A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

aradhàre , vrb: aragadhare, arighedhare Definition fàere o pònnere s'aradhu, s'arighedhu, brutore a pígiu grussu Synonyms e antonyms aggromare, ingrumai 2. sa padedha est tota arighedhada Etymon srd. Translations French incruster English to encrust Spanish incrustarse de tártaro Italian incrostare German verkrusten.

aradhósu , agt Definition chi portat aradhu Synonyms e antonyms arradhonidu, cadhóciu, insodrigau Etymon srd. Translations French souillé English dirty Spanish sucio de tártaro Italian lórdo, sùdicio German schmutzig.

aràdhu aradàdhu

aràdio, aràdiu , nm: arràdiu, ràdio Definition genia de aparéchiu chi mandhat is undhas eletromagnéticas (trasmitidore) o dhas arrecit e mudat in sonu e boghe (retzidore) Sentences sa propaganda fascista sighiat in s’arràdiu, me is giornalis, in iscola! ◊ in domu dhui tenint televisioni e arràdiu ◊ unu nebode lis aiat batidu un’aràdiu Translations French radio English radio Spanish radio Italian ràdio German Radio.

aradòre, aradòri , agt, nm Definition chi o chie arat, o est arandho Synonyms e antonyms araderi, aringeri Etymon srd. Translations French laboureur English ploughman Spanish arador Italian aratóre German zum Pflügen gebraucht, Pflüger.

aradróxu , agt: aratóriu, aratorju Definition nau de terrenu, chi est de campu, po laorare, lassau po dhue semenare e fàere su laore; terra bona po arare e laorare Sentences is terrenus aradroxus dhus pagant prus pagu de is terrenus de fràbbicu Etymon ltn. aratorius Translations French terre cultivable, labourable English tillable soil Spanish arable, tierra buena para ser labrada Italian aràbile, arativo, terréno agrìcolo German pflügbar, Ackerland.

aràdu , nm: aratru, aratu, arau Definition aina po mòvere e furriare sa terra de prènnere a laore, tirada cun animales o a màchina / min. aradedhu, araixedhu; in s'a. si podent distínghere tres partes principales: a) po segare e mòvere sa terra, sa dentale, orrugu grussu chi cicit in terra e portat s'abrada in sa punta o limbata, totu a unu o fintzes a frochidha a desegus ue intrat s'isteva e segundhu sa genia portat is origras o oricrale, duas tauledhas chi, allobadas impare a denanti, si aperint e portant in mesu s'isteva apalas, allobadas cun su traessile o arredrau, e agiuant a covecare sa terra; b) po manigiare, sa isteva o istantarile, sa parte chi pigat s'aradore, orrugu prantau in sa dentale e ue a pagu tretu de custa, prus in artu, intrat sa timona: acabbat in artu cun su manale o manunta o manissa intrada a istúturu, po dha pòdere leare; c) po tirare, sa timona o canna, aguri, orrugu grussu e longu chi cun sa punta intrat in sa sesuja o ajone de su giuale e cun sa coa intrat in s'isteva o, segundhu sa genia, impare cun s'isteva intrat in sa dentale; d) àteras partes funt: sa crabiga o carícia po arrèschere sa timona in sa sesuja, su tallione, orrugu de ferru a bisura de ispada firmau in sa timona prus ainnanti de s'abrada e puntau a terra, su nérbiu o ispada, intrada tra sa dentale e sa timona po regulare s'apertura de s'arau a manera de pigare unu pígiu de terra prus fine o prus grussu, su piatu in is araos de ferru, genia de lamone largu allachedhadu, cun duas puntas ananti, firmau cun assaedhu de si pòdere fintzes furriare a covecare terra a una parte o a s'àtera e portat un'abrada in cada punta Synonyms e antonyms alladru, aràdula Sentences s'aradu fit divisu in deghe petzos: sa cogiana, s'isteva, sa entale, sa cabígia, s'ispada, sa timona, ladrau, ambas orígias, chi atretzos sunt importantes cantu su manale (Pazzola)◊ s'alvada de s'aradu che falat in terra piús de prammu ◊ unu tempus s'arau fut de linna Surnames and Proverbs smb: Arau Scientific Terminology ans Etymon ltn. aratrum Translations French charrue English plough Spanish arado Italian aratro German Pflug.

