allutzighinàre , vrb Definizione apèrrere bene deunudotu is ogos, comen'e faendho prus atentzione, meravigliaos Sinonimi e contrari allutzigare, ispalpedhare Frasi benit un'àinu, a denote, e mi allutzighinat sos ojos, pariat ànima mala 2. cussas sunt baldiendhe sa domo cun sos ojos allutzighinados Etimo srd. Traduzioni Francese écarquiller les yeux Inglese to open wide one's eyes Spagnolo abrir los ojos Italiano spalancare gli òcchi Tedesco die Augen aufsperren.

àmparu , agt: amplu, ampru, àmpuru Definizione chi est bundhante de mannària, mescamente in largària Sinonimi e contrari amplosu, largu | ctr. astrintu Frasi est ampru de coru ma istrintu de buciaca Etimo ltn. amplus Traduzioni Francese ample, vaste, large Inglese wide Spagnolo amplio, ancho Italiano àmpio Tedesco weit.

campúra , nf Definizione logu in paris mannu meda Frasi campuras e padros sunt birdes in beranu ◊ ses tue su prus cànnidu lizu de totu sas campuras ◊ is campuras funt infrorendi 2. sa luna est caminendhe in sa campura de su chelu Terminologia scientifica slg Etimo srd. Traduzioni Francese vaste plaine Inglese wide plain Spagnolo llanura extensa, planicie Italiano pianura estésa Tedesco weite Ebene.

ilbambarriàre , vrb: imbambarriare, impamparriare, irbabbarriare, isbabbarriare, isbambarriai, isbambarriare, ispambarriare, ispamparrai, ispamparriare Definizione apèrrere is ogos deunutotu, bene, meda; nau de aperturas o àteru, apèrrere deunudotu, apèrrere in campu; nau de unu cuau, essire de si fàere a bíere / ƒisbambarriare sas origras = allutai is origas, ascurtai bèni Sinonimi e contrari ilbarrizare, imbarritzare, irbarriolare, ispalpedhare, ispampanai, ispamparinare, ispamporionare, scampaniai, sparrancai | ctr. serrai, tancai Frasi pro ispantu ilbambàrriant s'oju a sa lugura ◊ li ant postu su retratu a ojos impamparriados ◊ cun sa fantasia isbambàrrio sas alas! ◊ fit a ojos isbambarriados ◊ su casifítziu isbambàrriat su portale dae sas ses ◊ at castiau ispamparrandu is ogros 2. nc'iat iscabulau su cupitu ci dhu cuàt e si nci fut ispamparrau Etimo srd. Traduzioni Francese ouvrir grand Inglese to open wide Spagnolo abrir de par en par Italiano spalancare Tedesco aufreißen.

illargàda , nf Definizione su illargare; tretu largu de camminos, istradas o àteru deasi; dólima, dolore a su brúciu, a sa manu, de chie at fatu isfortzu messandho a manu Sinonimi e contrari allargada, illascada / illàrghiu | ctr. afissa, astrinta Frasi su gurutu fit astrintu che caracolu ma in d-unu tretu fachiat un'illargada Etimo srd. Traduzioni Francese élargissement Inglese open space, wide stretch Spagnolo ensanche Italiano slargo Tedesco Verbreiterung.

impamparriàdu , pps, agt: isbambarriadu, ispamparriadu Definizione de impamparriare; chi est apertu deunudotu Sinonimi e contrari scampaniau Frasi chelos ispamparriados Traduzioni Francese grand ouvert Inglese wide open Spagnolo abierto de par en par Italiano spalancato Tedesco aufgesperrt.

