aberènza , nf Definition genia de erruca (e calagasu) chi si papat sa chera de s'abe in is casidhos Synonyms e antonyms arrenze, ramedha, tanzolu Scientific Terminology crp, galleria mellonella Etymon srd. Translations French fausse teigne de la cire English greater wax moth Spanish tiña, polilla de la cera Italian tignòla dell'àrnia, càmola del miele German große Wachsmotte

acabbadòre , agt, nm Definition chi o chie che agabbat su malàidu Synonyms e antonyms bochidore Sentences a su nàrrere, s'acabbadora fit una fémina chi atogaiat sos moribbundhos, che los agabbaiat Etymon srd. Translations French celui qui provoque la mort par euthanasie English who practises euthanasia Spanish quien practica la eutanasia Italian chi pratica l'eutanasia German Sterbehelfer.

acerbonài , vrb: cerbonai Definition pònnere su cerboni, s’arraiga, a bide o àteru, po dha mantènnere Synonyms e antonyms arradicare 2. issu tenit sa bíngia totu bèni acerbonada Scientific Terminology bng Etymon srd. Translations French échalasser la vigne English vines staking Spanish arrodrigar Italian méttere i palétti alle viti German pfählen.

aciapagàni , nm: atzapacanes Definition aciapa canis, aina po cassare is canes chi no tenent mere, bagamundhos Scientific Terminology ans Etymon itl. acchiappacani Translations French employé de la fourrière English dogcatcher Spanish perrero, lacero Italian accalappiacani German Hundefänger.

addascàre , vrb: addescare Definition giare a papare ponendho in buca sa cosa a unu pipiu, a unu chi no podet papare a solu (ma si narat fintzes de chie papat cun dificurtade manna, apenas arrennescet o no arrennescet a papare a solu); pònnere o betare s'addescu, sa brovenda a is animales Synonyms e antonyms aescai, abbrovendhae, imbuconai Sentences atzegadu, si de tzibbu un'aizu che ingullias fit de àteras manos addescadu ◊ a chie los addescat, lendhe s'addescu aggantzant a sa manu ◊ sa mama addescat sos puzonedhos minudos in su nidu ◊ su maritu addescaiat sos minores ◊ unu malàidu grave mancu a si addescare si abbalet ◊ Nennedha est addascandhe su late a su piticu Etymon srd. Translations French nourrir à la petite cuillère English to feed Spanish dar de comer Italian imboccare, nutrire German in den Mund stecken, füttern.

addugonàre , vrb Definition fàere su dugone Synonyms e antonyms cumandai, ghiai Etymon srd. Translations French être à la tête, mener, guider English to lead Spanish capitanear, ponerse a la cabeza Italian capeggiare German anführen.

adhàe , avb, prep: adhane, adhai Definition logu atesu de chie est foedhandho, a s'àtera parte (ctr. ainche) Synonyms e antonyms adhàeche, adhei, adhia 1, cudhia / atesu Sentences tia cherrer bolare adhae adhae! ◊ so campanaju de sa turre e mandho adhae su sonu (F.Sechi)◊ como totu mi timent che a sa runza e si mi bient che ródiant adhane! ◊ sos faros de sas màchinas che lampant sa lughe adhae 2. ch'est adhae de riu ◊ colpat su matzucu a sa tzega adhae de letu ◊ mi so pompiandhe addananti e adha'e segus Etymon ltn. illac Translations French English there Spanish allí, allá Italian German dort.

aescài , vrb: aiscae, aiscai, aiscari, escai, iscai Definition giare a papare ponendho in buca sa cosa a su pipiedhu, a fintzes a unu chi no si dha podet fàere a solu Synonyms e antonyms addascare Sentences si no papat, cuss'animaledhu, tocat a dh'aiscari ◊ dhi tocat a guardai sa mama ca est a camba segada, ma po papai ciai no tocat a dh'aiscai Etymon srd. Translations French nourrir à la petite cuillère English to feed Spanish dar de comer Italian imboccare German in den Mund stecken.

afenàre , vrb Definition abbrovendhare a fenu; immalaidare, portare sos fenos Synonyms e antonyms incubae Sentences teniat de múrghere bacas e berveghes e de afenare Etymon srd. Translations French affener, contracter la strongylose English to feed on hay, to catch strongylosis Spanish dar el heno, coger la strongilosis Italian affienare, contrarre la strongilósi German mit Heu füttern, sich die Strongyloidosis zuziehen.

afoltunàdu , agt: afortunadu, afortunau, fortunadu Definition chi at tentu o tenet fortuna, chi dhi curret sa fortuna, chi dhi andhat bene totu Synonyms e antonyms addiciadu, assortadu, auradu, aurosu, benaventurau, diciosu, fadosu, iscofadu, orbau / cdh. afultunatu | ctr. deldiciadu, disagurau, ifoltunadu, mabassortau Sentences sos de Sune de Pàdria e de Sindia chi si content totu afortunados…◊ filla mia, ita mali afortunara chi ses istétira! ◊ nos potimus cussiderare afortunatos, in custos montes!◊ chini mai podit èssiri prus afortunada de tui?! Etymon srd. Translations French qui a de la chance English lucky Spanish afortunado, suertudo Italian fortunato German glücklich.

