allagorjàre , vrb Definition nau mescamente de s'erba, de is laores, ingroghire, essire guastos po s'abba a tropu; nau de gente, bènnere a malu tretu de calecuna maladia, derrúere Synonyms e antonyms aflusciai, allidredhàre, ammoltighinare, indisichire Translations French se faner, se flétrir English to wilt, to wither Spanish marchitar, ajar Italian avvizzire, afflosciare German welken, erschlaffen.
allartzanài , vrb: allatzanai Definition igragalare, nau de erbas segadas o patindho asciutore po farta de abba Synonyms e antonyms acalabiare, acalamai, addormicare, agurgire, allacanae, allizare, ammustiai, arruncionire, artanare, calaginare, carigai, caugai Sentences sa fà frisca lassada sentza de coi si allàtzanat ◊ is froris bodhius de diora si allàtzanant 2. si allàtzanant is bisus puru! Translations French se flétrir English to wither Spanish marchitar Italian avvizzire German welken.
allebigiàre , vrb: allebizare, allepizare, allibizare Definition nau de erbas, pèrdere s'abba, asciutare sicandhosi; fintzes asciutare Synonyms e antonyms acalamai, allacanae, allizare, ammalmiare, assichillonai, calighinare, igragalare, illebizare, illizare, marciulari, pansiri / abbentai 1, asciutai Sentences custu bentu de sole no li at allibizadu sa foza ◊ undhas de prumu ant allepizau su lentíschinu 2. sa sartitza si allibizat posta in bértigas Translations French se faner, se flétrir English to fade Spanish marchitarse, ajarse Italian appassire German verwelken.
apabassài, apabassàre , vrb: apapasciare, apapassare, pabassai Definition nau de frutuàriu, fàere o essire a pabassa Synonyms e antonyms acalamai, ammustiai, irmurtire / apilardae Etymon srd. Translations French se flétrir English to wither Spanish pasar Italian appassire German verwelken.
arruntzài , vrb: arrunzai, runzai Definition est su chi faet su fogu o su sole forte a sa pedhe e cosas deasi, chi dhas atzirbisonat, dhas faet totu a pinnigas; istare o pònnere coment'e allorigaos, acancarronaos (mescamente crocaos) Synonyms e antonyms acarrongiai, afrangillonai, aggrunciare, ammaugionai, apigiare, atavellai, atripitzare, cascai, frongire, granculai | ctr. istirai Idioms csn: arruntzaisí (nadu de chie tenet fritu) = atuturàresi, istare atuturados; a. is codhus = incrubai de palas, leàrela cun passiéntzia candho una cosa andhat male, fàghere de codhos, comente faghet chie no ischit it'e rispòndhere; arrunzaisí a una parti = fràngheresi, pònneresi a un'ala Sentences su tempus arrunzat totu is cosas ◊ si est arruntzau de sa bregúngia ◊ candu unu s'est istasiu dhi naraus chi est arruntzau ca portat sa pedhi frungia 2. it'est chi t'est pigau, ita tenis chi ti biu totu allochiau?! - dh'iat nau arrunzendu 3. arrunzadí a una parti: comenti ti permitis de fichiri turra in is chistionis nostras?! Etymon ctl. arronsar Translations French froisser, se flétrir, se rider English to wrinkle up Spanish arrugar Italian contrarre, raggrinzire, corrugare German zusammenziehen, runzeln, falten.
atrichinzonàre , vrb Synonyms e antonyms acarrongiai, afrangillonai, aggrunciare, apigiare, arruntzai, atavellai, atribuntzire, frongire, granculai, iscrafangiai Etymon srd. Translations French flétrir, rider, chiffonner, plisser English to shrivel Spanish arrugar, chafar Italian raggrinzare German zerknittern.
calamài , vrb: acalamai, calamiai, calemai, callamai, caramai Definition calàresi de su sicore, po mancamentu de abba, de fortzas Synonyms e antonyms acalabiare, allartzanai, allebigiare, allizare, irdebbilitare / ammaculiare, apirchizonare Idioms csn: unu frori caramau, calamiau, follas callamadas = tzédidu, tzédidas de su sicore; c. s'atza = dòrchere, pèrdere s'ata (in suspu, sa capatzidade de s'impònnere, de faedhare) Sentences s'est calemada sa mata 2. gopai Giuanni, bosu gei seis de bon'arratza e no si calamat s'atza che gortedhu arruinau! ◊ seu caramada: no tengu balia de nudha, cun cussu pentzamentu! Etymon srd. Translations French se flétrir, affaiblir, se faner English to dry up, to wither, to weaken Spanish marchitarse Italian appassire, infiacchire German ermatten, welken.
illizàre , vrb Definition sufrire po mancamentu de abba, nau de is erbas / cara illizada = cara chei sa tela, cara mala de bisura Synonyms e antonyms acalamai, agurgire, allacanae, allebigiare, allizare, calighinare, pansiri Etymon srd. Translations French se faner, se flétrir English to wither Spanish marchitar Italian appassire, avvizzire German verwelken.