allentoríre , vrb: lentorire* Definizione isciúndhere de lentore Sinonimi e contrari allentorai, insaurrare, issaghinare Traduzioni Francese faire devenir humide de rosée Inglese to wet with dew Spagnolo rociar Italiano bagnare di rugiada Tedesco mit Tau befeuchten.

allufiài , vrb Definizione papare cun allurpimentu, a s'airada, a meda Sinonimi e contrari acamufai, atafiai, bentugare, mangiufai, scantusciai Frasi su Virrei, sassau de mangiusta, si allúfiat de aligusta! (L.Aresu) Traduzioni Francese faire ripaille Inglese to glutton Spagnolo devorar, tragar Italiano divorare, crapulare Tedesco schwelgen.

alluxentài , vrb Definizione fàere lúghidu Sinonimi e contrari allucidai, allustrai, illuchidare / impompitare Frasi su logu est límpiu límpiu, alluxentau a cera ◊ su lutoni si alluxentat cun limoni e cinixu ◊ labai ca est festa: tocai, alluxentaisidhas is botas! Etimo srd. Traduzioni Francese faire reluire, se parer Inglese to make bright, to shine, to dress up Spagnolo hacer relucir, acicalar Italiano far rilùcere, brillare, agghindarsi Tedesco leuchten, glänzen, sich herausputzen.

altudhàre , vrb: artudhare, artzudhare, astudhare, atudhare Definizione pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria; fintzes arrennegare Sinonimi e contrari aciuciudhae, altudhire, apilurtzie, arpilare, assunciudhai, aturtudhire, atzultzudhare, impilurtzai, impriutzai Frasi fit artudhadu a su fritu e a su fàmene 2. mamas chin fizos morzendhe de fàmine sunt cosas chi faghent altudhare ◊ un'aerita de ispreu mi artudhat sa carena (P.Fae)◊ si li fit atudhada sa carena pessandhe de pòdere favedhare gai a su frade (S.Spiggia)◊ mancari si artzudhet, isse, si dha faent abbassare sa coa! ◊ mi ndhe altudhat sa pedhe Etimo srd. Traduzioni Francese faire dresser les cheveux sur la tête (herisser), frissonner de froid, frissonner d'horreur Inglese to make s.o.'s hair stand on end, to shudder Spagnolo espeluznar, ponérsele los pelos de punta Italiano far rizzare i capélli, rabbrividire Tedesco die Haare sträuben, schaudern.

ammediài 1 , vrb: ammeriai, ammeriare, mediai* Definizione fàere su meigama, su meriedhu, abbarrare in s'umbra (nau pruschetotu de su bestiàmene) in tempus de basca Sinonimi e contrari acamai, meliagrare Frasi sas belveghes fint ameriadas in sa corte ◊ is brebeis ammeriendi fiant cun sa conca una asuta de sa brenti de s'àtera ◊ ammério sa chedha in s'umbra de s'úmbulu ◊ daghi fiant ammeriandhe, Loisedhu si che fiat bénniu a inue fiaus noso 2. arrumbullànt sentza de assébiu cumment'e unu crabu macu chi no iscít anchi ammediai! Traduzioni Francese faire la sieste, rester dans l'ombre Inglese to have a siesta, to stay in the shadow Spagnolo sestear Italiano meriggiare, stare all'ómbra Tedesco im Schatten Mittagsruhe halten.

ammiàre , vrb Definizione giare a cumprèndhere una cosa cun calecuna móvia de conca, de manu o àteru Sinonimi e contrari acinnai 1, atzinnire, chinnire, oghidare Frasi ponzei su pódhighe afaca a su nasu e ammiei in manera misteriosa (N.Falconi)◊ su babbu si tirat de cinta e lia ammiat a su fizu (N.Rubanu) Etimo ltn. ad + micare Traduzioni Francese faire un clin d'œil, faire signe Inglese to make gesture, to wink Spagnolo hacer un ademánseña Italiano ammiccare, far cénno Tedesco winken.

