dispertàre , vrb Definition
ischidare, mòvere, acutzare s'atentzione, fàere spertu, atentu, cabosu
Synonyms e antonyms
abbibare,
intzidiare,
ischidare,
ispeltare,
ispipigliare
| ctr.
ammammalucare
2.
si no lu dispertas, no si ndhe pesat a sa sola
Etymon
ctl., spn.
Translations
French
éveiller,
exciter
English
to wake up
Spanish
despertar
Italian
destare
German
wecken,
erwecken.
incrosirài , vrb: ingrusirai Definition
fàere bènnere disígiu de ischire
Sentences
no fiat dógnia chistioni chi arrennesciat a ingrusirai o fai arriri
Translations
French
intéresser,
intriguer
English
to make curious
Spanish
despertar la curiosidad
Italian
incuriosire
German
neugierig machen.
insutzuligài , vrb Definition
batire fàmene, apetitu, disígiu, gana; fàere inchietare su cane
Synonyms e antonyms
agganire,
alluscai
/
airai,
arrannegai,
collobbiare,
inchietae,
inciulai,
infuterare,
intziminire,
suberiare
Etymon
srd.
Translations
French
aiguiser l'appétit,
donner l'envie (de),
agacer
English
to irritate,
to whet s. o.'s appetite
Spanish
despertar el apetito
Italian
stuzzicare l'appetito,
inuzzolire,
irritare
German
den Appetit reizen,
begierig machen,
reizen.
ischidàda , nf: iscidada,
scidada Definition
su ischidare; s'ora chi unu s'ischidat / avb. (fàere cosa) a s'i. = sendhe ischidados, a ogros abbertos; tempus, candho unu si ndhe ischidat
Synonyms e antonyms
isvizúliu,
scidadura
| ctr.
drommida
Sentences
a s'ischidada tocat a pesare luego ca depimus tucare ◊ custos si furint dormios e a s'ischidada ant agatau apresu insoro unu burricu
2.
isto pensendhe a tie a s'ischidada e a sa drommida ◊ fato sónnios a s'ischidada
Etymon
srd.
Translations
French
réveil
English
awakening
Spanish
despertar
Italian
risvéglio,
svéglia
German
Erwachen,
Aufwachen.
ischidàre , vrb: ischitare 1,
iscidae,
iscidai,
ischirae,
issidare,
schidai Definition
acabbare de dormire; fàere passare o leare su sonnu, cricare de èssere prus abbistos, prus atentos / ind. imp. 1ˆ p. pl. ischidaemus
Synonyms e antonyms
abbeltudare,
abbitzare,
irvertudare,
isvizuliare,
sciambullai,
seguzare
| ctr.
dormire
Sentences
tocat a ischidare chito su manzanu pro fàghere faina ◊ l'ant drommidu pro lu operare, s'iscuru, ma no bi at ischidadu ◊ si ndh'est ischidadu assuconadu ◊ su pitzinnu pariat ischidannesinne ◊ su pipiu paret iscidandhosindhe ◊ su megnanu mi ne issidant is pudhos cantanno
2.
est arrivada s'ora de ti ndhe ischidare e de mustrare sa cara! ◊ prova a ti ndhe ischidare, o terra mia: promissas e isperas no isetes! ◊ fàghedi pagos passos ca t'ischidas!
Etymon
ltn.
excitare
Translations
French
réveiller
English
to wake up
Spanish
despertar
Italian
svegliare
German
wecken.
seguzàre , vrb: siguzare,
suguzare Definition
mòvere, pesare, cumenciare a andhare, fàere mòvere, fàere pesare gente o bestiàmene, ischidare, fintzes fàere naschire sentidos o ideas; nau mescamente de pegus fémina, bènnere in more, cricare mascu / suguzàrendhe una cosa = bogaindhedha de ue est allogada, pònniri a tretu ca serbit o ca podit serbiri
Synonyms e antonyms
birbillare,
inciulai,
insuai,
tzuntzullare
/
ischidare,
pesare,
sciumbullai,
simudhire,
subuzare*,
sumbuzare
| ctr.
