allútu , pps, agt Definizione de allúere; chi est tenendho a fràmula, abbruxandho; nau de unu, chi est bene faendho atentzione, ispiritosu, abbistu / portai allutus is ogus, is origas = èssere cun sos ogros abbertos bene, allutados, abbaidendhe cun atentzione, èssere iscurtendhe bene Sinonimi e contrari inchesu / abbillu, abbistu, allutadu, ispibillu | ctr. istudau, moltu Frasi su fogu at allutu ◊ sa lampadina no bi at allutu ◊ aiseta, za no est mancus sa Cúria alluta, no! ◊ is piciochedhus ant allutu su fogu 2. s'oghiada lègia de Federicu dh'iat allutu 3. s'ant a fai sinnalis po si collunai, ma bosatrus aturai allutus! ◊ fei atentzioni e siais allutus, poita no iscieis candu at a èssi própriu cuss'ora (Ev)◊ cussa cristiana mi parit alluta meda ◊ est piciochedhu allutu, lestru de cumprendóniu Cognomi e Proverbi smb: Alluttu Traduzioni Francese allumé, habile, adroit Inglese lighted, sharp Spagnolo encendido, ardiente, despierto Italiano accéso, ardènte, désto Tedesco brennend, wach.

ànsa , nf: assa Definizione mancamentu de abba, sidi forte, meda, gana manna de bufare; calura forte Sinonimi e contrari ansura, asciutore, assarxu, sicoi / caldana, fogora Frasi sos màndhigos salidos ponent ansa ◊ creschet su dolore che ansa in su desertu de ànima sidida chentz'abba Etimo ltn. arsus, -a Traduzioni Francese chaleur brûlante, soif ardente Inglese burning thirst Spagnolo sed, sequedad, bochorno Italiano arsura, séte ardènte Tedesco brennender Durst.

arderósu , agt: ardurosu Definizione chi portat ardúriu, chi faet o podet fàere calore meda, chi paret chi abbruxat Frasi no totus is crabonis funt arderosus su própiu tanti ◊ dhoi fiat unu niu de espis ferràinas ardurosas ◊ alluei su fogu prus ardurosu! Etimo srd. Traduzioni Francese ardent Inglese burning Spagnolo ardiente Italiano ardènte Tedesco glühend.

síde , nm: sidi, sidis, sídiu, sidu, siri, síriu 2, siti, sitis, sítiu Definizione bisóngiu o disígiu de bufare, nau de gente, matedu e animales chi dhis fartat s'abba; in cobertantza, disígiu o bisóngiu mannu de calecuna cosa Modi di dire csn: batire, intrare, bestire o pònnere sidi = fai bènniri bisóngiu de bufai, fai sidi; bènnere sidi = bènniri ganas de bufai; rucrare su sidi = catzare, passare, bogai, bogaisindi, tòdhere su sidi; fai sidi = pònnere o batire sidi; cassidu, cotu, tzegu, mortu, de sidi = sidiu meda meda; ispiolandhe, alluscau de su sídiu = tzegu de su sidi; patire sidi (nau de erbas e matas) = sunfriri pro mancamentu de àcua Frasi ti at batidu sidi sa calura ◊ cuss'abba no ndhe rucrat de sidi ◊ so mortu de sidu e no bi at abba! ◊ apo tentu sídiu e m'agis dadu a bufare ◊ custas àrbures sunt patindhe sidi ◊ sas piantas patint pro su sítiu de s'istiu ◊ sa sartitza bestit sídiu ◊ su sole li aiat missu unu sitis chi non resessiat a si catzare ◊ s'abba ndhe leit su side a totu sa zente (R.Sardella)◊ no as a mòrrere ne de side e nemmancu de fàmmene, ca dhue at cosighedha de papare (L.Mura) 2. fàmene e sídiu de giustesa ◊ chie bufat de cuss'abba at a tènnere torra sídiu ◊ cussu tenit sidi de dinai! Cognomi e Proverbi prb: abba budhit farina e sidis mintet ira Etimo ltn. sitis Traduzioni Francese soif, désir ardent Inglese thirst, burning wish Spagnolo sed, ansia, deseo vehemente Italiano séte, desidèrio ardènte Tedesco Durst, Begierde.

«« Cerca di nuovo