ammudài 1, ammudàre , vrb: ammutae, ammutai Definizione chellare a sa muda, citire, fàere citire o essire mudu; si narat fintzes de su si asseliare de su bentu Sinonimi e contrari acaire, ammudatzare, ammudigare, ammudire, ammudulire, assamudare, citire, ismudulare | ctr. fuedhai Frasi innantis de zudicare sos àteros nos firmamus e nos ammudamus ◊ si est ammudau a pompiare ite ndhe pessabat ◊ birgonzosu bisonzat chi mi ammude ◊ ispíritu chi ammudas, essi de custu piciochedhu! ◊ su sero sas umbras ammudant píulos e boghes Etimo itl. ammutare Traduzioni Francese faire chut Inglese to become dumb, to fall silent Spagnolo callar, acallar Italiano zittire, ammutolire Tedesco verstummen.

ammudíre , vrb: ammutire, ammutiri, mutire Definizione callare, parare mudos, istare citios, pèrdere sa limba, su foedhu, fàere citire Sinonimi e contrari acaire, ammudai 1, ammudigare, ammudulire, assamudare, citire, ismudulare | ctr. chistionai, faedhare Frasi si est ammutidu ◊ is duus giòvunus furint arrexonendi candu dhus at ammutius un'istragassu ◊ de sas undhas ammudis s'abbolotu (B.Chessa) Etimo itl. ammutire Traduzioni Francese se taire subitement, faire chut, devenir muet Inglese to become dumb, to fall silent Spagnolo callarse, enmudecer Italiano ammutolire, zittire Tedesco verstummen.

ammuntàre 1 , vrb: ammutai 1, ammutare Definizione fàere sonnos lègios, sufrire pesadíglia Frasi l'ant ammuntadu, dh'ant ammutau ◊ mi ndi seu iscidau totu atzicau ca m'iant ammutau in su sonnu (S.A.Spano) 2. candho che apo bidu su pitzinnu subra de campanile mi est ammuntadu su coro! Traduzioni Francese faire des cauchemars Inglese to have nightmares Spagnolo tener una pesadilla Italiano avére, destare ìncubi Tedesco Alpdrücken haben.

ammurratzàre , vrb Definizione cambiare colore a murru, nau de sa die candho est cumenciandho a iscurigare Sinonimi e contrari ilmurinare, incrinare, interighinare, interinare, murinai Etimo srd. Traduzioni Francese faire nuit Inglese to get dark Spagnolo anochecer Italiano imbrunire, farsi nòtte Tedesco dunkel werden.

amprudhiàre , vrb rfl Definizione essire a primma, su si ofèndhere Sinonimi e contrari abbrodhiare*, abbrufulai, abbudhai, abbuscinare, acasidhare, annicare, atrafudhai, pirmare, pudhare 1 | ctr. cuntentai, prexai 2. seo amprudhiada po cumente as tratau a tzia mia! Traduzioni Francese faire la moue, bouder Inglese to sulk Spagnolo enfurruñarse Italiano imbronciarsi Tedesco schmollen.

apiatàre , vrb: apietare, apretare Definizione fàere a preta, nau de su late, de su sàmbene, cagiare / sàmbene apretadu, apietadu = sànguini callau, aperdau Sinonimi e contrari abbeladinare, acepare, aggromare, alleae, ammallorai, apedrare, assambellutare, cagiare, giagare Frasi su sàmbene de s'animale, candho si coglit, cheret morigadu pro no si apietare Etimo ctl. (a)pretar Traduzioni Francese faire grumeler, coaguler Inglese to coagulate Spagnolo formar grumos, cuajar Italiano raggrumare, coagulare, rapprèndere Tedesco ballen, gerinnen.

arralatài , vrb: arrallatai, arrelatai, arrellatai, arrelletari, ralatai* Definizione lígere o fàere una relata apitzu de calecuna chistione; istare a chistionu, foedhare cun àtere Sinonimi e contrari faedhare, negossare Frasi eus ascurtau su chi at arralatau su Majori ◊ is fradis funt arrallatendu de custu fatu 2. est in s'oru de s'enna arrelatendi cun su frabbotu ◊ cun chini fust arrellatandu, ca ti apu inténdiu? ◊ a arrallatai est bella, cussa, e a ponni in befa sa genti! Traduzioni Francese faire le compte rendu, référer Inglese to report Spagnolo relatar Italiano relazionare, riferire Tedesco berichten.