ispàbinu , nm, agt: ispàinu, ispàniu Definizione su ispainare; chi est ispratu, chi s'ispraghet; nau de gente, chi istat sèmpere andhandho, peri su logu Sinonimi e contrari ispàrtzinu, ispràminu / àmparu, istérridu Modi di dire csn: mutetu a ispàniu = zenia de mutu cun istérrida totu cun rimas diferentes, ma cun sa serrada cun peràulas chi rimant totugantas; fogu ispàinu = itl. stélla cadènte, cométa; fuire a ispàinu = currindhe a tota fua a donzi bandha; ghetai, betare cosa a ispàinu (es. sèmene)= a iscaviaras, a paspiadura, a ispramminadura, in manera de rúere isparta, itl. a spàglio; andai a ispàinu = istérridos (es. comente paschent sas crabas), itl. sparpagliati Frasi in s'oru de su mari ant fatu is domus a ispàniu ◊ at agatau is bacas a ispàinu, pascendu peribellogu ◊ a sa petza arrustia ghetadhi su sali a ispàinu!◊ su masone est crocau a ispàinu Etimo srd. Traduzioni Francese étendu Inglese wide Spagnolo esparcido Italiano estéso Tedesco ausgedehnt.

ispalpedhàre , vrb: isprapedhai, isprapiedhai, isprepedhai, isprepedhiare, ispripiedhare, sprapadhai Definizione isperriare deunudotu, apèrrere bene is ogos, is prabaristas, o fintzes àteru Sinonimi e contrari ilbambarriare, irbarriolare, ispamparinare, ispamporionare, isparpalociai, ispitzulinare, sparrancai / abberberedhare, acrabionare, allutzighinare, sparrunchiai / allampare Frasi iat isprapedhau is ogus chi pariant duas làntias ◊ Bissentedhu furiat isprepedhendi is ogus po biri mellus ◊ ispripiedhat sos ogos po cumprènnere si est abbizu o drommidu 2. est abarrau cun is ogus isprapedhaus de sa timoria ◊ est siciau cun is manus isprapiedharas in is ginugus Etimo srd. Traduzioni Francese ouvrir grand Inglese to open wide Spagnolo abrir los ojos, abrir de par en par Italiano spalancare gli òcchi Tedesco die Augen aufsperren.

ispampanài, ispampanàre , vrb: ispampinare 1 Definizione apèrrere in campu, deunudotu / ispampinare sos ojos = isprapedhai is ogus, fintzes ischidare Sinonimi e contrari ilbambarriare, ilbarrizare, imbarritzare, ispalpedhare, ispamporionare, isparpalociai, scampaniai, sparrancai / ismedhinare | ctr. serrai, tancare Frasi luego abberit sa gianna pro ch'essire su fiagu e ca s'upore no est pagu ispàmpinat su balcone ◊ mi est essidu de mente de ispampinare sa gianna de su frundhagu ◊ giuchiat sos ocros totu ispampinatos ◊ su butoni de custu frori est deretu a ispampanai Etimo srd. Traduzioni Francese ouvrir grand, rouler les yeux Inglese to open wide Spagnolo abrir de par en par Italiano spalancare, stralunare Tedesco aufreißen, verdrehen.

ispampanàu , pps, agt Definizione de ispampanare; chi est apertu deunudotu o, nau de ccn. cun significau metafóricu, chi est coment'e incantau, atontau Sinonimi e contrari iserelau / cdh. ribudhulatu 2. Elias aiat antziau sos ocros ispampanaos (S.Spiggia) Traduzioni Francese égaré Inglese opened wide Spagnolo desorientado Italiano stralunato, disorientato Tedesco verdreht, verwirrt.

làlgu , agt: largu Definizione chi est de mannària meda, abbundhante, cunforma a su bisóngiu, nau siat de su tretu a istúturu de sa cosa, ma fintzes de sa parte prus longa e po cussu in su sensu de longu: si narat fintzes in su sensu de mannu, de durada longa / min. larghitu, larghixi Sinonimi e contrari amplosu / atesu | ctr. afissu, astrintu, ispremu Modi di dire csn: avb. largu, a largu = atesu, aillargu; l. che su padru de Mara = meda; fàghere contos largos = sestare o dissinnare in mannu, fàghere contos mannos; a largos annos! = a medas annus!, disígiu de bèni chi si fait a unu po chi bivat meda; dimandhare a sa larga = intrare in chistionu faedhendhe de àteru, lendhe sa chistione totu pellargu; a largu tempus = in tempus longu, in tempus meda; annare, èssere largas largas = pellargu, a istésiu Frasi custos pantalones mi sunt tropu largos ◊ inue sa carrela est larga si colat bene ◊ a sa corte ant fatu un'intrada larga chi bi podet colare su càmiu ◊ is istàtuas de Monti Prama funt gherreris natzionalis chi dimostrant unu sentidu de interessus prus largus e de conoscimentu ratzionali chi si adatant a una bera natzioni a su tempus de sa libbertadi (G.Lilliu) 2. poite fin'a terra ancora inchinas sos largos ratos, nughe seculare? 3. bollu fai is augúrius prus cumprius po chi potzais a largus annus fai corti a su santu! 4. sa domu si bidiat dae largu Etimo ltn. largus Traduzioni Francese large, vaste, ample, grand Inglese wide Spagnolo ancho, amplio Italiano largo, àmpio, spazióso Tedesco weit, breit.

