àca , nf Definizione ebba de portante, ammaistada a camminare movendho impare ambaduos peis de una parte, a borta a borta Sinonimi e contrari acheta, ebba, vacheta Cognomi e Proverbi smb: Acca Terminologia scientifica anall Etimo spn. haca Traduzioni Francese jument qui va l’amble Inglese pretty mare Spagnolo yegua amaestrada para mover los pies de un lado juntos Italiano cavallùccia Tedesco kleine Stute.

acaponài , vrb: cabonare 1 Definizione crastare is pudhos Sinonimi e contrari crastai Etimo srd. Traduzioni Francese chaponner Inglese to caponize Spagnolo capar un gallo Italiano capponare Tedesco kapaunen.

afrontànte, afrontànti , nm Definizione chie tenet sa propiedade o su possessu a làcana in mesu cun calecun’àteru o cun calecuna cosa (es. istrada) Sinonimi e contrari lacanante, lacanarju Etimo srd. Traduzioni Francese riverain Inglese frontager Spagnolo propietario de un inmueble que da a una calle o a un río Italiano frontista Tedesco Anlieger.

aizarédhu, aizédhu, aizighédhu , nm, avb Definizione unu tanti pagu pagu, un'apenedha Sinonimi e contrari agigu, atzítzigu, izedhu, pachedhu, pachitzedhu, talighedhu, tzúniu | ctr. meda Etimo srd. Traduzioni Francese un petit peu Inglese only a little Spagnolo un poquito Italiano pochino Tedesco wenig.

allatadòrza , nf Definizione in is linnas bias, sa vena (e arraighina) prus grussa chi allatat totu sa mata Frasi su prantone at a súere dae s'allatadorza bestíndhesi de linna, sida e frutu Etimo srd. Traduzioni Francese artère principale Inglese artery Spagnolo vaso principal de un árbol Italiano artèria principale Tedesco Hauptader.

amarghítu , agt Definizione chi est unu pagu amargu, marigosu Sinonimi e contrari arranchidonzu, dranchizu, ranchiditzu, ranchitzu, ranchizosu, rantzighitu Etimo srd. Traduzioni Francese légèrement amer Inglese bitterish Spagnolo un poco amargo Italiano amarógnolo Tedesco bitterlich.

amicàre , vrb rfl: amigai, amigare Definizione fàere s'amiga, o s'amigu, nau de persona cojuada chi bivet cun àtera (cojuada o nono) che pobidhu cun pobidha, o fintzes bagadia chi si ponet cun àtera cojuada Sinonimi e contrari afancedhae, afantare, amicitziare, ammestadai Frasi pro no mi èssere amicadu cun tecus no credas chi sia pentidu ◊ custa picioca si fiat amigada cun su Forasdenosu ◊ ci cun calecuna ses amigau ti depes cogiuare ◊ custu fit amigadu cun tantas féminas…◊ una fémina gatia e un'ómine si sont amicatos Etimo ctl., spn. amigar(se) Traduzioni Francese vivre en concubinage Inglese to find a mistress Spagnolo tener un amante Italiano farsi l'amante, la concubina Tedesco einen Liebhaber haben.

ammiàre , vrb Definizione giare a cumprèndhere una cosa cun calecuna móvia de conca, de manu o àteru Sinonimi e contrari acinnai 1, atzinnire, chinnire, oghidare Frasi ponzei su pódhighe afaca a su nasu e ammiei in manera misteriosa (N.Falconi)◊ su babbu si tirat de cinta e lia ammiat a su fizu (N.Rubanu) Etimo ltn. ad + micare Traduzioni Francese faire un clin d'œil, faire signe Inglese to make gesture, to wink Spagnolo hacer un ademánseña Italiano ammiccare, far cénno Tedesco winken.

ammolentài, ammolentàre , vrb Definizione fàere a sa manera de is àinos, fàere a molente de cumportamentu, manera de fàere grussera e pagu abbista; pigare una molentada o imbriaghera Sinonimi e contrari abburricai 2. ogni cane polítigu, ammolentadu, presentat una lege istúpida cantu a isse! Etimo srd. Traduzioni Francese devenir ignorant Inglese to drow dull Spagnolo portarse como un burro Italiano inasinire Tedesco verdummen.

apostrofài, apostrofàre , vrb Definizione iscriendho, pònnere s'apòstrofu, unu singiale ue mancat (o a su postu de) calecuna lítera (prus che àteru vocale) Traduzioni Francese mettre l'apostrophe Inglese to apostrophize Spagnolo poner un apóstrofo Italiano apostrofare Tedesco apostrophieren.

apretzadòri , nm Definizione chie perítziat unu dannu po bíere cantu est, ponet o betat unu prétziu Sinonimi e contrari perissiadore Frasi est benniu s'apretzadori ca mi ant imputau unu dannu Etimo srd. Traduzioni Francese estimateur Inglese estimator Spagnolo perito, quien atribuye un precio Italiano estimatóre Tedesco Schätzer.