aràdu 1 , pps, agt, nm: arau 1 Definition de arare; nau de terra, chi dh'ant arada; sa terra arada / terra arada a… = arada e semenada, prena, a sa genia de laore chi si narat 2. tèngiu is crabas a solas e seu timendi non nci sartint in logu arau ◊ in sa parti de Giuannicu sa terra fut arada a lentígia 3. fintzas a candu no apaulat in s'arau, s'abba est paga etotu.

aràdula, aràdulu , nf, nm: aràlidu, oràdulu Synonyms e antonyms aradu*.

aradúra , nf Definition su arare, su trebballu de arare is terrenos po dhos prènnere a laore, manígiu de sa terra po dha semenare (o prantare cosa) Synonyms e antonyms aramentu, arera, aríngiu, aróngiu Sentences a brabatai su terrenu est a dhi donai un'aradura Etymon srd. Translations French labourage English ploughing Spanish labranza Italian aratura German Pflügen.

aragàdha , nf: aregadha Definition pan'e tita, genia de crosta chi podet fàere in conca a is pipios prus piticos; essidura de sa pedhe chi faet a iscrafíngiu, in tempus de basca: sa pedhe si faet a granighedhos piticos, a puntighedhas Synonyms e antonyms caracadha / papavarre Translations French gourme, sudamina English milkcrust, sudamen Spanish lactumen, usagre Italian lattime, sudàmina German Milchschorf, Schweißbläschen.

aragadhàdu agaradhàdu

aragadhàre aradhàre

aragàdhu aradàdhu

aragànu , nm: iraganu, oraganu, raganu Definition istracia mala, nodu de bentos, molinada o remolinu de bentos fortes, iscutulada mala de abba meda a manera de fàere dannos Sentences est un'abbolotu molionosu che araganu Translations French ouragan English hurricane Spanish huracán Italian uragano German Hurrikan.

araganzàtu , agt Synonyms e antonyms aggantzadu, assuriu, cringone, ingurdone, ispítziga, limidu, susuncu, tzecosu.

aragànzu , nm Definition calesiògiat cosa de pedhe imbeciada, consumada (es. de iscarpas o àteru a fortza de dh'impreare) e de arraganzare Sentences est semper cusindhe in cussos araganzos de iscarpas rosicàs (P.Pireddu).

aragàtu , agt Synonyms e antonyms aggantzadu, assuriu, cringone, ingurdone, ispítziga, limidu, susuncu, tzecosu.

aràghe, aràgi, aràgia , nf, nm: araxi, oragi Definition bentighedhu fritu / araxi de fogu = su caentedhu de su fogu, coment'e bentighedhu chi benit de su fogu Synonyms e antonyms abra, abrina, arvile, atza 1, frina, saniete Sentences fait araxi frida ◊ cant'e una pampixedha móvia de un'araxi ligeru circu de mi allonghiai po ti biri (S.Medved)◊ cust'araxi dhis fait dannu a is birduras! 2. femu abarrau fúrria fúrria coment'e una tratalia posta araxi a fogu ◊ si aparant a s'araxi de su fogu po si callentai Etymon srd. Translations French brise froide English cold breeze Spanish brisa fría Italian brézza frédda German kühle Brise.

aràgna , nf: aràngia Definition genia de bobboi de tantas calidades, totu farrancas (bàtoro paja), su chi faet su tallaranis o napa; una genia de pische (pisci aragna); genia de lampadàriu a bratzos, de cristallu, a pònnere in su muru / aragna de mari = genia de càvaru a farruncas longas; genias de pisci aragna: a. carrubbara, de arena, de iscógliu, fregatina Synonyms e antonyms aragnolu, surbadura / lanzu 1, tràcina 2. ammisturu prupu, sépia, un'aragna, un'agúglia, calamaris… una bella cassola! Scientific Terminology crp, psc, trachinus araneus, t. draco, t. lineatus, t. vipera Etymon ctl., spn. aranya, araña.