arrandài , vrb: arrendai 1, randai Definizione fàere o pònnere s’arrandha a unu bestimentu o trastu Sinonimi e contrari irrandhare, trinetare Frasi est arrandendi sa camisa ◊ mi ammostas su chi as arrandau me is pannus? ◊ is féminas ant arrandau sa tialledha de s'altari ◊ apu arrendau is lensolos 2. intamen de arrechiai a su babbu mortu, sa genti iat arrandau po sa filla Etimo srd. Traduzioni Francese faire de la dentelle Inglese to lace Spagnolo adornar con encajes Italiano merlettare Tedesco mit Spitzen besetzen.

arrepiàre , vrb: repiare Definizione su si pigare un'arrépiu, firmare un'iscuta a pausare, arreare Sinonimi e contrari tasire / abarrai, aturai Frasi s'ómine no arrépiat mai 2. in domo sua isse non bi arrepiaiat prus ca totus lu chircaiant Traduzioni Francese arrêter, faire halte Inglese to stop, to grant a rest Spagnolo hacer una pausa Italiano sostare, concèdersi una trégua Tedesco rasten.

arrespinài , vrb: raspinai* Definizione èssere arrasposu, essire arrasposu Traduzioni Francese devenir rêche, faire devenir rêche Inglese to make rough (become) Spagnolo curtir, agrietar Italiano rèndere o divenire rùvido Tedesco grob werden, grob machen.

arringàre , vrb Definizione fàere arrennegu, crepu, tzacu / arringa! arringa! = arrennega! arrennega! Sinonimi e contrari arranzare 1, arraunzare, arrinzare, grujai, morrugnare, raganzare, ranzidare | ctr. allegrare, cuntentai Traduzioni Francese se mettre en colère, faire mal au cœur Inglese to make angry, to madden Spagnolo irritarse Italiano adirare, far ràbbia Tedesco zum Zorn reizen.

arrodeàre , vrb: arrodiai, arrodiare, orrodeare, rodiai Definizione andhare a rodeu, a s’inghíria inghíria comente faet s’istore in s'ària, andhare in giru de innòi e de inní, istare a rodeu, su si pònnere a inghíriu de ccn., istare a su gira gira acanta a calecuna cosa abbaidandho po che dha furare o fintzes po fàere dannu; fintzes pònnere cosa coment’e fascadura po aguantare / andhare arródia arródia = bagamundai, abarrai andendi totu a ingíriu Sinonimi e contrari arrodare 1, arrogliai, inghirare Frasi si li fint arrodiados in giru curiosos de ischire ◊ sa zente est acudida e si est arrodeada in sa piata ◊ si che sunt mortos sos chi fint arrodeandhe contra a sa vida tua (N.Rubanu)◊ is carrogas funt arrodiendi in su celu ◊ is merxanis arrodiànt in circa de coberai su mandiari ◊ sa Terra arródiat a ingíriu de su Sobi 2. candho at fatu sos chent'annos sa zente fit arrodiada a isse ◊ sos abbilastros sunt arrodiados a su mortorzu 3. in cussa carrada, bècia e mali arrodiada, de binu no ndi abarrat! Etimo spn. rodear Traduzioni Francese circonvenir, faire le tour Inglese to get round, to siege Spagnolo rodear Italiano circuire, girare attórno, assediare Tedesco umlaufen, belagern.

assaghinàre , vrb Definizione isciúndhere su logu, sa cosa, de saghina, de orrosu Sinonimi e contrari issaghinare, saurrare Etimo srd. Traduzioni Francese faire devenir humide de rosée Inglese to wet with dew Spagnolo rociar Italiano bagnare di rugiada Tedesco mit Tau benetzen.

assambellutàre , vrb rfl Definizione nau de su sàmbene, su si fàere a lea, cagiau Sinonimi e contrari apiatare Etimo srd. Traduzioni Francese faire grumeler Inglese to coagulate Spagnolo coagular Italiano raggrumare Tedesco gerinnen.

«« Cerca di nuovo