afroscàre , vrb rfl: afruscare Definition coment'e bogare pigionatzos, nau fintzes in su sensu de crèschere, fàere a ómine po sa capacidade de fàere fígios Synonyms e antonyms ifroscare / acimbellai Sentences su pisedhu fit afruscadu ca no ischiat comente fàghere a si ch'essire dae sa conchedha Translations French se préoccuper, atteindre l'âge de la puberté English to be worried, to become pubertal Spanish preocuparse, desarrollarse Italian preoccuparsi, divenir pùbere German sich Sorgen machen, geschlechtsreif werden.

aggrinzàre , vrb Definition fàere sa bia de conca, petenandho is pilos Translations French faire la raie English to part (hair) Spanish hacer la raya del pelo Italian fare la scriminatura German scheiteln.

agiustàda , nf: azustada Definition su agiustare; genia de cuntratu de fàere unu trebballu po unu tanti / fàghere un'a. = comporare a sa russa Synonyms e antonyms adderetada, istagilu, scarada Etymon srd. Translations French travail à la pièce (aux pièces) English job contract Spanish destajo Italian còttimo German Akkordarbeit.

allistài , vrb: allistrai, allistrare, listrai Definition pònnere in lista, fàere sa lista Synonyms e antonyms lezistrare, malcare Sentences usada su sistema de is tachedhas po allistai sa cosa chi bendiat, ca no fiat bellu a iscriri ◊ babbu mi aiat allistradu a iscola Etymon srd. Translations French porter sur la liste English to put in a list Spanish alistar Italian méttere in lista German in eine Liste eintragen.

allupíri , vrb rfl: allupriri, allurpire, allurpiri Definition su si betare che lupu, papare che lupu, aira Synonyms e antonyms afarcai, allupiare 1, botzicare, ingolopire Etymon srd. Translations French se jetter sur la nourriture, se gaver English to throw oneself like a wolf, to gulp down Spanish atracar, hartar Italian avventarsi come un lupo, ingozzarsi German gierig essen.

altudhàre , vrb: artudhare, artzudhare, astudhare, atudhare Definition pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria; fintzes arrennegare Synonyms e antonyms aciuciudhae, altudhire, apilurtzie, arpilare, assunciudhai, aturtudhire, atzultzudhare, impilurtzai, impriutzai Sentences fit artudhadu a su fritu e a su fàmene 2. mamas chin fizos morzendhe de fàmine sunt cosas chi faghent altudhare ◊ un'aerita de ispreu mi artudhat sa carena (P.Fae)◊ si li fit atudhada sa carena pessandhe de pòdere favedhare gai a su frade (S.Spiggia)◊ mancari si artzudhet, isse, si dha faent abbassare sa coa! ◊ mi ndhe altudhat sa pedhe Etymon srd. Translations French faire dresser les cheveux sur la tête (herisser), frissonner de froid, frissonner d'horreur English to make s.o.'s hair stand on end, to shudder Spanish espeluznar, ponérsele los pelos de punta Italian far rizzare i capélli, rabbrividire German die Haare sträuben, schaudern.

altudhíre , vrb rfl: altzudhire, artudhire, artzudhire, astudhire, atudhire Definition atzutzudhire, pònnere sa tzudha, inteterare su pilu de su fritu, de s'assíchidu o de sa timoria, de s'isprama Synonyms e antonyms aciuciudhae, altudhare, assunciudhai, aturtudhire, atzudhai Sentences sos pilos mi si fint altzudhidos ca mi pariat de intèndhere ispisinzu de pessones ◊ unu cane orulendhe ti astudhit sas palas de ispreu ◊ bastat solu un'umbra dai tesu chi bos faghet altudhire onzi tudha ◊ s'assuconu l'aiat fatu atudhire cantos pilos giughiat ◊ solu a bi pessare si mi artzudhint sas palas! Etymon srd. Translations French en avoir la chair de poule English to get goose-flesh Spanish espeluznar Italian accapponare German schauern.

ammediài 1 , vrb: ammeriai, ammeriare, mediai* Definition fàere su meigama, su meriedhu, abbarrare in s'umbra (nau pruschetotu de su bestiàmene) in tempus de basca Synonyms e antonyms acamai, meliagrare Sentences sas belveghes fint ameriadas in sa corte ◊ is brebeis ammeriendi fiant cun sa conca una asuta de sa brenti de s'àtera ◊ ammério sa chedha in s'umbra de s'úmbulu ◊ daghi fiant ammeriandhe, Loisedhu si che fiat bénniu a inue fiaus noso 2. arrumbullànt sentza de assébiu cumment'e unu crabu macu chi no iscít anchi ammediai! Translations French faire la sieste, rester dans l'ombre English to have a siesta, to stay in the shadow Spanish sestear Italian meriggiare, stare all'ómbra German im Schatten Mittagsruhe halten.

ammengàre , vrb Definition fàere o èssere mengu, pòberu Etymon srd. Translations French vivre dans la gêne English to be to poverty Spanish empobrecer, vivir en la estrechez Italian stare in misèria, nelle strettézze German im Elend leben.

«« Search again