assèndhere , vrb: assènnere Definizione coment'e calare de artu, a pitzu, ma nau fintzes in su sensu ebbia de lòmpere, bènnere de unu male, de calecuna cosa chi no si iat mancu a bòllere o cun fortza chi faet male; fintzes lòmpere ebbia a unu logu, a unu tretu, a calecuna cosa, su bènnere de unu tempus / pps. asséndhidu Sinonimi e contrari achirrare, andai, assurpire, bènnere, falare, lòmpere Frasi e ite male ti at asséndhidu? ◊ como chi ndh'est asséndhida cussa lege tocat chi càmbies! ◊ li at asséndhidu unu raju ◊ pessanne a cantu li fit assortitu li fit assénnitu s'ingadhintzu ◊ sos pilos li assendhent in bassu a mesu de s'ischina 2. donzi caminu annat a sa Libra, bastat de no dare vorta pro bi assènnere ◊ sont assénnitos a si mannicare pacos ischerfiones de frútora ◊ custos pastores assendhent a unu buscu e bi passant sa note 3. su giàcanu mannu est assénnitu a carches a sa gianna de sa turre ◊ fit bete crateone chi Antonedhu atzicu assenniat a tocare terra chin sos pedes 4. candho assendhiat su veranu sos pitzinnos si apiligaint in sos fundhos pro gustare cucuja Traduzioni Francese venir Inglese to come Spagnolo venir, venir un mal Italiano venire, scéndere (détto di un male) Tedesco betroffen werden (von einem Unglück).

atzironàre , vrb Definizione pònnere o apicigare tzirones, ligas Etimo srd. Traduzioni Francese panser Inglese to stick a plaster on Spagnolo poner un esparadrapo Italiano incerottare Tedesco ein Pflaster aufkleben.

becióngiu , agt: betzonzu, vetzontzu Definizione unu pagu béciu Sinonimi e contrari becitedhu | ctr. giovunedhu Frasi a su pipiu po giogare sa mama dhi at istérriu una burrighedha beciòngia in terra Etimo srd. Traduzioni Francese vieillot Inglese rather old Spagnolo un poco viejo Italiano vecchiòtto Tedesco ziemlich alt.

brugnólu , nm: bugnolu, brunniolu, brunnolu Definizione genia de druche a ballina tundha, de casu friscu druche o saliu, fríssiu Sinonimi e contrari buscione / cata, frisciola, típula Terminologia scientifica drc Etimo ctl. bunyol Traduzioni Francese berlingot Inglese a kind of sweet Spagnolo un dulce Italiano berlingòzzo Tedesco Kringel.

casigiólu , nm: casizolu Definizione genia de forma de casu piticu (agiummai solu de late bàchinu) chi si faet a bisura de pira trebballandho su casu friscu aintru de s'abba budhia: dhi faent unu nasedhu (o tenàgiu, conca), su tzugu, inue faet a dhi pònnere un'acapióngiu a dh'apicare (e po cussu a logos dhi narant tavedha)/ unu c. = unu pischedhu de casizolu Sinonimi e contrari gruguzone, gurgugiolu, panada 3, perita, piredha / cdh. caxola Frasi issus papànt arrescotu, cagiadu e casigiolu ◊ còmpora duos casizolos ca no che ndhe amus!◊ casigiolu e casu furriadu, su casu béciu cun su casu nou, totu cositas de bonu sabore! Terminologia scientifica csu Etimo srd. Traduzioni Francese "caciocavallo" (fromage de d'Italie du Sud à forme allongée) Inglese strong cheese from southern italy Spagnolo "caciocavallo", un tipo de queso Italiano caciocavallo Tedesco geräucherter Hartkäse.

coltína , nf: cortina, cultina Definizione sa pratza asuta de una mata, totu a inghíriu de su truncu inue orruet su frutu; s'umbra chi faent is matas, asuta; su frutu chi dhue orruet asuta de sa mata Sinonimi e contrari paltza, prassàrgia, pratzada Modi di dire csn: fàghere sa c. a sas àrbures = limpiai asuta de is matas; èssere a cortina (nadu de unu frutu) = a meda, in terra Frasi est abbaidendhe sas fozas sicas e mortas suta de sa coltina ◊ sa pira ruet in sa cortina ◊ sa cortina no si collit comintzendhe dae mesu, ma dae alas de fora, a s'atenta 2. sos àrbores fachent cortina ◊ in istiu cherent fatas sas cortinas pro agatare su logu netu a ndhe collire s'olia 3. ndhe apo collidu una cortina de olia ◊ sa nughe bi est a cortina, in terra Cognomi e Proverbi smb: Cortina / prb: sa landhe falat a sa cortina Etimo srd. Traduzioni Francese le couvert d'un arbre Inglese Space under a tree Spagnolo lugar debajo de un árbol Italiano lo spàzio sótto una pianta Tedesco Schatten eines Baumes.

cruàncinu, cruànciu, cruàngiu, cruàntzinu, cruàntzu , agt Definizione nau de frutuàriu, chi est pagu cotu Sinonimi e contrari cruatzu, cruàxini, crudonzu, cruinciolu / cdh. crudànciu Etimo srd. Traduzioni Francese un peu vert (pas mûr) Inglese a little harsh Spagnolo un poco verde Italiano acerbétto Tedesco etwas unreif.

crudónzu , agt: cruonzu, cudronzu Definizione nau de cosa posta a còere o de frutu, chi no est cotu bene Sinonimi e contrari arbau, cruànciu, cruàxini, cruinciolu Etimo srd. Traduzioni Francese un peu cru, un peu vert Inglese a little cooked (unripe) Spagnolo un poco crudo Italiano crudetto Tedesco etwas roh.

culivàla , agt Definizione nau de ómine o de fémina, chi no aguantat segretu nudha, chi est coment'e isfundau Sinonimi e contrari culianu, culiprude, culirbudhau, culusciagu, illanadu, irmendhajolu, isciodhau, isculatzadu, lendharzu, pidànciu, pirodha, scorruledhu | ctr. segretu, sizerru Frasi cussu est unu culivala: no faghet a li nàrrere nudha chi deretu lu torrat a nàrrere Terminologia scientifica ntl Etimo srd. Traduzioni Francese rapporteur Inglese blabber Spagnolo chismoso, que no sabe guardar un secreto Italiano spifferóne Tedesco Plaudertasche.

«« Cerca di nuovo