bria, certu Etimo srd. Traduzioni Francese engueulade Inglese telling-off Spagnolo reprensión, bronca Italiano lavata di capo Tedesco Rüffel.

fiàdu , nm, nf Definizione css. animale mannu de petza (baca, brebè, cuadhu, e àteru); nau in cobertantza (fintzes fiadedhu), una calesiògiat persona, nau unu pagu a disprétziu, bolendho nàrrere chi no est tanti persona bona, e si narat fintzes de bobboi (unu pagu a brulla, po erríere)/ min. fiadutzu Sinonimi e contrari animabi, pecus Modi di dire csn: malu fiatu = fiadu malu, cristianu pagu bonu; fiadu berbeghinu, béchinu, bulu, fiadu minudu (animali piticu); fiadu russu = animali mannu Frasi ite bella fiadu, cussa baca! ◊ su pastore deviat dare contu a unu fiotedhu de fiados berveghinos ◊ li ant regaladu fiados minudos e fiados russos ◊ in su saltu paschiat paritzos fiadutzos ◊ fia teracu anzenu ma mi ndhe essei e mi ponei abbandha cun fiados mios 2. arratza de fiadu chi at buscadu, a maridu, Fulana: mandrone de prima calidade! Traduzioni Francese bête, pièce de bétail Inglese beast, head (of cattle) Spagnolo cabeza de ganado, res Italiano béstia, capo di bestiame Tedesco Vieh, Tier.

intzodhài, intzodhiài , vrb Definizione arrennèscere a fàere calecuna cosa, bogàrendhe atzola, intzertare / i. fuedhu = ispirastrare peràula, nàrrere cun craresa, bene, sas peràulas Sinonimi e contrari acamingiai, ammatzamurrai, incannugai / ispirastrare Frasi si no ndi fadeus oi, de custa cosa, no nd'intzodhaus prus ◊ ita totu est su chi ses intzodhendu? ◊ si dh'at nau in tres línguas ma no nd'intzódhiat manc'una! 2. totus fuant prenus de ispantu e no intzodhànt fuedhu ◊ no intzodhat fuedhu, achíchiat e is pagus fuedhus chi narat funt ammesturaus e a truncu de língua Etimo srd. Traduzioni Francese embobiner, resoudre Inglese to hit words Spagnolo dar en el blanco Italiano venire a capo di qlcs., impastocchiare Tedesco einer Sache auf den Grund kommen.

isconchinàre , vrb: sconchiai Definizione mòvere sa conca po nàrrere chi una cosa no est deasi, chi unu no est de acórdiu, giare cropos cun sa conca Sinonimi e contrari isconchidare, isconculare, scorrociai, tzilibbecare, tzurumbecare Frasi sas betzighedhas si sunt cheghentanne, isconchinanne e a tremuledha Etimo srd. Traduzioni Francese secouer la tête Inglese to shake one's head Spagnolo mover la cabeza Italiano scrollare il capo Tedesco den Kopf schütteln.

iscónchinu , nm: iscónchiu Definizione móvia de sa conca a cropu, mescamente candho unu no est de acórdiu cun su chi est intendhendho Sinonimi e contrari conchinada, isconchinada, isconchizada, isconchizu, sconchiada Frasi cudhu andai pistabista, feriveri, arrósciu oi de custus, cras de cudhus, a iscónchius, a murrúngius ◊ candho dhi narant cosa istat a iscónchios de conca ma no arrespondhet Etimo srd. Traduzioni Francese désapprobation d'un signe de tête Inglese headshake to dissent Spagnolo negación con la cabeza Italiano mòssa del capo per dissènso Tedesco mit dem Kopf ablehnen.

pécus , nm: pegus Definizione css. animale mannu de petza (baca, brebè, cuadhu, e totu deosi); nau in cobertantza, una calesiògiat persona, nau unu pagu a disprétziu, bolendho nàrrere ca no est tanti persona bona, e si narat fintzes de bobboi (unu pagu a brulla, po erríere)/ min. peghitu, pegugedhu; pegos cuncordos = animalis, bòis, chi si addatant unu a s'àteru e fait a dhus giúngiri impari Sinonimi e contrari animabi, fiadu / pècore Frasi cussos sunt pegos de mola! ◊ po no perdi unu pegus cantu no as girau!◊ de pegos bonos formadu at masones ◊ medas colant in cussu locu chin pecos mustrencos ◊ sos pacos pecos chi mi sunt restaos timo chi nche los giuca a bochidorju ◊ non pongas cani a dogna pegus! ◊ tenit centu pegus de brebeis 2. bellu pegus, cussu cristianu, mih! Etimo ltn. pecus Traduzioni Francese pièce, tête Inglese animal Spagnolo res, cabeza de ganado Italiano capo di bestiame Tedesco Stück Vieh.

pígnos, pígnu, pígnus , nm: píngiu, pintzu, pinzos, pinzu, pínzulu, pinzus Definizione podet èssere css. cosa de sa domo o de su chi si ponet in dossu sa persona (pinzu de orrobba); cosa de valore chi si podet bínchere; nau in cobertantza, malu (nau de gente o animale)/ pintzos de arribbu = bestimenta de càstigu, bona Sinonimi e contrari aina, beltimenta, isterzu, traste / prémiu Frasi a sos pinzos faghent postu e frundhidu: zente tropu mascada! ◊ s'ispozat unu pinzu a pustis de s'àteru ◊ at téssidu pinzos e tapetos ◊ tenet cussa cosa arribbada che pinzos de valore ◊ n'at bogadu padedhas e pinzos pro fàghere a manigare ◊ bi at restadu unu pignos ruinzadu ◊ no teniat su dinari po si comporare unu pinzu de robba ◊ tenet istrepos e pínzulos antigos ◊ tue ses pinzos de pagu valore! 2. as ingrassadu su mere candho li binchias pinzos in sas cursas! (L.Marteddu)◊ s'àrvure de s'oliva, tra totu sas piantas, est cudha chi valanzat s'altu pinzu (G.Usala) 3. e ite pignu de remonire in canteranu chi est, cussu!… Etimo ltn. pignus Traduzioni Francese objet Inglese object Spagnolo objeto Italiano oggètto, capo di vestiàrio Tedesco Gegenstand, Sache, Ding.

«« Cerca di nuovo