àtza 1 , nf Definizione bentighedhu fridu Sinonimi e contrari abra, abrina, araghe, frina Traduzioni Francese bise Inglese very cold air Spagnolo brisa fría Italiano sizza Tedesco eisiger Wind.

friarósu , agt: fridarosu, fridorosu, fridurosu, frigorosu, friorosu, fritarosu, fritorosu, fritulosu, friturosu Definizione chi sufrit meda su fritu; chi faet fritu meda, o dhue at fritu meda Sinonimi e contrari firtorosu, fritulàntzigu, titirigosu, tudhosu / fridu | ctr. caente Frasi ma ses friturosu, mih: tenes fritu fintzas candho sos àteros ant calura! 2. est faladu su nie in s'ierru fritorosu ◊ s’annu passau est istétiu un’ierru fridarosu ◊ no timiat sos manzanos friturosos ◊ me is dis friarosas si firmat acanta de sa forredha ◊ s'istait mali in custa coxinedha fridarosa Etimo srd. Traduzioni Francese frileux Inglese sensitive to cold Spagnolo friolero Italiano freddolóso Tedesco verfroren.

frídu , agt, nm: friru, fritu Definizione chi est a unu gradu bàsciu de temperadura, chi giughet pagu calore; nau de gente, chi ndhe dh'importat pagu de s'àteru o fintzes chi no dhi faet bonu a cara, chi no sentit nudha po s'àteru (itl. indifferènte), chi est o si ammostat pagu interessau a una cosa; chi no tenet dinare; chi no narat àteru si no friduras Sinonimi e contrari fríghidu | ctr. budhidu, caente Modi di dire csn: fritu che nie = fridu meda; donaindi una frida e una callenti = dàrendhe una cràdia e una lena (de fata, de nada e gai), lassendhe andhare o pretenindhe carchi cosa Frasi s'ierru est prus fridu de su beranu ◊ est intrendi s'ierru e s'ària si est fata frira ◊ segundhu sa cosa, frita est prus tètera ◊ sa minestra si papat prus a fridu chi no callenti 2. inoghi fait giai fridu meda 3. lampu, totu cussas ispesas nos ant lassadu fritos che nie! ◊ cun isse so fritu fritu ca mi at allimbadu ◊ si fint lassados ambos fritos fritos Cognomi e Proverbi prb: chini aspetat pratu allenu dhu papat fridu Etimo ltn. frig(i)dus Traduzioni Francese froid Inglese cold Spagnolo frío, frío Italiano fréddo, frìgido Tedesco kalt, Kälte.

frigidúmene, frigidúmini , nm: frizidúmene, frixidúmini Definizione fritu forte meda; su èssere fritos de sentidos Sinonimi e contrari frigilidade, fritore, frizidore, frixidadi Frasi tempus mau, balla: arratza de frigidúmini!…◊ cussus animaledhus funt mortus de frixidúmini ◊ frixidúmini e nébida isceti dh'ammantat!…◊ est faendho temporadas de frigidúmene Etimo srd. Traduzioni Francese froid pénétrant Inglese intense cold Spagnolo frío intenso, frigidez Italiano fréddo intènso, frigidità Tedesco bittere, Kälte, Gefühllosigkeit.

frítu , nm, agt: fridu Definizione temperadura bàscia, nau fintzes de comente unu sentit diferéntzia de calore; chi est fridu, chi dhue faet fritu; foedhandho de dinare, chi unu ndhe tenet pagu e nudha; sentidu lenu, istima de pagu contu, su chi tenet unu fàere chentza interessamentu Sinonimi e contrari frios | ctr. basca, caentu, calura / caente Modi di dire csn: intrare, pònnere, leare, tènnere, bènnere fritu, essire, catzàresi, bogaresiche su fritu; fàghere fritu chi faghet ballare sas píberas = meda, de no pòdere agguantare; èssere fritu fritu cun ccn. = no ndi fai contu Frasi triballa ca ti che bogas su fritu! ◊ caminendhe ch'essit su fritu a pes ◊ fit unu fritu chi belaiat sa salia in buca ◊ lampu a fritu: sa pedhe dae cara ndhe catzat!…◊ si ti corcas cugúzadi, ca sinono ti benit fritu 2. cussa est fea che su fritu e su fàmine ◊ custa domo est frita ◊ betesit innanti s'abba frita, debustis s'abba caente ◊ in montes de artu est logu fritu 4. totu cussos dannos nos ant lassadu fritos che nie: no tenimus unu sodhu! 5. Antónia cun megus fit frita frita e deo puru mi so infritada de issa ◊ so fritu fritu ca mi ant allimbadu Cognomi e Proverbi prb: parente de intradura ne fritu e ne calura Terminologia scientifica tpm Etimo ltn. frig(i)dus Traduzioni Francese froid Inglese cold Spagnolo frío Italiano fréddo Tedesco Kälte, kalt.

