Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

afangàre , vrb Definition calare a fundu in su ludu Synonyms e antonyms aciufae, afundae, afungai 1 Sentences in cussu terrinu no timo de che afangare Etymon srd. Translations French enfoncer English to sink Spanish hundirse en el lodo Italian affondare nel fango German in den Schlamm einsinken.

afenàre , vrb Definition abbrovendhare a fenu; immalaidare, portare sos fenos Synonyms e antonyms incubae Sentences teniat de múrghere bacas e berveghes e de afenare Etymon srd. Translations French affener, contracter la strongylose English to feed on hay, to catch strongylosis Spanish dar el heno, coger la strongilosis Italian affienare, contrarre la strongilósi German mit Heu füttern, sich die Strongyloidosis zuziehen.

afochízu , nm: afoghígiu, afoghizu Definition is pagamentos chi betant is amministratziones (Comunu, Istadu); su pònnere fogos, abbruxamentu; disígiu de fémina, de ómine, de mascu, budhidore fintzes de male, tzacu Synonyms e antonyms fogagi, pagamenta / cdh. fuchizamentu / fogu / ampuadura, imbritziolu, insuamentu / arrabiori Sentences mabadita s'ora chi mi seu fatu braberi: mancu su dinai de s'afoghígiu ndi essit! ◊ dhi funt arribbaus is avisus de pagamentu, is billetus de s'afoghígiu ◊ devo pagare s'afoghizu betzu e nou 2. oe sas feras no sunt timindhe sas temporadas, ma s'afoghizu chi faghet sa zente 3. cun s'afoghígiu, is mascus non si podiant tratenni de isfogai s'istintu ◊ sa picioca dh'iat fatu disigiai e po afoghígiu de sànguni una pampada de fogu dh'iat fertu de suncuna ◊ s'intendiat un'afoghígiu in sa camba e dhi beniat gana de s'iscrafi ◊ ti apu oféndiu, ma dèu puru unu pagu de afoghígiu a conca dh’apu portau!◊ si boliant pasiai líbberus de s'afoghígiu de sa dí de sa coja ◊ funt benendimí is afoghígius de su nervosu abetendi custu dotori! Etymon srd. Translations French paiement, taxe English tax Spanish tributos, impuestos, el pegar fuego, deseo sexual Italian tributo German Zahlung, Steuer, Gebühr.

afràmicu , nm: fàmigu Definition su mantènnere, lassare o istare a fàmene Synonyms e antonyms aframicosamentu Etymon srd. Translations French privation de vivres English starving Spanish el hacer pasar hambre Italian affamaménto German Aushungerung.

agiobadúra , nf: giobadura Definition su allobare, nau mescamente de is boes acapiaos a su giuale Synonyms e antonyms agiobu, agiuamentu, cropadura, giungidura Etymon srd. Translations French mise sous le joug English yoking Spanish el enyugar Italian aggiogaménto German Einspannen ins Joch.

alleputzadúra , nf Definition pulidesa sobrada in su bestire, su si fàere bellos meda, totu bene o fintzes tropu cuncordaos de bestimentu, a braga, comente faent is pageris Etymon srd. Translations French s'habiller avec une certaine recherche English refinement in dressing Spanish refinamiento en el vestir Italian ricercatézza nel vestire German sich gesucht kleiden.

alloloinài , vrb Synonyms e antonyms atolondrai Translations French monter à la tête, étourdir English to befuddle, to stun by sleep, by sun Spanish aturdir el vino, el sueño, el sol Italian stordire col vino, dal sónno, dal sóle German durch Wein, vor Schlaf oder Sonne betäubt sein.

allústra , nf, nm: allústriu, allustru, lustra* Definition genia de pasta o crema chi si frigat po fàere lúghida calecuna cosa (mescamente pedhe) Synonyms e antonyms illustru Sentences teniat allústriu de butinus po bendi ◊ po giogai a peincaredhu si ghetat una perda ciata o un'iscàtula de allustru Translations French cirage English shoe-polish Spanish betún, crema para el calzado Italian lùcido per scarpe German Schuhcreme.

ammusadúra , nf Definition su ammusare, pònnere is musas in is brúcios arrestandho a unu Etymon srd. Translations French arrestation par menottes English handcuffing Spanish el sujetar a alguien con esposas Italian ammanettaménto German Anlegen von Handschellen.

