abbatàre 1 , vrb: batare Definition fàere unu patu, un'acórdiu Synonyms e antonyms patuai Etymon srd. Translations French stipuler English to agree on (up) Spanish pactar Italian pattuire German vereinbaren.

abbotinàre , vrb: abbutinae, abbutinare Definition fàere a una befa catzigandho, betandho a terra, faendho dannu, imbrutandho o àteru (in sensu morale puru): dhu’est fintzes s'idea de pònnere tréulu, trumbullu, iscúdere, atripare / abbutinare su logu = distrúere, burdellare, imbrutare su logu Synonyms e antonyms abbadinare, acacigai, arroinare, bíncere, destrui, istraitzare / imbratare Sentences no mi lasso abbutinare s'oltu meu ◊ su colzu pensamentu ti abbutinat s'ànima e su corpus ◊ unu càmiu at abbutinadu a unu ◊ unu trimizone de pessamentos istrambos mi ant abbotinatu ◊ cussu ist abbituau a isperditziae e abbutinae sa cosa 2. eris sa turulia mi fit abbutinandhe sos pannos 3. custa fardeta mi l'istràvio, ca in su telarju falat su pilu e mi abbutinat ◊ est in cherta de si nche labare su ludru chi l'at abbutinau su lúmene ◊ mamma tua mi at totu abbutinau e aviliu Translations French piétiner English to trample on Spanish pisotear Italian calpestare German zertreten.

acarcangiài , vrb: acracangiai Definition coment'e calare su cracàngiu apitzu de sa cosa po dha pistare, istrecare, fintzes in su sensu de istare faendho male a s'àteru Synonyms e antonyms abbaticare, acacigai, apatigai, apeutare, cubbire, incalcare, iscarcanzare Sentences chi nisciunus acracangit sa fossa aundi dhui at una cruxi prantada! 2. custu bisu malu s'acracàngiat su coru Etymon srd. Translations French piétiner, oppresser English to tread heavily on Spanish pisar, pisotear Italian calpestare, opprìmere German zertreten, erdrücken.

acorriaméntu , nm Synonyms e antonyms acorriadente, acorriadura Etymon srd. Translations French agacement (des dents) English setting on edge Spanish el dar dentera Italian allegaménto German Zusammenziehung.

acorriàre , vrb Definition est su chi faet a is dentes su frutuàriu papau aghedu chentza èssere ancora bene cotu e druche; atrotigare, fàere coment'e corria, a corria; baliare ccn. cosa Synonyms e antonyms incurriatare / agguantai, babiai Sentences sa pruna crua mi at acorriadu sas dentes ◊ sa frúture cherva acórriat ◊ mi sento acorriare solu in bídere custa ua: no ndhe cherzo assazare!(P.Mossa) 2. no faghet a bos nàrrere peruna cosa: no acorriades nudha! Etymon srd. Translations French agacer English to set on edge Spanish dar dentera Italian allegare i dènti German sich zusammenziehen.

acucacúca , avb Definition andhare o istare a. = andai a pampadas, a pampas, a s'imbàtoro, a su cua cua a manera de no si fai biri, o fintzas timendi Sentences bi fisti tue puru acucacua che su cucummiau in moridina! ◊ paret chi la bida abbandha intro de gianna, sempre in ilgiros a s'acucacuca, a minnanna ◊ fint coment'e túrtures in su trigu, a s'acucacuca, furendhe ◊ manízadi, maniza, e faghe sa multra che chi ti che andhes e tòrrache a inie acucacuca! Etymon srd. Translations French à quatre pattes English on all fours Spanish a gatas, a escondidas Italian carpóni, di nascósto German auf allen vieren, heimlich.

acuguciài , vrb: acugusciari, acugutzai Definition ammontare sa conca cun cugudhu o àteru, carragiare deunudotu, fintzes cuare; rfl. èssere in s’ibertu de calecuna cosa, apitare, acostire in s’idea de dhi giare cosa Synonyms e antonyms acapuciai, acubudhare, acucullai, acucutare, acugudhai, acurruxonai, incugudhai Sentences est noti de frius, noti de cilixia: trista e sola pipia si acugúciat in foras ◊ si est acuguciau in su letu, no biemu nudha! ◊ si no ti acugúscias ti fait mali, ca est fendi frius ◊ cudh'ómine si est acugutzau in su crucuzone prus cuau e si est ammuntau 2. no ti acugucis ca tanti no est cosa po tui! ◊ si fiat acugucendi, candu at biu ca dhoi fiat cosa Etymon srd. Translations French encapuchonner English to put a hood on Spanish encapuchar Italian incappucciare German mit einer Kapuze, bedeckt.

