O, o , nf, cng, iscl Definition
sa de batórdighi líteras de s'alfabbeto est unu sinnu chi arrapresentat unu sonu vocale a candho apertu (acentu gràficu /`/: ò) a candho serrau (acentu gràficu /´/: ó); impreada a sola est una cng., vocale aperta (a bortas repitia puru) chi serbit a pònnere duos o prus foedhos e fràsias a bétia apare (e a sa log. càmbiat sa cunsonante mudòngia, ma no a sa campidanesa: o casu o peta = nr. ogàsu obèta; ma: o casu o petza, o fillu o terra = nr. ocàsu opètza, ofíllu otèrra); est fintzes foedhu (vocale serrada) po acumpangiare unu númene tzerriandhodhu (e custa puru benit de su ltn.). In sa foedhada logudoresa, nuoresa e de mesania podet èssere vocale de finitia de foedhu a su sing. in númenes (es. coro, domo, moro), in calecunu agt. (es. grogo), e sèmpere est voc. de acabbu, desinéntzia, in bvrb. (ind. pres. 1ˆ sing.: benzo, fato, lasso, mandho, pòngio, tèngio, fintzes ind. imp. aio, andhao, faghio, cherio coment'e variante de sa essia in -a prus manigiada), e dhu'est pruschetotu a su pl. de nm. e agt. coment'e cambiamentu de sa vocale de acabbu /u/ de su sing.: binu - binos, bonu - bonos, contu - contos, corbu - corbos, fogu - fogos, fossu - fossos, longu - longos, mortu - mortos, ortu - ortos, oru - oros, tontu - tontos). In su sistema fonéticu de sa limba sarda sa /o/ tónica est sonu mesanu apertu candho prus ainnanti de unu postu dhue at un'àteru sonu seguramente apertu (/a/: arròsa, còsa, ispòsa, lòsa), o mesanu etotu (/o/, /e/) fintzes candho custu est rapresentau cun vocale chi po régula est de sonu serrau (/i/, /u/) si però in su foedhu chi dh'at fatu dipèndhere dhue iat unu sonu mesanu etotu (o dhue at, comente est in log.) e duncas si narat: bónu - bònos e bònus, cóntu - còntos e còntus, córbu - còrbos e cròus, fógu - fògos e fògus, fóssu - fòssos e fòssus, lóngu - lòngos e lòngus, mórtu - mòrtos e mòrtus, órtu - òrtos e òrtus, óru - òros e òrus, tóntu - tòntos e tòntus, o fintzes amòri (amore), arròsciri (orròschere), bòliri (bòlere), bòxi (boche), còiri (còghere), fròri (frore), mònti (monte), òi (oe), pòngiu (ponzo), pònniri (pònnere), pònti (ponte), sòli (sole), tèngiu (tèngio), tòrru (torro). Sa /o/ tónica est sonu serrau candho prus ainnanti de unu postu dhue at una vocale serrada giai in s'étimu (/u/, /i/): bónu, cóntu, córbu, fógu, gói, lollói, lóngu, mórtu, nonnói, óbu, órtu, óru, tóntu (ma dh'aperint in su plurale totu is chi fúrriant sa -u finale a -os/-us, es. òrtos/òrtus, bíere is esémpios giai fatos), o fintzes arrósciu, arróscidu, bófiu, dófidu, dóliu, innóchidu, nóghidu, óbiga, óbbrigu, órulu, nódidu, pódhighe (e totu custos dha faent serrada fintzes in su plurale), e faet sonu serrau fintzes cun vocale mesana prus ainnanti de unu postu ma cun d-una seguramente serrada prus ainnanti de duos postos, es. grómeru, lómberu, póveru (chi dh'aperint in su plurale: gròmeros, lòmberos, pòveros, e pòberus, in custu puru aperta, ca sa /u/ de su sing. est diventada mesana cussa puru, -os, in su plurale o de matessi valore in -us camp.). In chímica si ponet a símbulu de s'ossígenu (O), in giografia est incurtzadura de "Ovest"
Synonyms e antonyms
sinono,
sinoncas
Sentences
seus totus o cojaus o bagadius ◊ o est babbu, o est s'àinu, o est zerda de paza, o est sa crésia de Santu Nigola, o est lèpere fuinne! ◊ o fais su doveri o mi nc'istupas debressi! ◊ at a balli duus sodhus su costumu de Bonacata!… o chi no su braxeri de sa spaciada de mammai! ◊ fut abbarrau oto o deghe dies
2.
