Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

carràlzu , nm: carrarju, carrarzu, carraxu, carrazu Definition fossu chi si faet in terra po orrostire unu pegus intreu imbodhigau in murta, carragiau e fatu su fogu in pitzu: coi un'animali a carraxu; logu inue si chistit petza in friscu, cuadórgiu de cosa furada; cosas betadas a muntone, boghes betadas apare, isterratzu fuliau; cosa chi serbit a carragiare Synonyms e antonyms abbatúliu, abbolotu, atrepógliu, bullíssiu, chichígliu, chimentu, derreore, digorju, sciumbullu, trambullu, tregollu, trinellu / isterratzu / carragliatura Idioms csn: fai una cosa a carraxu = male, chentza régula; carrazu de pannos = muntone, cabidhada de pannos Sentences aiant furadu una baca, l'aiant fata a peta e cuada in su carrarzu, in sa tuva de unu beterone élighe ◊ in d-una conchedha aiat sistemau su carrarju ca in intro bi aiat una perca funguda e frisca ◊ depiat picare unu ladus de peta dae su carrarju chi teniat in sas bírghines ◊ sa limba sua paret peta de carrarzu! 2. at nadu unu carralzu de fàulas ◊ dhoi fiat unu carraxu de genti ◊ pro aparizare su terrinu peseint unu muru e fateint una cora chi bi betaiant totu su carrarzu pro la pienare 3. custus funt bellus isceti a fai carraxu, a tzérrius e a sàrtidus 4. est iscriendi a carraxu ◊ est unu carralzu de domos lampadas ◊ custu logu est totu a carraxu: circai de dh'allichidiri! 5. si sunt drommidos sentza carralzu, in fora, mancu una tupa e ne unu barracu ◊ a monte no si dhue podet erribbari ca sa ní fait carràrgiu Etymon ltn. carnariu(m) Translations French tollé English place to cook or store meat, din Spanish foso en el suelo para cocer la carne Italian carnàio, putifèrio, bailamme, gazzarra German Fleischkammer, Krawall.

càrre , nf: carri Definition sa petza bia de una carena, sa carena etotu; (mescamente su pl.) sa carena nuda e mescamente sa natura Idioms csn: c. morta = pizighedhu de carre chi che andhat dae sa pedhe; c. bia = sa carre apenas coladu su pizu prus subra de sa pedhe, sa chi dolet de prus; c. bona = sa carre noa chi creschet in sas segadas; carregarre = atacadu, própiu tochendhe sa carre; èssere c. e úngia = èssere parentes custrintos, amigos meda; èssere c. agnanta = leados pagu in cunsideru, che cosa anzena, nadu de parentes de intradura; èssiri de c. fini = zúghere carràdigu delicadu; èssiri in carri allena = nadu de fémina, èssere ràida; carri chérvinu (nau de su cuadhu) = chi no ingrassat; a carre = nadu de bestimenta, tochendhe sa carre, chentza àteru pizu suta Sentences in sa carre intendhia sas punturas ◊ si ponit sa camisa po no abarrai cun sa carri in campu ◊ is carris liagadas dhi pendiant de is bratzus abbruxaus ◊ unu pantàsima no giughet carre e ossos comente giuto deo ◊ deasi s'aciugnat custa carre, comente s'aciugnet custu filu! 2. iast a ammostai is carris a is àturus? ◊ de sa carri tua ses tui sa meri: difatis po medas obertu as butega! 3. sas muzeres pro medas connadas e connados sunt carre agnanta! Scientific Terminology crn Etymon ltn. carne(m) Translations French chair English flesh Spanish carne Italian carne in quanto tessuto vivo, sensìbile German Fleisch.

duràghe , agt Definition nau de frutos, chi giughent sa prupa aghedhosa, tostada, chi no istacat de s'ossu Synonyms e antonyms orrósigu | ctr. isperrache, ispitzigaditu Sentences su péssighe duraghe est prus saboridu de s'àteru Translations French pavie English clingstone Spanish fruto de carne dura Italian duràcino German hartfleischiger.

ispetolàre , vrb: ispetulare Definition segare a petolos, fàere a orrugos, nau de sa petza Synonyms e antonyms ischirriolai, ispetatzare, ispitulliare, minutzare Sentences animales malos ant ispetoladu unu pitzocu ◊ unu leone li at ispetoladu su bratzu ◊ mih no colet in mesus vostru unu leone e bos ispetolet a cantzos! 2. issindhe in sa zanna, a Mallena li aiat dau un'ocrada disisperada e li aiat bortau sas palas chin su coro ispetolau de su malumore nighedhu (S.Spiggia) Etymon srd. Translations French réduire en lambeaux English to tear to shreds (in) Spanish despedazar carne Italian sbrandellare German zerfetzen.

