coàcia , nf, nm: coàciu 1, coatza Definition sa punta de sa coa, sa parte de sa coa de is pigiones; sa punta de unu chintórgiu, de una fune o de àteru deasi; s'iscutuladura de su linu, sa pagighedha chi che dhi orruet (ndhe preniant is banitas) Synonyms e antonyms coitza, cúmmiru, punta Sentences sa coatza de sa fune, de sa tzinta, de sa litranga Scientific Terminology crn Etymon srd. Translations French extrémité de la queue, croupion English rump Spanish extremidad de la cola Italian estremità della códa, codrïóne degli uccèlli German Bürzel.

collocadòre , nm: collocaroi Definition impiegau chi contivígiat sa lista de is disocupaos iscritos e dhos tzérriat candho dhue at dimandha de manodòpera Sentences filla tua no est torrara ancora de su collocaroi? Scientific Terminology prf Translations French placeur English clerk (in a labour exchange) Spanish quien trabaja en la oficina de empleo Italian collocatóre German Arbeitsvermittler.

conchizàda , nf Definition móvia de sa conca Synonyms e antonyms conchinada, isconchinada, iscónchiu, isconchizada, sconchiada Etymon srd. Translations French mouvement de la tête English nod Spanish seña, ademán con la cabeza Italian mòssa del capo German Kopfbewegung.

contrasinnàre , vrb Definition cambiare is sinnos (mescamente de is animales po dhos cunfúndhere, si funt furaos) Translations French modifier la marque du bétail pour tromper English to falsify the signs Spanish cambiar la marca de las reses Italian falsare i ségni German die Zeichen entstellen.

corpadúra , nf Definition su acropare, mescamente nau de sa manera de fàere una cosa; difetu de su frutuàriu (es. pira, mela, néspula) candho a tretighedhos si dhis sicat su corgiolu po maladia o fintzes po cropighedhu de calecuna cosa (es. gràndhile); genia de cropu o tocada chi iat a fàere unu mortu a is bios chi po cussu nanca ndhe iant a orrúere malàidos o fintzes mòrrere Etymon srd. Translations French frappement, tavelure English withered fruit Spanish fruta con la piel arrugada Italian ticchiolatura German Braunfleckigkeit.

croghèdha , nf: crogoedha Definition crobedha: su cugudhu, sa caciola de su landhe, ue portat su tenaghe, assimbígiat a una crobedha Synonyms e antonyms angudha, càliga, cocotu Scientific Terminology rbr Etymon srd. Translations French cupule du gland English the acorn dome Spanish cúpula de la bellota Italian cupolino della ghianda German Fruchtbecher.

cultzería , nf Definition su èssere curtzu, ma nau in su sensu de unu fàere chi giaet tropu pesu a cosighedhas de pagu contu Sentences custas sunt cultzerias, a mazare cudha criadura pro duas figos! Translations French bagatelle English pettiness Spanish dar importancia a algo que no la tiene Italian piccinerìa German Kleinigkeit.

cumbeniàre , vrb: acumbeniare* Definition pònnere is cumbénias, is comodidades, mescamente in sa domo Synonyms e antonyms acumbenentziare Translations French doter un appartement de tous les conforts English to provide with comforts Spanish poner comodidades en la casa Italian provvedére del conveniènte, di comodità German für die Bequemlichkeit sorgen.

daustàdu , nm, avb: addaustadu Definition su tempus luego apustis papau a mesudie Synonyms e antonyms aimpustibràngiu Etymon srd. Translations French après-midi English afternoon Spanish después de la comida, sobremesa Italian dopopranzo German Nachmittag, am Nachmittag.

derisèro , avb: erisero* Definition irisero a merie, a parte de sero Sentences derisero una tzonca dae sa muderina si ch'est bolada sola… Translations French hier après-midi English yesterday afternoon Spanish ayer por la tarde Italian ièri pomeríggio German gestern nachmittag.