o Frantzisca, ses pòvera ma bella! ◊ est una molentara chi poltas, o Fireli! ◊ morta ti ses, o tessidora bella! (A.Casula)◊ o sa meri, ascurtit! ◊ o bà, benide! ◊ o mà, a mi lassades andhare a ziru? ◊ o cudh'ómine, casu a ndhe comporades? ◊ o genti tostorruda, poita no ascurtais?!
Etymon
ltn., itl.
aut, o
Translations
French
ou
English
or
Spanish
o
Italian
o,
oppure
German
oder.
oàdu , pps, agt: aoadu Definition de oare; chi est a oos, chi portat oos, nau de su pische, de is nios, de is pudhas; nau de figura o forma, chi assimbígiat a s'ou Synonyms e antonyms oidu 1.
oàju , nm Definition chie bendhet oos.
oàre , vrb: aoare* Definition portare oos, nau de nios, de pische; su cantare de is pudhas candho depent fàere s'ou o frochire.
obàlci , nm: obrache, obraci, orbace, orbaci, orbàciu, orbatzu, orbaxi, orbesci 1 Definition orrobba téssia grussa, de lana sarda brebeghina, prus che àteru tinta a niedhu e impreada po costúmenes / tenta de o. = pannu, telu de o. comente essit de su telàrgiu Synonyms e antonyms arbaci, foresi Sentences bendiat sonàgias, pischedhas e obrache ◊ a su costúmene fiaus bestios de orbatzu ◊ is féminas faiant sa fardeta cun pannu de orbàciu Surnames and Proverbs prb: a luxi de candela s'orbaci parit tela Scientific Terminology ts Etymon itl. albagio.
obbedèssiri , vrb Definition
pònnere mente, fàere comente narat s'àteru (mescamente prus mannu o chi cumandhat de prus)
Synonyms e antonyms
obbidiri
Etymon
spn.
Translations
French
obéir
English
to obey
Spanish
obedecer
Italian
obbedire
German
gehorchen
obbiàrgiu, obbiàxu , nm Definition chie custódiat cuadhos, ebbas Synonyms e antonyms agasone Etymon ltn. *equilarius.
obbíbi , nm: obbili,
obbilu,
obilu 1,
obinu,
obiru,
ubbiru Definition
crau mannu, ciou de ferru o de linna cun sa conca; in cobertantza, dispraxere mannu / làngiu coment'e un'o. = (nau de ccn.) sicu che linna
Synonyms e antonyms
clavíglia,
giau,
pilu 1,
piredhu 1
/
apicadolza,
crau
Sentences
si no biu in is manus suas su sinnali de is obilus dèu no apu a crei! ◊ fatendhe mògios, lis giaitat su fundhu chin sos obiros ◊ est apicau a un'obbilu ◊ is obibis funt durus a nc'intrai ◊ a bosu ant incravau cun solu tres obinus ◊ ant incravau a Gesugristu cun tres obbilis
2.
in su coru mi cravas obbilus verenosus! ◊ si no ti nci ponint s'obbilu in s'ogu, tui no dha bis sa cosa!…
Surnames and Proverbs
smb:
Obbili, Obinu
Etymon
srd.