addossài, addossàre , vrb Definition coment'e pònnere una cosa in dossu, in pitzu, nau in su sensu de si pigare o giare su càrrigu o responsabbilidade de unu dannu, de una dificurtade, de un’impreu mannu, grae Synonyms e antonyms acollae, carriai Sentences si at addossadu sa morte de unu ◊ su dannu si l'at addossadu isse ◊ Gesugristu si at addossau totus is malis de sa naturalesa umana 2. si l'at addossada isse cussa rughe ◊ no cumprendhet sa netzessidade de si addossare sos pesos de sa vida ◊ cussas ispesas nos las podimus addossare nois, ca issos no ndhe podent 3. àcua santa benedita in su fronti portu iscrita, in su petus addossada Translations French adosser English to lay on Spanish adosar Italian addossare German aufbürden.

afenàre , vrb Definition abbrovendhare a fenu; immalaidare, portare sos fenos Synonyms e antonyms incubae Sentences teniat de múrghere bacas e berveghes e de afenare Etymon srd. Translations French affener, contracter la strongylose English to feed on hay, to catch strongylosis Spanish dar el heno, coger la strongilosis Italian affienare, contrarre la strongilósi German mit Heu füttern, sich die Strongyloidosis zuziehen.

afiolàre , vrb: afiorare Definition acostire sa terra a calecuna cosa prantada; apretare su fàmene, unu bisóngiu, bènnere fàmene o bisóngiu forte Synonyms e antonyms assacarrare / apretai, sighire Translations French presser English to be hot on s.o.’s Spanish apremiar, acuciar (hambre, otro) Italian incalzare (della fame, di altro) German bedrängen.

afocazàre , vrb: afochizare, afoghigiai, afoghigliai, afoghizare, foghitzare Definition abbruxare, pònnere fogu fatuvatu, in medas tretos abbruxandho malesa po illimpiare is terrenos (po no fàere dannu unu fogu fuiu), o apostadamente po fàere male; iscallentare meda Synonyms e antonyms abbrugiai, achighinare, afogae, infogai, sfoghigiai Sentences custu suelzu est totu afoghizadu, fràzigu e pienu de niedhore ◊ za la tenent sa berza, afoghizendhe donzi istiu!…◊ mira chi tue etotu ti afoghizas sas alas! ◊ pro fàchere sa carchina poniant a còchere petra bianca bàtoro dies e bàtoro notes sèmpere afochizandhe ◊ si depeus afoghigliai po limpiai tocat a donai crobba de no fai dannu Etymon srd. Translations French incendier English to set on fire Spanish incendiar, pegar fuego Italian incendiare German anzünden, verbrennen.

aíssa! , iscl: avissa! Synonyms e antonyms aisa!, ajó!, atentzioni!, coràgiu! Sentences avissa, su para, lah ca ndi arruit de cuadhu! Translations French du courage English come on Spanish ¡vamos!, ¡hombre! Italian orsù! German wohlan!

ajó! , iscl Definition de ajòere: beni tui!, benide bois! (ma si narat fintzes pedindho adduimentu); nau cun fortza e unu pagu cun ifadu, ajortu! (est ajó chi si che fúrriat e faet essire in àteru foedhu, deasi comente si costumat foedhandho cun arrennegu) Synonyms e antonyms ajoni!, ajosa!, alè! Sentences ajó, si benis, Nina! ◊ coro, anninnò anninnò, si cheres bènnere ajó! ◊ si cheres bènnere ajó a sa binza a binnennare! ◊ ajó, ajó, chi za tenet resone, cudhu! Surnames and Proverbs smb: Aiò Etymon srd. Translations French du courage, allons! English come on Spanish ¡vamos!, ¡ánimo! Italian orsú, suvvia! German wohlan!

ajòsa! , iscl Definition bvrb. de ajòere Synonyms e antonyms ajó! Sentences ajosa, e prite no tzessas sas boghes disisperadas?! ◊ ajosa, a candho ispetades?! Translations French du courage English come on Spanish ¡vamos! Italian orsú German wohlan!

