abbacràsta , nf: abbagrasta, acuagrasta Definition s'abba chi portat s'olia e chi, candho est mólia, si ndhe iscèberat e si fúliat po chistire s'ógiu límpiu; s'abba de su giodhu, sa chi s’iscèberat faendho su butiru; nau in cobertantza, cosa de pagu valore, machine Sentences pro chirriare bene s'ozu dae s'abbagrasta a sos isportinos lis cheret betadu abba budhindhe 2. tue in conca bi giughes abbagrasta, bellu meu! Etymon srd. Translations French eau restante du procéde de préparation des olives English water remnants of olives processing Spanish oleaza Italian àcqua residuata dalla lavorazióne delle olive German nach der Bearbeitung von Oliven oder Milchprodukten entstandene Flüssigkeit.

arregortzài , vrb: arregurtzai Definition pònnere iscaza, orrugos de pedra, pedra pitica in is calancas, fossos, buidos, faendho muru, po prènnere, aparigiare Etymon ctl. regalzar Translations French boucher des fissures avec de petits bouts de pierre English to splinter again Spanish encascotar, rellenar Italian riempire con schégge di piètra le fessure dei muri, rinverzare German mit Spänen oder Splittern verstopfen.

disintonài , vrb Definition su no èssere a tonu, intonaos de boghe, fintzes su no torrare apare de duas cosas, in calecuna chistione Synonyms e antonyms distonare, istonai | ctr. atonare Etymon spn. desentonar Translations French chanter faux, dissoner English to be out of tune Spanish desafinar Italian stonare, dissonare German falsch spielen, oder singen, falsch klingen, nicht übereinstimmen.

egàdu , agt Definition nau de unu terrenu, chi est de annos meda chentza prenu, chentza trebballau Synonyms e antonyms annicrinu, rodiu Translations French terrain inculte English uncultivated land Spanish yermo Italian terréno incólto German ungepflegtes oder unbebautes Grundstück.

germànu , nm: ghermanu, giolmanu, grammanu, gremmanu, zermanu Definition (f. -a) ghermanu primarju, fradile de segundhu gradu (fígiu de tziu fradile o de tzia sorresta de su babbu o de sa mama): a logos, manu primarzu / ozu ghermanu = ozuermanu, de olia Synonyms e antonyms bremanu Sentences germanu miu est surdu perdali ◊ poniant su lutu pro su mortu fintzas sas sorrestas e sas gremmanas primazas, a bortas Scientific Terminology ptl Etymon ltn. germanus Translations French cousin germain English second cousin Spanish primo segundo Italian cugino di 2° grado German Vetter oder Cousin zweiten Grades.

ghermàna , nf Definition sorresta segunda, de segundu gradu (fígia de tziu fradile o de tzia sorresta de su babbu o de sa mama) Scientific Terminology ptl Translations French cousine germaine English second cousin Spanish prima segunda Italian cugina di 2° grado German Base oder Cousine zweiten Grades.

gipòne, gipòni , nm: cipone, giupone, zibbone Definition genia de bestimentu grussu de su costúmene, siat de ómine o de fémina, chi si ponet deretu in pitzu de sa camisa (o ghentone) o fintzes in pitzu de totu (camisa, pala o coritu, zipone)/ giponi de soldau = letítera (Lathyrus sylvestris) Synonyms e antonyms giacu 1 Sentences apu connotu bragas e giponis fendu su ballu tundhu Scientific Terminology bst Translations French corsage English bodice Spanish corpiño Italian corpétto del costume femminile German eine Mieder (oder Leibchen, oder Kamisol)sorte.

moresínu , agt, nm: morisinu, muresinu, murisinu Definition de colore niedhudu, chi est in colore de mura; murighessa, genia de mata manna chi faet su frutu coment'e una mura Synonyms e antonyms moritu, murenu / gersa, morighessa Sentences po èssi muresina, ti stait sa seda celesti! ◊ sa baca muresina no portat ischina e allatat in fronti…◊ fiat murisinu de faci, teniat 1,65 de cantellu e una bella cabidhada de pilus Scientific Terminology clr, mtm, Morus alba, M. nigra Etymon srd. Translations French brun, jeune homme brun, garçon brun English brown, swarthy, mulberry (tree) Spanish pardo, morera, moral Italian bruno, morettino German dunkel, Weißer oder Schwarzer Maulbeerbaum.

