feridòre, feridòri , agt, nm Definizione chi o chie at fertu a ccn., nau prus che àteru de cosas graves, mannas Etimo srd. Traduzioni Francese celui qui a blessé Inglese wounder Spagnolo heridor Italiano feritóre Tedesco verletzend, Verletzer.

fermesílicu , nm: fermisílicu Definizione su greme chi faet sa seda Sinonimi e contrari sílicu Terminologia scientifica crp, bombyx mori Traduzioni Francese ver à soie Inglese silkworm Spagnolo gusano de seda Italiano baco da séta Tedesco Seidenraupe, Seidenwurm.

ferrítu , nm Definizione orrugu de ferru piticu, fine; agu de mígia, genia de aina, de ferru o àteru metallu, longhitu e fine, a punta, po fàere tessíngiu a manu (ferritu de fai mígias) Sinonimi e contrari busa, busoni Modi di dire csn: fàghere in ferritos = triballare, tèssere sa lana a ferritos (pro fàghere peuncos, gorfos e gai); macarrones de ferritu = fatos a busa, longhitos, fines e istampaos a zisa de canna 3. titia chi tenzo fritu, no lu poto baliare… macarrones de ferritu ndhe cherio manigare! Terminologia scientifica ans Etimo srd. Traduzioni Francese aiguille à tricoter Inglese tip, spindle Spagnolo aguja de media Italiano ferrétto Tedesco kleines Eisen, Stricknadel, Häkelnadel.

fía , nf: fiba, fila 1, fira Definizione genia de ispaitu forte finivini po cosire orrobba / soga de f. = cabu de filu Sinonimi e contrari filu Frasi lah, custa est fia forti po cosiri! ◊ candu torru mi ammostas totu sa fiba chi as annuau ◊ cussu bendiat de totu: zigarrus, tabbacu, agus, fila po cosiri cunserva e pasta… Terminologia scientifica trp Traduzioni Francese fil à coudre Inglese sewing thread Spagnolo hilo para coser Italiano filo da cucire Tedesco Zwirn.

filadòra , nf Definizione fémina chi ischit a filare, màchina chi filat, de filare Sinonimi e contrari filangiana Terminologia scientifica prf Etimo srd. Traduzioni Francese machine à filer Inglese spinner Spagnolo máquina hiladora Italiano filatrice Tedesco Spinnerin.

follaorigúda , nf Definizione genia de erba nada de pipas o pilledha de pastori po sa forma de su frore (a bisura de tubbitu a ispertiadas cun sa punta incrubada a cugutu, e origa de lèpuri po sa forma de sa fògia: unu e àtera essint de paris terra Sinonimi e contrari catedhina 1, uricredha Terminologia scientifica rba, Arisarum vulgare Etimo srd. Traduzioni Francese gouet à capuchon Inglese friar's cowl Spagnolo candilillos, frailillos Italiano arisaro Tedesco gemeiner Krummstab.

forchídha , nf: fortzidha, frochidha, frocidha, frucidha, fulchidha, fulcidha, furchidha, furcidha, fuschidha Definizione css. cosa chi, totu a unu fintzes a unu tretu, s’ispartzit poscas in duos faendho un'àngulu pagu apertu (30°/45°): si narat fintzes de bàculu po si agguantare camminandho; in is carros, cambu de linna grussu a duos corros prantau acanta a ue s'iscala est totu a unu, a cara a sa punta, cun lóriga po dhue passare is funes e a dónnia modu po pòdere méngius assentare su càrrigu (prus che àteru linna a naes longas); nae a frochidha chi si ponet in pitzu de is oros de su cadhàrgiu faendho casu po cicire is discos; aina a duos corros po pigare fenu, lòmboros de malesa (es. orruo), o fintzes cambu piticu frochidhau po arregòllere castàngia cun s’ischissone Sinonimi e contrari frochidhadura / casarile / forchidhone, frocedha, frucàrgia / corros Modi di dire csn: frochidhas de ’ia = forchidhaduras de caminu, tretu aundi unu mòri o un'istrada si pratzit in duus; f. de cunzare = tupisone, berrisone chi si ponet a serrare un'àidu Frasi a fàghere su tirolàsticu bi cheret una forchidha 2. un'istichida de frucidha de ferru a ibbidhiadura!… 3. dhi at nau "Conca de begu", chi est unu fuedhu sciambrecu po nai ca portat frocidhas Terminologia scientifica ans Etimo ltn. furcilla Traduzioni Francese fourche, fourche à foin Inglese fork (hay), hayloft Spagnolo horquilla, lanza Italiano forcèlla, fórca fienàia, fórcola Tedesco Gabel.