friuvógu , nm Definizione calidesa de corpus, budhidore, atacu de callentura cun titivrios Sinonimi e contrari cdh. caldafriosa Frasi est su friuvogu cun sa callentura chi dhi fait arrallai averionis (R.Frésia) Etimo srd. Traduzioni Francese fièvre avec des frissons de froid Inglese fever with cold shivers Spagnolo fiebre con escalofrío Italiano fèbbre con brìvidi di fréddo Tedesco Fieber mit Schüttelfrost.

ifridàre , vrb: ifritare, infridai, infritare, isciadrai, isfridare, isfritare, sfridai Definizione su abbasciare sa temperadura, su pèrdere o fàere pèrdere calore; nau in cobertantza, pèrdere s’istima, s’interessamentu po unu, po ccn. cosa / ifridare su sàmbene = pònniri pentzamentu, pistighíngiu, fàere pentzare in su malu Sinonimi e contrari afritare, fritire 1, irbudhidae, isfriorzare, isfritire, stebidai | ctr. caglientai, imbudhighinare Frasi su tempus si che ifritat comente intrat zerru ◊ no s'isfritat, no brujat, no at paura chi li apítzighet màcula peruna ◊ si est budhidu ifritadilu! ◊ su tempus at ifritadu ◊ fiaus in mari isciadrendu 2. de issos puru si ndh'est infritadu ◊ disgustu nisciunu ne suspetu isfridat s'afetu! ◊ sa chistione no cheret lassada ifritare! ◊ aintro de note at inténdhiu unu cane a gúgulos malos e dhi at ifridau su sàmbene ◊ su sentidu sou at fatu a s'ifrita ifrita e como no torrat mancu a crésia Etimo srd. Traduzioni Francese refroidir Inglese to make cold Spagnolo enfriar, refriar Italiano raffreddare, sfreddare Tedesco abkühlen (lassen).

ifritorídu, ifritoríu, ifriturídu , agt: infirtoriu, infriduridu, infritoridu, infritoriu, infritulitu, infrituridu Definizione chi tenet fritu, chi est morindho de su fritu Sinonimi e contrari afritoridu, afrituladu, allintugliadu, atilchinzadu, ifritorau | ctr. caente Frasi sos canes sunt infrituridos ◊ ca su pipiu fut infritoriu, sa mama dh'at ammontau 2. su calore de beranu no favorit su coro meu tristu ifrituridu (P.Sechi) Etimo srd. Traduzioni Francese transi de froid Inglese cold Spagnolo muerto de frío, aterido Italiano infreddolito Tedesco durchgefroren.

illibriníu , pps, agt: illimbrinidu, illivrinidu Definizione de illibrinire; nau de ccn., chi est morindho de su fritu (o fintzes chi est coment’e assicau de ccn. cosa), chi portat cara o bisura lègia e fintzes chi est de sentidos malos; a logos, fintzes chi est istrígile meda, cannàile, finigosu, de carena metzana Sinonimi e contrari afritoridu, afriturigadu, aggruncidu, allintugliadu, ateterighedhadu / ispaurigau, isprauriu 2. fit illibriniu dae su fritu, chin sa cara líbida dae sa tramuntana ◊ si preguntat, ite li apo a dare a su pastore illivrinidu in sos montes? 3. illimbrinida, sa mama, a s'isparu, picat in bratzos sa pitzinna morta e pranghet a irgrighillos ◊ sunt berveghedhas chi a las bídere ti faghent pena, totu illivrinidas e fatigadas ◊ candho miro s'illivrinida lara, no bi at música e boghe pro cantare! (M.G.Orgolesu) 4. malallutrinidos, pensant a sa betzesa cun beste de vilesa e meda illivrinidos (G.Ruju) 5. ses tropu minuda e illivrinida e no cherzo chi ti seghes! Traduzioni Francese transi de froid Inglese cold Spagnolo enfriado Italiano infreddolito Tedesco fröstelnd.