dha , prn: la Definition (pl. dhas) prn. fémina de 3ˆ persona po gente e po cosa, fintzes chistione o cosa no tanti precisa, umperau agiummai solu a cumplementu ogetu: issa/issas, cussa/cussas, a issa/issas, a cussa/cussas; faet a dhu pònnere siat innanti e istacau de su verbu, e siat apustis de su vrb. e deosi méngius iscritu atacau cun su vrb., enclíticu, fintzes cun àteru elementu enclíticu etotu); benit umperau fintzes po afortimentu de su chi si narat, chentza dhu pònnere po unu númene precisu (ma impare a su prn. si postu in mesu tra su verbu e dha: in custu manígiu dhi currespondhet un'àtera cosa deosi, sia e, segundhu, mia, tia e sila, tila, mila) Sentences totu custa gente inue dha poneus? ◊ si dha biu, dha chistionu dèu a sorri tua ◊ castiadha cussa cosa chi est in su fogu, no si abbruxit! ◊ immoi dha circu in telèfonu, a tzia mia ◊ s'abbiléntzia chi Deus dhi iat donau dha poniat a s'iscabbulli cosa de papai ◊ est pedinne de dha lassare ◊ custa cosa, giaendhosidha seis?◊ sissi, seus donendusidha!◊ ci andhas a Pirodedhu, faimmidha un’imposta! ◊ ci dhi as giau peràula de pobidha, ti dhu pogno in precetu: leadidha! ◊ seo mandhandhedi duas paginedhas ca no isco si totus dhas teneis 2. lampu dha calit, arratza de fémina barrosa chi est, cussa! 3. a bortas is bècius camminant apogendusidha a unu matzocu ◊ giòvunus medas funt droghendusidha e aici ant a tenni dificultadis prus mannas puru! ◊ s'assessore Listrone fut ridinnesidha ◊ lah, chi dha sighis aici, custa matzoca ti dha calu in conca! 5. Etymon ltn. illa(m) Translations French la English her (prn.) Spanish la Italian la (prn.) German sie.

dormidèra , nf Definition sa pubúntzula (o conca) inue faet su sèmene su pabaule comente perdet su frore Sentences mi portàst a ispibionai dormideras e ispigas, candu fui pipiu Scientific Terminology rbr Etymon spn. (a)dormidera Translations French capsule du coquelicot English poppy-head Spanish cápsula de la amapola (papaver rhoeas), adormidera (es el papaver somniferum) Italian càpsula del papàvero German Mohnkapsel.

dúdhuru , agt, nm Definition foedhu chi si narat a disprétziu candho unu mannu faet che is criaduras Etymon srd. Translations French grand enfant English great big baby Spanish crío, niño de la rollona Italian bambinóne German Kindskopf.

finantzéri , nm: finantzieri Definition guàrdia de finantza; chie istúdiat e connoschet is chistiones de sa finantza o amministrat dinare Synonyms e antonyms finantza / banchieri Scientific Terminology prf Translations French agent de la "Guardia di Finanza" English custom officer, financier Spanish guardia de la policía fiscal, financiero Italian finanzière German Zöllner, Zollbeamte, Steuerfahnder, Finanzier.

gabbelléri , nm Definition chie arregollet is pagamentos Synonyms e antonyms cabbellotu Etymon itl. Translations French gabeleur English tax collector Spanish funcionario que cobraba la gabela Italian gabellière German Zöllner.

gàrga , nf Definition sa parte de fundhu de sa buca acanta de s'ingurtidórgiu, ma fintzes su gúturu; istampu mannu in is orrocas, gruta, tana de margiane / èssere agorratu che mariane in g. = acorrau de no si pòdiri fuiri Synonyms e antonyms gàrgara / garghile, gruta, pèlcia, péntuma / gargatu, tana 2. ah, mariane, in cue l'as sa garga! ◊ tres bias su focu nche fit falatu fintzas a bidha, agorrànnebi sa tzente che mariane in garga Scientific Terminology crn Translations French arrière-bouche English backmouth Spanish parte posterior de la boca, garganta Italian retrobócca German Mittelpharynx.