Translations
French
gros clou
English
big nail
Spanish
clavo grueso
Italian
gròsso chiòdo
German
großer Nagel.
obbidíri , vrb Definition pònnere mente Synonyms e antonyms obbedèssiri.
obbietívu , agt Definition chi connoschet e arrespetat su giustu, chi no càmbiat is cosas coment'e faendho partzialidade ma connoschet e narat su chi est.
obbilàe, obbilài , vrb: obbilare,
obilare Definition
pònnere is obbilos, is craos, nau mescamente de su Cristos in sa grughe
Synonyms e antonyms
acioae,
aciolai,
apunciai,
atacitai,
ciaitare,
inclavai,
intzoare
| ctr.
ilgiaitare,
irdobbilae,
isclavai
Sentences
a Gesús dh'ant obbilau a sa cruxi ◊ sa cadena fut obbilada a su muru
2.
cun agus de frius mi obbilas su coru
Translations
French
clouer
English
to nail,
to crucify
Spanish
clavar,
crucificar
Italian
inchiodare,
crocifìggere
German
nageln,
kreuzigen.
obbilàju , nm Definition maistu chi faet obbilos Sentences su cani de s'obbilaju est cani furisteri… Etymon srd.
obbilàmini , nm Definition obbilos, cantidade de obbilos Etymon srd.
obbilàre obbilài
obbíle, obbíli, obbílu obbíbi
obbleviòne , nf Definition su obbriviri, su immentigare Synonyms e antonyms ilméntigu, olvidamentu, scarescimentu Sentences no ti ant a pònnere in obblevione!(P.Sechi)
obbligài , vrb: obbricare,
obbrigai,
obbrigare Definition
custrínghere a fàere una cosa, fintzes cun sa fortza, ammeletzu o àteru, o fintzes solu pònnere a unu in su bisóngiu de fàere calecuna cosa fintzes coment'e dépidu de torrare
Synonyms e antonyms
costrínghere,
cumandai,
impònnere
Sentences
de fronte a Deus m'intendho obbligadu a pedire perdonu (G.B.Mereu)◊ in chistiones de cojare no si óbbligat mai! ◊ si no lu cheres fàghere làssalu, za no ti l'est obbrighendhe neune!
2.
sa maia depiat èssere giumpada e beniat posta in logos de anca furint obbrigaos a passare
Etymon
itl.
Translations
French
obliger
English
to oblige
Spanish
obligar
Italian
obbligare
German
verpflichten,
zwingen.
obbligasciòne, obbligassiòne , nf: obbligatzioni,
obbricassione,
obbrigascione,
obbrigassione,
obbrigatzione,
obbrigatzioni,
ubbrigascione Definition
genia de óbbrigu, candho unu si agatat in su bisóngiu o in dovere de giare o fàere una cosa a favore de un'àteru chi dhi at fatu calecunu praghere o chi dhue tenet tratamentu meda; pregadoria coment'e cosa de dovere, de bisóngiu
Synonyms e antonyms
dobere,
óbbligu
/
pregadoria
Idioms
csn:
nàrrere sas obbligassiones = rasai, pregare; todheresiche un'o. = catzàresi unu dépidu, un'óbbrigu
Sentences
est un'obbligascione a dare sa lustrina a su pitzinnu chi giuchet s'ispinu de su porcu ◊ cun isse bi amus obbrigassione e li namus chi emmo ◊ a chie bi amus obbrigassione li damus su pane ◊ mi ant acapiau chena li dèpere obbligassione! ◊ chi nono a isse no liu podiat nàrrere ca bi aiat obbricassiones ◊ seus donendu custa cosa po un'obbligatzioni ◊ at chircau de si tòdhere s’obbrigassione azuandhe su cumpanzu
2.
po su reposu de s'ànima mi récito un'obbrigassione inue at a èssere sa mia sepoltura
4.
Translations
French
devoir
English
duty
Spanish
deber
Italian
dovére
German
Pflicht.
obbligatóriu , agt: obbricatóriu, obbrigatóriu Definition chi est a óbbrigu Synonyms e antonyms tassativu.
obbligatziòni obbligasciòne