morighèssa , nf: muragersa, muragessa, muraghessa, murichessa, murigessa, murighensa, murighessa Definition genia de mata manna chi faet su frutu (m. fémina) chi paret mura: dhue ndh'at de duas calidades, una chi faet sa mura bianca e una chi dha faet niedha; sa fògia serbit po brovendha de su fermesílicu (chi faet sa seda)/ muragessa mascu = sa mata chi faet frore ma no frutu; murighessa de s'arrua = mura de arrú, mura Synonyms e antonyms gersa, moresinu Scientific Terminology mtm, Morus alba, M. nigra Etymon ltn. mora celsa Translations French mûrier, mûre English mulberry (-tree) Spanish morera, moral Italian gèlso, mòra del gèlso German Weißer oder Schwarzer Maulbeerbaum, Maulbeere.

O, o , nf, cng, iscl Definition sa de batórdighi líteras de s'alfabbeto est unu sinnu chi arrapresentat unu sonu vocale a candho apertu (acentu gràficu /`/: ò) a candho serrau (acentu gràficu /´/: ó); impreada a sola est una cng., vocale aperta (a bortas repitia puru) chi serbit a pònnere duos o prus foedhos e fràsias a bétia apare (e a sa log. càmbiat sa cunsonante mudòngia, ma no a sa campidanesa: o casu o peta = nr. ogàsu obèta; ma: o casu o petza, o fillu o terra = nr. ocàsu opètza, ofíllu otèrra); est fintzes foedhu (vocale serrada) po acumpangiare unu númene tzerriandhodhu (e custa puru benit de su ltn.). In sa foedhada logudoresa, nuoresa e de mesania podet èssere vocale de finitia de foedhu a su sing. in númenes (es. coro, domo, moro), in calecunu agt. (es. grogo), e sèmpere est voc. de acabbu, desinéntzia, in bvrb. (ind. pres. 1ˆ sing.: benzo, fato, lasso, mandho, pòngio, tèngio, fintzes ind. imp. aio, andhao, faghio, cherio coment'e variante de sa essia in -a prus manigiada), e dhu'est pruschetotu a su pl. de nm. e agt. coment'e cambiamentu de sa vocale de acabbu /u/ de su sing.: binu - binos, bonu - bonos, contu - contos, corbu - corbos, fogu - fogos, fossu - fossos, longu - longos, mortu - mortos, ortu - ortos, oru - oros, tontu - tontos). In su sistema fonéticu de sa limba sarda sa /o/ tónica est sonu mesanu apertu candho prus ainnanti de unu postu dhue at un'àteru sonu seguramente apertu (/a/: arròsa, còsa, ispòsa, lòsa), o mesanu etotu (/o/, /e/) fintzes candho custu est rapresentau cun vocale chi po régula est de sonu serrau (/i/, /u/) si però in su foedhu chi dh'at fatu dipèndhere dhue iat unu sonu mesanu etotu (o dhue at, comente est in log.) e duncas si narat: bónu - bònos e bònus, cóntu - còntos e còntus, córbu - còrbos e cròus, fógu - fògos e fògus, fóssu - fòssos e fòssus, lóngu - lòngos e lòngus, mórtu - mòrtos e mòrtus, órtu - òrtos e òrtus, óru - òros e òrus, tóntu - tòntos e tòntus, o fintzes amòri (amore), arròsciri (orròschere), bòliri (bòlere), bòxi (boche), còiri (còghere), fròri (frore), mònti (monte), òi (oe), pòngiu (ponzo), pònniri (pònnere), pònti (ponte), sòli (sole), tèngiu (tèngio), tòrru (torro). Sa /o/ tónica est sonu serrau candho prus ainnanti de unu postu dhue at una vocale serrada giai in s'étimu (/u/, /i/): bónu, cóntu, córbu, fógu, gói, lollói, lóngu, mórtu, nonnói, óbu, órtu, óru, tóntu (ma dh'aperint in su plurale totu is chi fúrriant sa -u finale a -os/-us, es. òrtos/òrtus, bíere is esémpios giai fatos), o fintzes arrósciu, arróscidu, bófiu, dófidu, dóliu, innóchidu, nóghidu, óbiga, óbbrigu, órulu, nódidu, pódhighe (e totu custos dha faent serrada fintzes in su plurale), e faet sonu serrau fintzes cun vocale mesana prus ainnanti de unu postu ma cun d-una seguramente serrada prus ainnanti de duos postos, es. grómeru, lómberu, póveru (chi dh'aperint in su plurale: gròmeros, lòmberos, pòveros, e pòberus, in custu puru aperta, ca sa /u/ de su sing. est diventada mesana cussa puru, -os, in su plurale o de matessi valore in -us camp.). In chímica si ponet a símbulu de s'ossígenu (O), in giografia est incurtzadura de "Ovest" Synonyms e antonyms sinono, sinoncas Sentences seus totus o cojaus o bagadius ◊ o est babbu, o est s'àinu, o est zerda de paza, o est sa crésia de Santu Nigola, o est lèpere fuinne! ◊ o fais su doveri o mi nc'istupas debressi! ◊ at a balli duus sodhus su costumu de Bonacata!… o chi no su braxeri de sa spaciada de mammai! ◊ fut abbarrau oto o deghe dies 2. o Frantzisca, ses pòvera ma bella! ◊ est una molentara chi poltas, o Fireli! ◊ morta ti ses, o tessidora bella! (A.Casula)◊ o sa meri, ascurtit! ◊ o bà, benide! ◊ o mà, a mi lassades andhare a ziru? ◊ o cudh'ómine, casu a ndhe comporades? ◊ o genti tostorruda, poita no ascurtais?! Etymon ltn., itl. aut, o Translations French ou English or Spanish o Italian o, oppure German oder.