refreàdu , pps, agt: arrasfriau, refriadu Definizione de refreare; chi at ingortu arremadiu, chi est pigau a refriu o arremadiu Sinonimi e contrari acatarradu, annastuladu, arremadiau, arrumatu, remadu / cdh. risfriatu 2. faedhaiat cun su nasu che un’ómine sempre refriadu Traduzioni Francese enrhumé Inglese cold, cooled Spagnolo resfriado Italiano raffreddato Tedesco erkältet.

refreàre , vrb: arrasfriai, erresfriare, refriare, resfriai, rifriare Definizione pigare, ingòllere o fintzes fàere ingòllere refriu, fàere a arremadiu Sinonimi e contrari acatarrare, arremadiai, arremare, arrumai Frasi zughia pagu cuguzura in su letu e mi so refriadu ◊ titia, custu fritu oe mi refriat!◊ pizu ti che as bogadu, chi ti ses refriendhe?! Etimo ctl., spn. refredar Traduzioni Francese s'enrhumer Inglese to catch a cold Spagnolo resfriarse Italiano infreddarsi Tedesco sich erkälten.

refréu , nm: arrefreu, refriu, resfriu, rifriu Definizione genia de maladia chi faet mescamente a innisire, pigat a su nasu, a su gúturu, e chi benit po àere ingortu fritu meda, o po cambiamentu a cropu de temperadura Sinonimi e contrari arramatia, arrema, arresfriori, refreadura / cdh. risfriu Frasi mi est passau su resfriu e mi est passau s’arrennegu ◊ mi nche so dormiu inoche e mi nche so ischidau totu afritoriu: za mi apo a picare carchi rifriu, za! Terminologia scientifica mld Etimo spn. resfrio Traduzioni Francese rhume, rhinite Inglese cold, rinithis Spagnolo resfriado Italiano raffreddóre, rinite, infreddatura Tedesco Erkältung.

remàdu , agt Definizione chi est pigau o atacau de arremadia Sinonimi e contrari acatarradu, arrasfriau, arremadiau, arrumatu Etimo srd. Traduzioni Francese enrhumé Inglese cold, cooled Spagnolo resfriado Italiano raffreddato Tedesco erkältet.

saniète , nm Definizione fragu bonu de papares, o in cobertantza légiu; in cobertantza e prus comunu, araxi, ispera frida, bentu de nie, mescamente cussu chi intrat in is filiduras de gennas e fentanas Sinonimi e contrari abra, abrina, araghe, atza 1, frina / cdh. spunzina 2. sos muros los aiant arrebbussaos a ludru pro reparare assumancu su saniete chi intrabat incanalau ◊ sa cussorja abbarrabat istrempada dae sos sanietes ca fit in bassura ◊ za ifriscat in cussu saniete chi est tirandhe!… Terminologia scientifica tpm Etimo spn. sainete Traduzioni Francese courant d'air, vent glacial Inglese draught, cold wind Spagnolo corriente Italiano spìffero, vènto gèlido Tedesco Luftzug, Durchzug.

titirigósu , agt Definizione chi est ateterau de su fritu, chi sufrit su fritu; si narat de custu puru, chi est forte de fàere ateterare Sinonimi e contrari fridorosu, fritulàntzigu, titicu | ctr. imbaschidu Etimo srd. Traduzioni Francese frileux Inglese sensitive to cold Spagnolo friolero Italiano freddolóso Tedesco gegen Kälte empfindlich.

«« Cerca di nuovo