dispertàre , vrb Definitzione ischidare, mòvere, acutzare s'atentzione, fàere spertu, atentu, cabosu Sinònimos e contràrios abbibare, intzidiare, ischidare, ispeltare, ispipigliare | ctr. ammammalucare 2. si no lu dispertas, no si ndhe pesat a sa sola Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu éveiller, exciter Ingresu to wake up Ispagnolu despertar Italianu destare Tedescu wecken, erwecken.

incrosirài , vrb: ingrusirai Definitzione fàere bènnere disígiu de ischire Frases no fiat dógnia chistioni chi arrennesciat a ingrusirai o fai arriri Tradutziones Frantzesu intéresser, intriguer Ingresu to make curious Ispagnolu despertar la curiosidad Italianu incuriosire Tedescu neugierig machen.

insutzuligài , vrb Definitzione batire fàmene, apetitu, disígiu, gana; fàere inchietare su cane Sinònimos e contràrios agganire, alluscai / airai, arrannegai, collobbiare, inchietae, inciulai, infuterare, intziminire, suberiare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu aiguiser l'appétit, donner l'envie (de), agacer Ingresu to irritate, to whet s. o.'s appetite Ispagnolu despertar el apetito Italianu stuzzicare l'appetito, inuzzolire, irritare Tedescu den Appetit reizen, begierig machen, reizen.

ischidàda , nf: iscidada, scidada Definitzione su ischidare; s'ora chi unu s'ischidat / avb. (fàere cosa) a s'i. = sendhe ischidados, a ogros abbertos; tempus, candho unu si ndhe ischidat Sinònimos e contràrios isvizúliu, scidadura | ctr. drommida Frases a s'ischidada tocat a pesare luego ca depimus tucare ◊ custos si furint dormios e a s'ischidada ant agatau apresu insoro unu burricu 2. isto pensendhe a tie a s'ischidada e a sa drommida ◊ fato sónnios a s'ischidada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu réveil Ingresu awakening Ispagnolu despertar Italianu risvéglio, svéglia Tedescu Erwachen, Aufwachen.

ischidàre , vrb: ischitare 1, iscidae, iscidai, ischirae, issidare, schidai Definitzione acabbare de dormire; fàere passare o leare su sonnu, cricare de èssere prus abbistos, prus atentos / ind. imp. 1ˆ p. pl. ischidaemus Sinònimos e contràrios abbeltudare, abbitzare, irvertudare, isvizuliare, sciambullai, seguzare | ctr. dormire Frases tocat a ischidare chito su manzanu pro fàghere faina ◊ l'ant drommidu pro lu operare, s'iscuru, ma no bi at ischidadu ◊ si ndh'est ischidadu assuconadu ◊ su pitzinnu pariat ischidannesinne ◊ su pipiu paret iscidandhosindhe ◊ su megnanu mi ne issidant is pudhos cantanno 2. est arrivada s'ora de ti ndhe ischidare e de mustrare sa cara! ◊ prova a ti ndhe ischidare, o terra mia: promissas e isperas no isetes! ◊ fàghedi pagos passos ca t'ischidas! Ètimu ltn. excitare Tradutziones Frantzesu réveiller Ingresu to wake up Ispagnolu despertar Italianu svegliare Tedescu wecken.

seguzàre , vrb: siguzare, suguzare Definitzione mòvere, pesare, cumenciare a andhare, fàere mòvere, fàere pesare gente o bestiàmene, ischidare, fintzes fàere naschire sentidos o ideas; nau mescamente de pegus fémina, bènnere in more, cricare mascu / suguzàrendhe una cosa = bogaindhedha de ue est allogada, pònniri a tretu ca serbit o ca podit serbiri Sinònimos e contràrios birbillare, inciulai, insuai, tzuntzullare / ischidare, pesare, sciumbullai, simudhire, subuzare*, sumbuzare | ctr. achedare Frases sa terra pariat tremendhe che candho si suguzat su vulcanu ◊ eo siguzo chito onzi manzanu, in chirca de achipire ◊ su pastore est suguzendhe sa robba ◊ cussas nues chi ant forma de gigante, e si bident su sole suguzendhe, ista certu chi sunt assinetendhe una tempesta (P.Serra)◊ su pitzinnu fit drommidu ma apustis de duas oras at siguzadu 2. cantas boltas sa terra chi apeuto in s'ànima suguzat sos ammentos!…◊ sas campanas a repicu mi sunt suguzendhe fiotos de ammentos ◊ est chin s'aficu chi torret su beranu a suguzare ancora isperas noas (G.A.Salis) 3. a sa sue, si suguzat, li cheret betadu su berre ◊ sa sue est suguzada e no faghet a la bochire como 4. ndhe cheret suguzada sa frullana ca su fenu est de messare Tradutziones Frantzesu réveiller, mouvementer Ingresu to awake, to enliven Ispagnolu despertar, animar Italianu destare, risvegliare, movimentare Tedescu aufwecken, wieder erwecken, bewegen.

segúzu , nm: siguzu, suguzu Definitzione movimentu, moida de cosa, de gente, de animales chi funt movendhosi; fintzes su petire o punnare a calecuna cosa Sinònimos e contràrios apeutu, ischimuzu / cdh. sigúciu / abbatúliu, abbolotu, agiolotu, mórigu, pilisu, subuzu*, trambullu, tregollu Frases paret chi intendhe seguzu: depet èssere benzendhe calicunu ◊ passaia oras e oras in sa bidriera de su bracone e dogni seguzu, dogni passu chi intendhia, mi pariat issu ◊ su bentu de su tempus curret chena pasu e ne suguzu ◊ como no drommis prus discuidadu, za ti l'at postu bonu su siguzu daghi oto pudhas ti at isconcadu! 2. candho faghet die tota sa natura est in suguzu Tradutziones Frantzesu réveil Ingresu reawakening Ispagnolu despertar Italianu risvéglio Tedescu Aufwachen.

spertài , vrb: ispeltare*, spertiai 1, spretai Definitzione ischidare, mòvere, atirare s'atentzione, bogare s'apititu, sa gana, fàere spertu, atentu, cabosu Sinònimos e contràrios abbibare, dispertare, intzidiare, ischidare, ispipigliare Maneras de nàrrere csn: s. sa menti, sa boxi, s'apititu = allutare sa mente, iscrarire sa boghe, fagher bènnere s'apititu; spretai su stògumu = fàghere tizirire su mànigu; spertiai su passu = illonghiare o istirare su passu, allegrare su passu, caminare de prus; vida spretada = vida unu pagu prus líbbera, prus de pessone manna 2. spértia su passu e fai su chi ti apu nau! 3. faiant prus vida spretada is serbidoredhas chi no is merixedhas Tradutziones Frantzesu exciter, éveiller, causer Ingresu to wake up, to prod, to whet Ispagnolu despertar Italianu destare, stuzzicare Tedescu wecken, anregen.

suguzàda , nf Definitzione su suguzare, s'ora de si ndhe pesare Sinònimos e contràrios salarzada, supuzada, zagarada / imbiatzadura Frases custu trabàgliu cheret èssere una suguzada a sos piús capatzes pro bi la sighire ◊ a sa suguzada, cras manzanu, faghimus custa faina Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu réveil, ravivage Ingresu awakening Ispagnolu despertar Italianu risvéglio, ravvivaménto Tedescu Erwachen, Wiederaufleben.

«« Torra a chircare