aggorgotài , vrb: grogotai Definition
fàere sa moida de s'abba candho proet a meda
Synonyms e antonyms
abbrubudhai,
abbrufulai,
acrocuai,
aggargalare,
borbogliare,
froculare,
groggolare
Translations
French
gargouiller,
tomber à verse,
gronder
English
to bubble,
to pelt
Spanish
caer fragorosamente la lluvia
Italian
scrosciare
German
rauschen.
arrinzàre , vrb Definition
ammeletzare faendho a bíere is dentes comente faent unos cantu animales, prus che àteru, tzacurrare is dentes; si narat fintzes in su sensu de istare pranghe pranghe / arrinzendhe dentes = arrodendhe dentes; a. che cane in cadena; a. sas lavras, su murru = frungiri unu pagu is laus coment'e bolendi nàrriri cosa o a betu diferenti
Synonyms e antonyms
arranzare 1,
arraunzare,
arringare,
grujai,
morrugnare,
raganzare,
ranzidare
/
poliare
Sentences
ti chimentas cun àteros matzones: trassistu, arrinzas e faghes sa coa, ma oramai as pérdidu sa proa! (Piredda)
2.
at arrinzau sas lavras a unu risighedhu
Etymon
itl.
rignare
Translations
French
gronder,
grincer des dents
English
to growl
Spanish
gruñir
Italian
ringhiare,
digrignare
German
knurren,
die Zähne fletschen.
certài , vrb: cheltare,
chertare,
chestare Definition
pigare foedhos s'unu cun s'àteru, foedhare a boghes s'unu contr'a s'àteru; nàrrere foedhos de briga e fintzes de ammeletzu a unu / certai a unu = dare una briga a unu; certai de pari a pari = brigare s'unu cun s'àteru
Synonyms e antonyms
abbetiae,
briare,
brigociae,
cuntierrare,
ghirtare,
irvapiare,
pabarotare,
pletare,
trilliare
Sentences
mairu e mulleri funt sempri certendi: ma poita s'ant a èssi cojaus, si no si podenta biri?! ◊ sas dies mias, duncas, passare las devo chertendhe? ◊ ant certau e arropaus puru si funt
2.
dh'iat tzerriau su maistu e dh'iat certau ◊ dèu dha certai sempri, a sorri mia
Surnames and Proverbs
prb:
candu unu non bolit, duus non certant
Etymon
ltn.
certare
Translations
French
se quereller avec qqn.,
gronder
English
to quarrel,
to scold
Spanish
pelear,
reñir
Italian
diverbiare,
bisticciare,
sgridare,
redarguire
German
streiten,
schelten.
giuilàre , vrb: giulare,
giuliare,
giuriare,
giuvilare,
zubilare Definition
betare tzérrios (po dolore, cricandho a ccn.), pigare a boghes po briga; tzerriare po fàere bènnere
Synonyms e antonyms
abbochinare,
atzerriai,
iscramare,
iscramorare
/
ciamare,
lamai,
muntire
Sentences
a nois nos giúriat sèmpere ◊ ant sighidu a giulare a boghes mannas ◊ giuilesit, siscura, primma de ispirare ◊ la chirco, la giúilo e no l'agato ◊ a boghes l'apo giuiladu
2.
lu giuilesint e recuieit luego ◊ no ti apo giuliadu pro nudha: est ca so gherrendhe cun sa morte! ◊ est giuilendhe a sa morte: Beni, acàbbami de bochire!
Etymon
ltn.
iubilare
Translations
French
crier,
appeler,
gronder
English
to shout,
to call,
to scold
Spanish
gritar,
llamar,
reprochar
Italian
gridare,
chiamare,
sgridare
German
schreien,
rufen,
schimpfen.
impoberàre 1 , vrb: improverare Definition
brigare, nàrrere cosa a unu brigandhodhu, betandhosidhu coment'e male fatu, a curpa, betare in fatze
Synonyms e antonyms
atzuridare,
ingiugliare,
trilliare
/
refaciai
Sentences
no aiat istentadu a l'impoberare chi issa no aiat nudha, etzetu sa bonidade de su coro ◊ e t’impròverant puru chi peoras ca muda ses e frimma e no mezoras!
Translations
French
reprocher,
gronder
English
to upbraid
Spanish
reprochar
Italian
rimproverare
German
Vorwürfe machen.
isbuvonàre , vrb Definition
fàere moida che de buvone; trodhiare a forte
Etymon
srd.
Translations
French
gronder,
vrombir
English
to rumble
Spanish
zumbar,
peerse
Italian
rombare
German
donnern.
morrugnàre , vrb: morrungiai,
murrungiai,
murrungiare,
murrunzare,
murruzare Definition
istare a murrúngiu, nàrrere cosa in contràriu mancari chentza insístere, foedhare a sa sola a boghe bàscia, nàrrere cosa coment'e chesciandhosi o fintzes unu pagu a briga, discuntentos, giaendho unu cuntentu o calecuna cosa a malugoro; nau de canes, ammostare is dentes e fàere sa boghe arrennegandhosi in crica de mossigare; nau de su porcu, istare a boghes pedindho a papare / murrunzàresi apare = certai, tènniri iscórriu unu cun s'àteru
Synonyms e antonyms
abbrabugliai
/
refaciai
/
arranzare 1,
arraunzare,
arringare,
arrinzare,
grujai,
raganzare,
ranzidare
Sentences
si ndhe depiant brigonzare a murruzare a nois unu pedassedhu de terra pro narbone! ◊ li at dadu sa limúsina ma murrunzendhebbila ◊ aici ti murrungint sa saludi comenti murrúngias su buconi a mei! ◊ apo fatu comente apo chérfidu deo, ma mamma mi at murrunzadu ◊ su binu mi est aéschidu ca mi l'azis murrunzadu! ◊ maridu e muzere si sunt murrunzados pro su fizu
2.
cudhu cane sighiat a murrunzare prus airadu de prima, mintendhe s'atropógliu fentra in sa bama
3.
làssalu murrunzare, su porcu, bastus chi no forroghet!
Etymon
srd.
Translations
French
grogner,
grommeler,
rouspéter,
gronder
English
to grumble,
to growl
Spanish
gruñir,
mascullar,
gruñir
Italian
brontolare,
ringhiare
German
brummen,
knurren.
munziàre , vrb: ammunzare* Definition
pigare o giare múngia, cadha, pelea manna
Synonyms e antonyms
ismunziare
Translations
French
rudoyer,
maltraiter,
gronder,
réprimander
English
to scold
Spanish
agotar,
matar
Italian
strapazzare
German
überanstrengen,
strapazieren.
stronciài , vrb: istrunchiare*,
strunciai (strun-ci-a-i)
Definition
fàere una cosa a stròncius, a orrugos; segare a istúturu, arrespòndhere male, pigare a boghes, de malu crabbu, murrungiare, brigare
Synonyms e antonyms
arrogai,
secare,
struncionai
/
abboluire,
abbruncai,
ataciai,
chelcire,
irmurrare,
sbruncai,
struncionai,
trilliare
Sentences
pigat su pani, dhu strònciat e si ponit a papai ◊ seu giai stroncendumindi un'arrogu, de cussu pani!
2.
no bollu strunciai, ma certus dotoris funt cumbintus de isciri curai su malàdiu ◊ seu discuidau e tenint arrexoni de mi strunciai
Translations
French
démolir (fig.),
gronder,
blâmer
English
to put down,
to scold
Spanish
vapulear,
reprobar
Italian
stroncare,
sgridare,
biasimare
German
abbrechen,
ausschimpfen,
tadeln.