fraghíssa , nf: praghissa Definizione fémina chi at pérdiu su fedu Traduzioni Francese femme qui a avorté Inglese woman who has had a miscarriage Spagnolo malparida Italiano dònna che ha abortito Tedesco Frau, die einen Abort hatte.

fràntu , pps, agt Definizione de frànghere; chi est a una parte, cuau, chistiu, chi no si agatat inue si passat o si podet bíere Sinonimi e contrari fràndhiu, transiu / bàrigu, crancosu Frasi Nanni aiat frantu su logu e aiat aprontadu unu crocadolzu po s'istranzu (G.B.Serra)◊ nonnu si fit frantu dae sa parte piús manna de sos corpos 2. sos chi naro deo intro una pischina imberghendhe sa luna no bi afogant ca che pisches de vàglia restant frantos (P.Giudice Marras)◊ bidindhe custos ojos in piantu s'est che fiuda frisca remunida intro su coro meu in logu frantu ◊ sos pastores faghiant su cuile in tretu frantu Traduzioni Francese écarté, à l'écart Inglese secluded Spagnolo apartado Italiano appartato Tedesco weggerückt, entlegen.

frisadòri , nm Definizione ferru de frisai, genia de aina po allorighitare is pilos Sinonimi e contrari arrulladori Traduzioni Francese fer à friser Inglese curling-tongs Spagnolo tenacillas Italiano arricciacapélli Tedesco Lockenformer, Frisierstab, Brennschere.

friscàdu , pps, agt: frischiau Definizione de friscare; frisciadu, chi est serrau a friscu, a crae Sinonimi e contrari frilciadu, serradu | ctr. abbeltu Modi di dire csn: terra friscada = tropu tosta, mala a triballare; aeras friscadas = chi no sunt postas in abba, chi no bi cheret pròere; mudu che càssia friscada = chi no iscóbiat nudha 2. s'apusentu est frisciadu a giae Traduzioni Francese fermé à clef Inglese locked Spagnolo cerrado con llave, atrancado Italiano chiuso a chiave Tedesco verschlossen.

friscàre , vrb: afriscare*, frischiare, frisciare Definizione serrare is gennas a crae e a friscu; serrare, sidhare is dentes a forte Sinonimi e contrari acràere, creari, ifriscare 1, imbarcionai, serrai | ctr. abbèrrere Frasi fríscio sa gianna e t'intrego sas giaes ◊ si cheres frisciare fríscia: si times a ti furare ponebbei tentadore! ◊ aiant lassadu sa domita frisciada ◊ candho mi corco pagos minutos mancu sa zanna mi frisco ◊ apo serradu e friscadu, in domo, ca so essindhe 2. ses piàghida a mie e ti che apo frisciadu intro de s'intragna ◊ s'àinu candho móssigat frísciat sas barras Traduzioni Francese fermer à clef Inglese to lock Spagnolo cerrar con llave Italiano chiùdere a chiave Tedesco verschließen, zuschließen.

frochèta , nf Definizione aguxi, orrugu de cosa fine addopiau in duos coment'e a frochidha po intrare in pilos po dhos mantènnere Sinonimi e contrari auzadiperu Etimo itl. forchetta Traduzioni Francese épingle à cheveux Inglese hairpin Spagnolo horquilla Italiano forcina Tedesco Haarnadel.

frutèra , nf Definizione istrégiu, genia de safata a bogare su frutuàriu de pònnere in sa mesa Traduzioni Francese coupe à fruits Inglese fruit-dish Spagnolo frutero Italiano fruttièra Tedesco Obstschale.

furriallèdha , nf Definizione móvida chi si faet coment'e a furriadura Sinonimi e contrari furriete, giràndula, rutíglia Terminologia scientifica ggs Etimo srd. Traduzioni Francese moulin à vent Inglese windmill, weathercock, fickle person Spagnolo pirueta Italiano giràndola Tedesco Herumdrehen.

furriète , nm Sinonimi e contrari furrialledha, giràndula, trodoledha Terminologia scientifica ggs Etimo srd. Traduzioni Francese moulin à vent Inglese windmill Spagnolo pirueta Italiano giràndola Tedesco Windrad.