altudhàre , vrb: artudhare, artzudhare, astudhare, atudhare Definition pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria; fintzes arrennegare Synonyms e antonyms aciuciudhae, altudhire, apilurtzie, arpilare, assunciudhai, aturtudhire, atzultzudhare, impilurtzai, impriutzai Sentences fit artudhadu a su fritu e a su fàmene 2. mamas chin fizos morzendhe de fàmine sunt cosas chi faghent altudhare ◊ un'aerita de ispreu mi artudhat sa carena (P.Fae)◊ si li fit atudhada sa carena pessandhe de pòdere favedhare gai a su frade (S.Spiggia)◊ mancari si artzudhet, isse, si dha faent abbassare sa coa! ◊ mi ndhe altudhat sa pedhe Etymon srd. Translations French faire dresser les cheveux sur la tête (herisser), frissonner de froid, frissonner d'horreur English to make s.o.'s hair stand on end, to shudder Spanish espeluznar, ponérsele los pelos de punta Italian far rizzare i capélli, rabbrividire German die Haare sträuben, schaudern.

ammutaméntu , nm Definition gara poética fata cantandho mutos; genia de fatúgiu, ma mescamente manera de pigare un'animale angenu, furandho, po chi no tzérriet o apedhet de iscobiare sa gente Scientific Terminology sntz Etymon srd. Translations French competition poétique improvisée English dispute on extempore poetry Spanish certamen de poesía improvisada Italian dìsputa in poesìa improvvisata German dichterische Stegreifdiskussion.

annervosàre , vrb Definition fàere nervosu, giare o pigare a nérbios, giare aggheju fintzes a candho unu perdet sa passiéntzia Synonyms e antonyms alteriare, annervare, ifadare, spaxiai Etymon srd. Translations French énerver English to get on s.o.'s nerves Spanish irritar Italian innervosire German nervös machen.

apatigài , vrb: apedicare, apeicare, apeigare, apeitai, apeitare, apeitigare, apetigae, apetigai, apetigare, apetzicare, apitigai, apitigare, petigare Definition pònnere o calare is peis apitzu (de calecuna cosa, de ccn.), nau siat in sensu reale e siat in cobertantza: fintzes pònnere pesu in pitzu; fintzes camminare Synonyms e antonyms abbaticare, acacigai, acarcangiai, apetillai, apetzulare, apeutare Sentences no colat in campusantu mancu pro apeigare su terrinu sa die de sos mortos ◊ fit apetighendhe sos passos de sos àteros ◊ ellus, po apetigai in su ludu andas, ca ndi tenis medas de crapitas!…◊ su pei istràngiu passat e apetigat ◊ so apedicanne sa patza ◊ ant apetzicau su nive ◊ seus apetigandho terra ◊ sas crapas ant apeigadu totu cussa zona ◊ apu apitigau su finugu cun is peis 2. s'ómine si avilit apetighendhe sas lezes de Deus ◊ cussu est apetighendhe su bene 3. seu tropu fadiau ca oi apu apeitau meda Etymon srd. Translations French piétiner English to trample on Spanish pisotear Italian calpestare German treten auf.

apícius , avb, prep: apitzu, apitzus Definition logu prus in artu; prus in artu de calecuna cosa o logu (ma postu tocandho sa cosa o logu, fintzes sa persona)/ apitzu sua = subra sua, subra sou Synonyms e antonyms assua | ctr. assuta Sentences andaus a pícius! 2. su pani est apícius de sa mesa ◊ tengu àsiu de fai a bonu… totus is malis apitzus miu! ◊ zeo sa terra no che dha seo betandhe apitzu sua Etymon srd. Translations French dessus English on Spanish arriba Italian sópra, addòsso German auf, oben.

apòsta , avb Definition a posta, cun s'idea de bòllere fàere una cosa / a s'aposta = diaposta, de aposta, a brulla, a ciascu, tantu pro brullare, faghindhe a crere una cosa pro un'àtera Synonyms e antonyms abberu, apostadamente Sentences bi cherzo andhare aposta ◊ dh'apu ingortu ma no dh'apu fatu aposta 2. e si est chérfida rúere a s'aposta pro si procurare cussa bua?! ◊ macu, e tue cres totu su chi ti narant? no bides chi ti l'ant fatu a s'aposta pro ti fàghere arrennegare?! Etymon itl. apposta Translations French exprès English on purpose Spanish aposta, adrede Italian appositaménte German absichtlich.

«« Search again