Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acatósu , agt Definition chi faet bonu acatu Synonyms e antonyms acasazajolu Sentences comenti est intrada si nd'est pesau acatosu e dh'at saludada ◊ pagu acatosas is amigas de fradi miu!… Scientific Terminology ntl Etymon srd. Translations French sensible English sensitive Spanish cordial Italian sensìbile, cordiale German gastfreundlich.

càrre , nf: carri Definition sa petza bia de una carena, sa carena etotu; (mescamente su pl.) sa carena nuda e mescamente sa natura Idioms csn: c. morta = pizighedhu de carre chi che andhat dae sa pedhe; c. bia = sa carre apenas coladu su pizu prus subra de sa pedhe, sa chi dolet de prus; c. bona = sa carre noa chi creschet in sas segadas; carregarre = atacadu, própiu tochendhe sa carre; èssere c. e úngia = èssere parentes custrintos, amigos meda; èssere c. agnanta = leados pagu in cunsideru, che cosa anzena, nadu de parentes de intradura; èssiri de c. fini = zúghere carràdigu delicadu; èssiri in carri allena = nadu de fémina, èssere ràida; carri chérvinu (nau de su cuadhu) = chi no ingrassat; a carre = nadu de bestimenta, tochendhe sa carre, chentza àteru pizu suta Sentences in sa carre intendhia sas punturas ◊ si ponit sa camisa po no abarrai cun sa carri in campu ◊ is carris liagadas dhi pendiant de is bratzus abbruxaus ◊ unu pantàsima no giughet carre e ossos comente giuto deo ◊ deasi s'aciugnat custa carre, comente s'aciugnet custu filu! 2. iast a ammostai is carris a is àturus? ◊ de sa carri tua ses tui sa meri: difatis po medas obertu as butega! 3. sas muzeres pro medas connadas e connados sunt carre agnanta! Scientific Terminology crn Etymon ltn. carne(m) Translations French chair English flesh Spanish carne Italian carne in quanto tessuto vivo, sensìbile German Fleisch.

corimòdhe , agt Definition nau de gente, cumpassivu, chi est de coro modhe, chi sentit cordozu, chi tenet làstima de s'àteru Synonyms e antonyms cordozosu, cumpassivu | ctr. coritostu Sentences tzia Maria, sa corimodhe, pranghiat po dónnia cosighedha Etymon srd. Translations French bienveillant, sensible English sensitive Spanish benigno, sensible Italian benigno, sensìbile German gütig, empfindlich.

delicàdu , agt: delicau, dibicau, dilicadu, dilicau Definition nau de cosa fine, chi bàliat pagu, chi est de pagu agguantu, chi est fàcile meda a si segare, a si guastare, a fàere dannu; nau de unu o de una manera de fàere, chi giaet atentu a no ofèndhere, a usare arrespetu, a no fàere male Synonyms e antonyms dílicu / cdh. dilicatu | ctr. folte, grussu / grosseri Idioms csn: delicau che turudha móssia (nadu a befe) = chi no bollit èssiri tocau po nudha, delicau a tropu; delicau che mardi iscorrovendu mamaderras = chentza grabbu perunu; dilicau che su càlixi = díligu meda, suzetu a si segare Sentences s'arti de su braberi est dibicada ◊ mabagràbiu, dibicau che turudha ses! ◊ isterzu de bidru fine si leat abbellu ca est delicadu e si podet segare 2. delicau, su mússiu… in dus mússius si dh'at papada cudha mela! ◊ za est delicada… no faghet a li nàrrere nudha chi si la leat deretu! Etymon ltn. delicatus Translations French délicat, sensible English delicate, sensitive Spanish delicado, sensible Italian delicato, sensíbile German zart.