gheníperu , nm: ghinéperu, ghiníparu, ghiníperu, ghiníporo, ghinnípere, giníporo Definition tzinníbiri veru, genia de linna chi faet a mata fintzes manna, a fogighedhas pitichedhedhas e puntudas: faet unu frutu a birilla chi narant arrulloni, bòdhero Synonyms e antonyms chiníberu, cinnéberu, níbbaru, trubénneru Sentences sa domo giuchiat una gianna de linna de gheníperu ◊ so essiu che un'àrvule tortu de ghinnípere (M.Ladu)◊ su ghiníperu mannu ndh'ant secatu: a montou lu giuchent in sa bidha! Scientific Terminology mtm, Juniperus oxycedrus Etymon ltn. ieniperus Translations French genévrier oxycèdre English red juniper Spanish enebro de la miera, oxicedro Italian ginépro rósso German Zederwacholder.

giannitài, giannitàre , vrb: aciannitai*, zanitare Definition s'apedhare de su cane currendho su sirbone o àteros animales mannos Synonyms e antonyms gannitare, giannire Sentences canes giannitant fatu a fera e in s'adhe s'intendhet calchi tiru ◊ solu sos canes ndhe lesint s'annotu ma giannitendhe si fuesint totu Scientific Terminology bga Translations French aboyer English to bark Spanish ladrar de los perros a sus dueños al no alcanzar la caza Italian scagnare German anschlagen.

giàssu , nm: ciassu, tzassu, zassu Definition in su logu, unu tretu minore o fintzes mannu ma precisu; apertura in is muros o in is cresuras ue faet a passare de una parte a s’àtera Synonyms e antonyms giàssidu, tretu / àghedu, barcaxu, ingiassu Idioms csn: a giassus a giassus = de tretu in tretu; obèrriri unu giassu = fàghere un'àidu, fàgheresi unu tretu de pòdere colare; portai sa dentiera a giassus = mancante, cun s'imbaga ue bi mancat dente Sentences si l'aia ischidu ch'in custu giassu aisti fatu nidu!…(G.A.Cossu)◊ timiant de si che istesiare dae cussu giassu ◊ dhoi fiat unu giassu totu àcua e ludu 2. in su cungiau fiat su giassu obertu ◊ in su giassu tocat a dhoi ponni una sida ca nci essit su bestiàmini ◊ lah, no fatzas giassu a nci fai passai is brebeis a su cungiadedhu miu! Translations French endroit English site Spanish sitio, abertura en la pared, paso Italian sito, callàia German Ort, Stelle, Platz, enger Durchgang.

grisài , vrb: aggrisare, crisare, grisare 1 Definition nau mescamente de su Sole e de sa Luna, cambiare colore, fàere iscuru, giare prus paga lughe candho Terra e Luna che arresurtant unu ananti de s’àteru e si faent umbra; iscumpàrrere, coment'e cuandhosi, essire de sa vista, fintzes serrare is ogos; assicare, aumbràresi, salargiare; nau de animale fémina, sentire de angiare Synonyms e antonyms incrisare, irgrisire / aclisare Sentences candho l'ant a cantare "A porta ínferu" paris si ant a grisare sole e luna prontu abberindhe sa porta Lucíferu! ◊ si est grisada sa luna e no apu pótziu isparai a sirboni, a s'orbetu 2. oh tempus, fis tandho e ses como chena acamu, debbadas ti apo pessighidu, ma tue, lascinosu che colora, ti ses grisadu! (F.Murtinu)◊ su fumu grisat su colore asulu de s'aera ◊ sos ojos as grisadu e as lassadu trummentos in sos coros ◊ grisau ti fiast, chi no ti apu biu prus? 3. is brebeis si funt grisadas comenti ant biu a margiani ◊ una note sos anzones in s'annile si sunt grisaos e su pastore at pessau chi fit mariane Surnames and Proverbs prb: onzi cadhu lantadu a sa sedha si grisat Etymon itl. eclissare Translations French assombrir, éclipser English moon darkening Spanish obscurecerse el sol o la luna, obscurecer Italian mutare, oscurarsi German sich verfinstern.

«« Search again