achedare
Sentences
sa terra pariat tremendhe che candho si suguzat su vulcanu ◊ eo siguzo chito onzi manzanu, in chirca de achipire ◊ su pastore est suguzendhe sa robba ◊ cussas nues chi ant forma de gigante, e si bident su sole suguzendhe, ista certu chi sunt assinetendhe una tempesta (P.Serra)◊ su pitzinnu fit drommidu ma apustis de duas oras at siguzadu
2.
cantas boltas sa terra chi apeuto in s'ànima suguzat sos ammentos!…◊ sas campanas a repicu mi sunt suguzendhe fiotos de ammentos ◊ est chin s'aficu chi torret su beranu a suguzare ancora isperas noas (G.A.Salis)
3.
a sa sue, si suguzat, li cheret betadu su berre ◊ sa sue est suguzada e no faghet a la bochire como
4.
ndhe cheret suguzada sa frullana ca su fenu est de messare
Translations
French
réveiller,
mouvementer
English
to awake,
to enliven
Spanish
despertar,
animar
Italian
destare,
risvegliare,
movimentare
German
aufwecken,
wieder erwecken,
bewegen.
segúzu , nm: siguzu,
suguzu Definition
movimentu, moida de cosa, de gente, de animales chi funt movendhosi; fintzes su petire o punnare a calecuna cosa
Synonyms e antonyms
apeutu,
ischimuzu
/
cdh. sigúciu
/
abbatúliu,
abbolotu,
agiolotu,
mórigu,
pilisu,
subuzu*,
trambullu,
tregollu
Sentences
paret chi intendhe seguzu: depet èssere benzendhe calicunu ◊ passaia oras e oras in sa bidriera de su bracone e dogni seguzu, dogni passu chi intendhia, mi pariat issu ◊ su bentu de su tempus curret chena pasu e ne suguzu ◊ como no drommis prus discuidadu, za ti l'at postu bonu su siguzu daghi oto pudhas ti at isconcadu!
2.
candho faghet die tota sa natura est in suguzu
Translations
French
réveil
English
reawakening
Spanish
despertar
Italian
risvéglio
German
Aufwachen.
spertài , vrb: ispeltare*,
spertiai 1,
spretai Definition
ischidare, mòvere, atirare s'atentzione, bogare s'apititu, sa gana, fàere spertu, atentu, cabosu
Synonyms e antonyms
abbibare,
dispertare,
intzidiare,
ischidare,
ispipigliare
Idioms
csn:
s. sa menti, sa boxi, s'apititu = allutare sa mente, iscrarire sa boghe, fagher bènnere s'apititu; spretai su stògumu = fàghere tizirire su mànigu; spertiai su passu = illonghiare o istirare su passu, allegrare su passu, caminare de prus; vida spretada = vida unu pagu prus líbbera, prus de pessone manna
2.
spértia su passu e fai su chi ti apu nau!
3.
faiant prus vida spretada is serbidoredhas chi no is merixedhas
Translations
French
exciter,
éveiller,
causer
English
to wake up,
to prod,
to whet
Spanish
despertar
Italian
destare,
stuzzicare
German
wecken,
anregen.
suguzàda , nf Definition
su suguzare, s'ora de si ndhe pesare
Synonyms e antonyms
salarzada,
supuzada,
zagarada
/
imbiatzadura
Sentences
custu trabàgliu cheret èssere una suguzada a sos piús capatzes pro bi la sighire ◊ a sa suguzada, cras manzanu, faghimus custa faina
Etymon
srd.
Translations
French
réveil,
ravivage
English
awakening
Spanish
despertar
Italian
risvéglio,
ravvivaménto
German
Erwachen,
Wiederaufleben.