dílicu , agt: díligu, dírigu Definition chi no bàliat ifortzu, cropu, orruta o àteru chi podet nòghere; nau de un’arremu de sa carena, chi dolet meda po pagu chi si dhi fatzat male o chi si tochet; nau de unu, chi si dha leat luego, chi est malu a cuntentare, chi si ofendhet, chi est contràriu a su male mancari siat de pagu contu o chi cunsiderat sa gente o is cosas cun arrespetu mannu Synonyms e antonyms delicadu, finigosu, iltrízile, indílicu, istincu, marriu, menosu, scarritzinu, schirriolu, stinghiritzu Idioms csn: fémina díliga = chi bi daet tentu meda a s'unore; èssere díligu che bua mala = chi no fait a dhu tocai ca si dha pigat luegus; èssere de manu díliga = chi faghet sas fainas o tocat sa cosa cun atentzione manna, cun dilighia e grabbu Sentences s'ogru est cosa díliga meda ◊ custu no est ne sucu e ne minestra cun late pro istògomos díligos ◊ dílica perla mia, coro, pitzinnu bellu! ◊ no brulles cun su fígadu ca est cosa díliga! ◊ cussa zughet sa carrajone díliga 2. est díligu, cussu: arguai a tocare nudha a neune! ◊ no lu tzírighes, cussu: est díligu che bua mala! 3. si no mi aggantzas a díligu a díligu dae me no ndhe bogas meda lúcuru Surnames and Proverbs smb: Diligu Etymon ltn. delicatus Translations French délicat, scrupuleux English delicate, scrupolous, sensitive Spanish delicado Italian delicato, fràgile, sensìbile, scrupolóso German zart, sensibel, empfindlich, sorgfältig.

físchidu , agt: físchiru Definition chi si ndhe sentit luego de una cosa, de un'ofesa, de una brulla, chi si dha pigat, chi si che artzat deretu, chi no padit perunu ifadu, arrespondhet cun tzacu po dónnia cosighedha Synonyms e antonyms cdh. futaritzu / aumbraditu / primmósigu / ttrs. ipuntósigu | ctr. pascenscile Idioms csn: f. a is chirighitas = chi timet su chirighiri; èssiri f. in dogna cosa = malu a cuntentare; f. che damigiana iscannia = chi no faghet a li nàrrere nudha, chi no agguantat brulla peruna Sentences su cuadhu est físchidu a s'isproni ◊ est ómini físchidu, guai a dhi narri s'annomíngiu ca s'inchietat ◊ sa picioca fut aici físchida chi bastàt un'ogu de soli po dha fai intèndiri mali ◊ cussas duas funt tropu físchiras, faint tocaras e segaras! 2. fit lassendhe su cuile in fogu e braja e bochindhe cun físchidu furore su serenu montarzu (S.Lay Deidda)◊ est in debbadas chi ponzemus canes físchidos a ispàrghere pauria ◊ movídebbos che físchidu uraganu! Etymon spn. físico Translations French sensible, irascible, furieux English sensible, irascible, furious Spanish sensible, irascible Italian sensìbile, irascìbile, rabbióso German empfindlich, reizbar, zornig.

indilighídu , pps, agt Definition de indilighire; chi dolet, chi no faet a dhu tocare ca dolet / piae indilighida = chi dolet meda Synonyms e antonyms dílicu / addoliadu, addolidu, addolimadu, addoloridu Translations French endolori English numbed, very sensitive Spanish dolorido, muy sensible Italian indolenzito, mólto sensìbile German eingeschlafen, sehr empfindlich.

iscusósu , agt Definition chi est débbile, chi s'immalàidat cun facilidade po dónnia iscusa; nau fintzes po sa manera de fàere Synonyms e antonyms ciacosu, delicadu, tunconidu / dílicu, menosu Sentences babbu est istadu sempre iscusosu: tota sa vida de un'afrenta a s'àtera, totu sos males los at isse Etymon srd. Translations French sensible English sensitive Spanish sensible, débil Italian sensìbile German empfindlich.

menósu , agt Definition chi si acatat luego luego de calecuna cosa chi no dhi andhat, chi dhi noghet, dhi faet male Synonyms e antonyms dílicu, iscusosu Sentences is pipius piticus funt menosus a sa tamàtiga e dhis fait mali ◊ custa est matixedha menosa a su frius: si podit fintzas sicai Translations French sensible, allergique English allergic Spanish sensible, alérgico Italian sensìbile, allèrgico German allergisch, überempfindlich.