pècia , nf: (pè-cia) pessa, peta, petza Definition sa carre de un'animale macellada po alimentu, po papare (su pl. inditat diferentes genias e calidades de petza, petza de animales diferentes, ma fintzes sa prupa de sa carena de su cristianu biu) Synonyms e antonyms prupa Idioms csn: peta ascruzosa = totu a filicitus grussus; petza picada = pistada pro essire prus modhe cota; peta in sórighe = sa purpa a murudhu longu tundhu; fàghere sa peta = bochire su fiadu pro sa peta a manigare; fàghere peta = bociri genti; torrare in petas = abboniàresi apustis de una maladia; falare in fortzas e in petas, pèrdere sas petzas = minimare de pesu, islangiri; peta morta de male = de fiadu chi at tentu dannu; petza de cassa = de animale catziadu; peta frimma =(nadu de animale minore) chi comintzat a èssere bona, fata; peta bona, bonu pesu, a su baratu! = menzus de gai!…; préssiu petza = zenia de péssighe duraghe cun sa purpa saborida meda e aghedhosa; fai a pebècia = a pei de petza, fàghere a cantos, a zigota, bínchere de meda; andhare in peta e torrare in paberi = torrai mortu; èssere ifadau che petza púdia = no ndhe pòdere prus, ifadadu a s'úrtimu etzessu Sentences sa pessa de burrincu no dh'apu mai testada ◊ sa peta morta de male la daent a su baratu, si est bona ◊ sa petza si podit fai arrustia, a budhiu, a cassola ◊ borera bocí cussus animalis po sa pècia 2. su matzone bi podet fàghere peta in s'annile ◊ chi no si nd'isbodhicaus si faint a pebècia ◊ funt cadhos sempre in petas ◊ at isparau a unu e dh'at fertu, ma no dh'at pigau petza: sa balla dh'at pigau frigavriga ◊ unu porcu fatu a cantos in sónniu est sinnu chi bi fachent petza, chi bochient zente (B.Bandinu)◊ su porchedhu, s'anzone si no tenent unu mese no faghent peta bona, sa peta no est frimma Surnames and Proverbs smb: Peta, Petta, Pettas, Petza, Pezza Etymon ltn. *pettia Translations French viande English meat Spanish carne Italian carne German Fleisch.

picapètza , nm Definition aina o màchina po segare a piticu o pistare a fine sa petza Synonyms e antonyms acapuladori, pistapeta Sentences sa bomba atómica at a fai a arrogus totu s'umanidadi coment'e unu picapetza Translations French hache-viande English mincer Spanish picadora de carne Italian tritacarne German Fleischwolf.

sochítu , nm: suchete, suchitu 1 Definition genia de papare fatu cun petza segada a biculedhos (mescamente de pudha, de conillu), posta a fríere unu pagu in su sufrissu fatu cun chibudha, pedrusèmene e un'aciunta de binu o aghedu e pagu pagu de abba, una ispergiadedha de píbere e sale Sentences gei tengu abetu bellu de mi fai su sochitu o s'anguli po Pasca!…◊ dhui tèngiu unu spitzuedhu de suchitu in su fogu Scientific Terminology mng Etymon ctl. suquet Translations French à la nage (cuc.) English stew Spanish guiso de carne Italian guazzétto German Ragout.

tèssera , nf Definition orrugu de linna o de tauledha po dhue fàere intacos a marcare cosa (candho funt duas, po iscumbatare comente torrant duos contos, si narant t. cojadas); genia de documentu chi atrogat de comente unu si est iscritu o marcau a calecuna organizatzione, o tenet diritu a calecuna cosa Synonyms e antonyms cuncodrai, cumpònnere 2. sa tèssera de su partidu la zughet semper in busaca ◊ chini bisat trabballadoris a istracu baratu e masedus, chini trabballadoris cun sa tèssera de su sindacau o de su partidu 3. in tempus de gherra su túcaru, che a su recatu, fit a reséstiches, totu a tèssera Etymon ltn. texera Translations French tesselle, carte English pass Spanish carné, tarjeta Italian tèssera German Stein, Karte.