sacramentài , vrb: sacramentare Definition giare is sacramentos; rfl. pigare is sacramentos / mòrrere sacramentadu = cun is sacramentus (cunfessau, comunigau, oliau) Translations French administrer les sacrements English to administer the sacraments to (s.o.) Spanish sacramentar Italian sacramentare German die Sakramente spenden oder austeilen.

santacída , nf: santatzida Definition dannu mannu a su bestiàmene, mortu a bochidura o fintzes de maladia mala; carraxu, burdellu mannu cun boghes e tzérrios Synonyms e antonyms degógliu, mortalidade / abbatúliu, biuldu, budrellu, carralzu, chimentu, intatzida* 2. candho andhaimus a iscola, isetendhe a intrare bi fit sa santatzida: bi naschiat murrunzos, istrampadas, punzos e àteru Translations French massacre d'animaux par vengeance, mortalité English beasts slaughter by revenge or murrain Spanish mortandad de reses Italian strage di béstie per vendétta o moría German Tiermassaker (aus Rache oder Seuche).

sèdas , nf, pl Definition isperraduras o tzacaduras chi essint in is murros e in is tzimingiones de is allateras; ispécia de maladia de is cuadhos, in s'unga; a logos est una maladia de is animales a istentinas, is alisanzedhas o sédinas Scientific Terminology mld Translations French rhagades English mouth ragas (nipple) Spanish grietas Italian ràgadi alla bócca, ai capézzoli German Hautriß in der Mundgegend oder der Brustwarzen.

tàltu , nm: tastu Definition sabore malu, légiu Synonyms e antonyms denga, lassada, saboi Sentences s'ozu at unu tastu chi no mi piaghet, custu binu no at tastu perunu, at tastu de linna, de mufa ◊ bastat una carrada male tenta o pagu samunada a pònnere tastu a su binu ◊ una cuba, si la pienas de binu gualtu mantenet su taltu po sempre ◊ sos frutos luados mancu los podimus connòschere a su tastu Etymon srd. Translations French mauvaise odeur English stench Spanish tufo, sabor desagradable Italian tanfo, sapóre e odóre sgradévole German übler Geruch oder Geschmack.

urreixédhu , nm Definition min. de urrei: rei piticu (de tempus, de carena), o fintzes metzanu Translations French petit roi English little king Spanish reyezuelo, rey pequeño Italian reùccio German jünger oder kleiner König.

«« Search again