andhónzu , nm Definition su andhare, su istare andhandho po bisóngiu siat o po àteru Synonyms e antonyms andheju, caminonzu / cdh. andugnu Sentences sa limba si addatat a s'andhonzu de sa realidade ◊ in sos andhonzos, assunessi, réguladi! ◊ a pagu a pagu si allenat s'andhonzu ◊ s'andhonzu nostru est tropu, no asseliamus mai!◊ a ndhe tenes de andhonzu!… Etymon srd. Translations French démarche English trend Spanish el ir, andar Italian andaménto German Gang.

anghelúra , nf Definition su èssere un’ànghelu, sa calidade o capacidade de is ànghelos Sentences cussa divina anghelura nos siat de cumpannia! Etymon srd. Translations French angélique English angelness Spanish el ser ángel Italian angelicità German Engelhaftigkeit.

anneulàre , vrb: neulare Definition calare o pònnere sa népide ammontandho su logu; tocare, immalaidare a népide, nau de cosas prantadas; pigare o annapare su cumprendhóniu, sa mente Synonyms e antonyms abboerai / achichinare, afurconare, annebidae Sentences innoghe su logu no si annéulat e s'umididade dat pagu infestu 2. custu tempus chi est faghindhe mi at anneuladu totu su basolu 3. cussas tassas de cosa mi leant su sentitu e mi annéulant sos ammentos Etymon srd. Translations French embrumer English to dim, to affect by smut Spanish anieblarse, coger el añublo, ofuscar Italian annebbiare, ingolpare German umnebeln, vom Steinbrand befallen werden.

annéulu 1 , nm Definition su si pònnere o calare sa népide Synonyms e antonyms anneuladura, anneulamentu Etymon srd. Translations French obscurcissement English dimness Spanish el cubrirse de niebla Italian annebbiaménto, rannuvolaménto German Aufsteigen von Nebel, Bewölkung.

anniscài , vrb Definition pònnere s'esca in is nassas, a su pische (a. su pisci, is nassas); cúrrere a s'esca, nau de ccn., su si lassare collonare Synonyms e antonyms bromigiai, frighigiai, ingraenzare 2. iscipiaridha pigai… cun s'arti, giai chi anniscat! Etymon srd. Translations French apâter English to lure, to bite Spanish cebar, morder el anzuelo Italian adescare, abboccare all'amo German anlocken, anbeißen.

anzonína , nf Definition totu is angiones pigaos o cunsideraos impare / a s'a. = che anzone, acomenti si fait cun o a is angionis Sentences fatendhe s'alte sua matzonina, a sos massajos lis furat sa ua e a tie si dat s'anzonina! (A.M.Scanu) Etymon srd. Translations French tous les agneaux English the whole of lambs Spanish el conjunto de los corderos Italian l'insième degli agnèlli German Lammherde.

aogàre , vrb: aograre, aojare, aoxare Definition betare o furriare is ogos a castiare ccn. cosa po che dha pigare, po dha bòllere, disigiandhodha Synonyms e antonyms abbadiai, addojulare, oghiai Sentences aiat aojadu unu fiotu de tràilas pro che las furare ◊ no fint pagos sos chi l'aiant aojada, candho fit in sos vint'annos! Etymon srd. Translations French jeter les yeux English to glance at Spanish echar el ojo Italian adocchiare German liebäugeln.

aojadúra , nf Definition su aojare Etymon srd. Translations French œillade English glancing Spanish el echar el ojo Italian adocchiaménto German Anblicken.

apatentàdu , agt Definition chi tenet o at leau sa patente; nau cun tzacu, chi tenet calecuna calidade mala créschia meda, segura 2. est unu parassita apatentadu, semper chentza fàghere nudha! Translations French qui a le permis de conduire English licensed Spanish cualificado, que posee el permiso de conducir, redomado Italian patentato German zugelassen, mit Führerschein versehen.

arràschiu , nm Definition singiale de arrasigadura; fintzes cosa chi s’ispudat fata coment'e arrasigandho su gúturu Synonyms e antonyms arraschiatura, arrasigadura, arrasigamentu / carràschiu, grúspidu, iscaràsciu, scupidura Etymon srd. Translations French abrasion English bruise Spanish rascadura, el carraspear Italian abrasióne German Abkratzen.

arríbbu , nm Definition su arribbare 1; sa cosa chi si chistit Idioms csn: pònnere in a. = costoire; bestimenta de a. = de càstigu, bona Sentences za est malu su ispèndhere a tropu, ma s'arribbu puru, lampu!…◊ faghent s'arribbu pro sa betzesa ◊ aiant cosa collita e dinari de arribbu puru ◊ fit bestita chin sos pintzos de arribbu fintzas in diatòglia Etymon srd. Translations French conservation English kept by Spanish el guardar algo Italian sèrbo German Aufbewahrung.