scampaniài, scampaniàri , vrb: iscampaniai Definizione apèrrere in campu, deunudotu; nau de unu malàidu in letu, iscarragiare Sinonimi e contrari ilbambarriare, ispampanai, ispamparinare, ispamporionare, sparrancai 2. candu seus sudaus, su si scampaniari noxit Etimo srd. Traduzioni Francese ouvrir grand Inglese to open wide Spagnolo abrir de par en par Italiano spalancare Tedesco aufreißen.

scampaniàu , pps, agt: iscampaniadu Definizione de scampaniai; chi est apertu de dhue àere logu meda, largu, apertu deunudotu Sinonimi e contrari camposu, impamparriadu, scampiosu 2. at lassau is portas scampaniadas ◊ fia sconchiendi sétziu in s'eca de su pórciu a portali scampaniau po fai intrai bentu Traduzioni Francese grand ouvert Inglese opened wide Spagnolo abierto de par en par Italiano spalancato Tedesco aufgerissen.

sparrancài , vrb: isparrancare, sparranchiai, sparranchinai, sparruncai, sparrunchiai, sperranchiai, sperrenchiai, sperruncari Definizione apèrrere, illargare, istesiare de pare, nau mescamente de is cambas, ma fintzes de àteru Sinonimi e contrari ilbambarriare, ispalpedhare, ispamporionare, isparpalociai / ispantiare, isperrionare, sperrioncai Frasi sparruncai su portali ◊ at sperrenchiau sa genna de perra in perra ◊ sperrunca bèni is cambas po incosciari su cuadhu! 2. sperruncau, mi asciugu is pantalonis acanta de su fogu tenendi a fraca Etimo spn. esparrancarse Traduzioni Francese écarter les jambes Inglese to open wide Spagnolo abrir Italiano spalancare, divaricare Tedesco spreizen.

sprapedhàu , pps, agt: ispalpedhadu Definizione de sprapedhai; chi est apertu meda, deunudotu (nau de s'ogu, fintzes chi est cun sa prabarista furriada); nau de àteru, fintzes chi est bogau de pare, iscosciau Sinonimi e contrari sparrunchiau 2. sprapedhau parit unu feurratzu! ◊ candu ti saludat ti donat sa manu sprapedhada Traduzioni Francese grand ouvert, écarquillé Inglese wide open (ed) Spagnolo abierto de par en par Italiano spalancato Tedesco aufgesperrt.

tànca , nf: tanga Definizione propiedade, terrenu mannu meda, po su prus serrau a muru / min. tanchita, tanchixedha, tanchitu Frasi est una tanga de suelzos chi su maistru at curvadu ◊ tancas serradas a muru fatas a s'aferra aferra (M.Murenu)◊ torrant is sonus de perda asuba de perda po serrai is tancas chi portant s'arrichesa a pagus e fàmini a medas (L.Suergiu)◊ dae candho est mortu su mere, sas tancas si sunt arestadas torrendhe a buscu Cognomi e Proverbi smb: Tanca Etimo ctl. tanca Traduzioni Francese vaste terre entourée d'une clôture Inglese wide enclosed farm Spagnolo finca muy grande Italiano estéso podére chiuso Tedesco Landbesitz.

«« Cerca di nuovo