fúrriu , nm, avb: afúrriu Definizione su furriare, in totu is significaos; logu acanta a ue si istat; fintzes avolotu contr'a ccn. Sinonimi e contrari dúrriu, fórtzicu, furriada, furriotu, ghiradura, gíriu, inghíriu / acurtzu / rebbellia Modi di dire csn: fúrrios de conca = scimíngiu; avb. a fúrriu = a su fúrria fúrria, acurtzu; de fúrriu = impresse, de fúrria; in d-unu f. = in tempus de unu sinnu; zúghere carchi cosa a fúrriu cun àteras = pònniri is cosas a candu s'una a candu s'àtera; a fúrriu de mesudie = a oras de mesudie, faci a mesadí; a f. de luna = candho comintzat sa luna noa; unu f. de ballos = una ballada Frasi si funt postus a fai fúrrius de ballu ◊ a su cuadhu dhi at fatu fai unu mesu fúrriu ◊ no mi parit berus ca tèngiu cosa dèu puru: labai cantus fúrrius nci at in sa vida!…◊ est sempri a fúrrius in su letu! ◊ cincu chilus de malloredhus cun otu caboniscus no ant fatu mancu unu fúrriu! ◊ custa sceda at fatu su fúrriu de su mundu 2. su cumpanzu mi contabat sas cosas capitadas in su fúrriu ◊ aiat acatau duos pastores de fúrriu tentàndheli su cabadhu ◊ a sa festa arribbant dae sas bidhas de fúrriu 3. soe semper a fúrriu e candho bos bio andhandhe a sos locos bos imbídio! ◊ est a fúrriu in bichinau isetandhe s'amicu ◊ s'anzone arrustindhe cheret muntesu a fúrriu pro no si brusiare 4. est sempri a maba gana e a fúrrius de conca 5. fata sa rughe, Chisinera ch'essit de fúrriu dae crésia ◊ in totu sa dí no fais un'arroghedhu de su chi sorga tua fait in d-unu fúrriu 6. is féminas iant pesau avolotu, unu fúrriu a totu is prepoténsias Cognomi e Proverbi prb: is cuadhus bellus si bint a is úrtimus fúrrius Etimo srd. Traduzioni Francese tour, environs, à proximité Inglese turn, outskirts Spagnolo giro, alrededores Italiano giro, vicinanze, dintórno Tedesco Drehung, Runde, Nähe, Umgebung, ringsherum.

galligiài, galligiàre , vrb: gallizare Definizione su si crèdere meda, fàere su prepotente e cricare de cumandhare aprofitandho de chie est prus piticu, prus débbile, fàere su brafanteri, su sprodhenti Sinonimi e contrari galligare Frasi est inútili chi bollais galligiai po cuai su pudesciori! ◊ trainedhu como aundhadu gallizas e minetas! ◊ como gallizas ca no ch'est babbu tou a ti domare! ◊ est gallizendhe cun cussos pisedhos, ca isse est prus mannu! ◊ si no fia istadu goi chentza brios, in domo mia isse no che aiat gallizadu! (Z.Zazzu) Etimo ctl. gallejar Traduzioni Francese faire la loi à qqn Inglese to lord it Spagnolo señorear, mangonear Italiano spadroneggiare Tedesco tyrannisieren.

gamedhàre , vrb: amedhare* Definizione betare apare totu a unu duos tàgios de bestiàmene, avesare is angiones a abbarrare impare cun is àteros, is pegos noos a abbarrare in su tàgiu, a cònnoschere su pastore, ammasedare; nau de gente, fàere amedhu, avesare a istare impare cun is àteros Sinonimi e contrari abbamare, acedhae, achedhonare, aggamai, aggrustare, ammeschiare, ingamai | ctr. iscamedhare, stagiai Frasi sas balenas allatant che a sos animales chi gamedhamus Traduzioni Francese socialiser, habituer un animal à vivre l'un avec l'autre Inglese to socialize Spagnolo acostumbrar al ganado a vivir en el rebaño, socializar Italiano abituarsi alla compagnìa, socializzare Tedesco vergesellschaften, sozialisieren.

gató, gatòe , nm: ghitou Definizione druche fatu cun méndhula e mele cotos impare a mórigu a mórigu, àrridu candho ifridat Sinonimi e contrari cartò, catone Frasi mamma mi at fatu unu gatoe mannu po sa festa Terminologia scientifica drc Etimo itl. gattò Traduzioni Francese gâteau à base d'amandes et du miel Inglese sweet stuffed with almonds Spagnolo dulce con miel y almendras Italiano croccante (alle màndorle, alle nocciòle) Tedesco eine Art Mandelkrokant.

«« Cerca di nuovo