abbrutài, abbrutàre , vrb Definition
fàere brutu, ingòllere brutore
Synonyms e antonyms
abbotinare,
afeai,
ammusinzare,
imbratare,
imbudrigai,
immusungiai,
incrastiare,
insuciai,
musucare,
sordigai
| ctr.
innetare,
limpiai
Sentences
su logu fuat totu abbrutau de sànguni ◊ us pipius si funtis abbrutaus
2.
is cosas chi abbrutant s'ómini funt is cosas malas chi fait
Etymon
srd.
Translations
French
salir
English
to dirty
Spanish
ensuciar
Italian
sporcare
German
beschmutzen.
acadrangiài , vrb: acardangiai,
acradangiae Definition
imbrutare de cardàngiu, fàere a cardàngiu
Synonyms e antonyms
acadhotzai,
acarrognai,
allodrigai,
imbratare,
insodrigai
| ctr.
iscardangiai,
limpiai,
samunare
Sentences
sa brutura incui si est totu acradangiada
2.
tanti no furíasta luxenti… portàst is carronis acadrangiaus!
Etymon
srd.
Translations
French
souiller
English
to dirty
Spanish
ensuciar
Italian
insudiciare
German
beschmutzen.
allosingiàu , pps, agt Definition
de allosingiai; chi est totu unu losíngiu, brutu, consumau
Synonyms e antonyms
brutu,
losingiosu
| ctr.
límpiu,
netu
2.
boga un'atru pannu de faci límpiu, ca cussu est totu allosingiau! ◊ aporreimí unu pannixedhu, ca seu totu allosingiau! ◊ no tochis su pipiu ca ses totu allosingiau!
Translations
French
sale
English
dirty
Spanish
sucio,
desgastado
Italian
spòrco,
liso
German
schmutzig.
aradhósu , agt Definition
chi portat aradhu
Synonyms e antonyms
arradhonidu,
cadhóciu,
insodrigau
Etymon
srd.
Translations
French
souillé
English
dirty
Spanish
sucio de tártaro
Italian
lórdo,
sùdicio
German
schmutzig.
brútu , agt: burtu Definition
chi portat brutesa, brutore: foedhandho de laores o de terras trebballadas, chi dhue at erba meda; in sensu morale, disonestu, malu / min. brutixedhu
Synonyms e antonyms
butzinosu,
cadrangiosu,
lorontzu,
mughedhosu,
mugosu,
musúngiu 1,
pingosu,
sodrigosu
/
suciosu 1,
súciu
| ctr.
límpiu,
netu
Idioms
csn:
pesu b. = itl. lórdo, contendhe fintzas su pesu de s'isterzu; fàghere cosa bruta = chi imbrutat; trigu, laore b. = chi est chentza iserbadu (si est a erba), chi est chentza purgadu (si est a ranu)
Sentences
si sàmunat sa cosa bruta ◊ at incovonau is pannus brutus ◊ ma càstia a tenni ancora cudh'istrexu brutu!…◊ pònedi pantalones betzos pro fàghere cosa bruta! ◊ cussu traste est brutu chi no ndhe podet zúghere prus!◊ sa binza est bruta, comente at próidu bi at torradu a crèschere erba meda
2.
brutixedhu, cussu logu…: unu grisu! ◊ cussa cosa est brutixedha: tocat a dh'isciacuai
3.
manu a sa cosa bruta no ndhe abbelzo: paga cosa ma onorada chelzo! (Piras)
4.
brutu ingrongu chi no ses àteru! ◊ brutu disgratziau pudésciu, baidindi!
Etymon
itl.
brutto
Translations
French
sale,
brut
English
dirty
Spanish
sucio
Italian
spòrco,
lórdo
German
schmutzig.
butzinósu , agt Definition
chi istat o est totu brutu, chi no si sàmunat
Synonyms e antonyms
cadhóciu,
cadrangiosu,
mugosu,
putzinosu*,
sodrigosu
Sentences
fàghelu samunare, cussu butzinosu!
Translations
French
sale,
malpropre
English
dirty (person)
Spanish
sucio,
guarro
Italian
sporcaccióne
German
dreckig,
schmutzig.
cadhóciu , agt: cadhossu,
cadhotu,
cadhotzo,
cadhotzu,
chidhotzu Definition
chi istat sèmpere totu brutu, prenu de brutesa
Synonyms e antonyms
brudhuinu,
butzinosu,
cadhàniu,
cadrangiosu,
grotzarju,
imbrutajolu,
lurtinosu,
mughedhosu,
mugosu,
pingosu,
sodrigosu,
tetulàciu
/
brutu
| ctr.
límpiu,
netu
Sentences
cussa est una fémmina cadhòcia, sempri cun su fentallicu brutu, totu a màrcias biancas ◊ seu cadhotzu: no dha bis cantu brutesa dhoi portu in peis cun su pruini de sa bia? ◊ no fatzas sa santica, ca ses cadhotza e lègia!
Translations
French
souillé
English
dirty person
Spanish
sucio,
mugriento
Italian
abitualménte lórdo,
sùdicio
German
dreckig.
groghímene, groghímine, groghímini , nm Synonyms e antonyms
groghera,
groghesa,
grogúmene
/
cdh. grughímini
Etymon
srd.
Translations
French
couleur jaune
English
dirty yellow
Spanish
amarillento
Italian
giallume
German
gelbliche Farbe.
imbratàre , vrb: imbrutai,
imbrutare,
imburtare Definition
fàere brutu, fèrrere o picigare brutore o àteru a cosa chi no ndhe depet portare, pònnere pígiu de calecuna cosa a bisura de mància, de colore: in cobertantza, foedhare male de ccn; foedhandho cun delicadesa, andhare de su corpus / imbrutai unu muru (faedhonzu de muradores) = dàreli sa prima manu de intúnigu a pizighedhu
Synonyms e antonyms
abbotinare,
abbrutai,
acadhotzai,
aligae,
ammusinzare,
immusungiai,
incadhossai,
insodrigai,
insuciai,
lorire,
musucare,
orroigai,
sordigai
/
brutare,
cacare
| ctr.
innetiare,
limpiai,
samunae
Sentences
traballat chena malíssia e no timet de s'imbrutare sas manos ◊ paret intrighinandhe, imbratandhe de iscuru su locu ◊ s'onori miu no bollu chi mi dhu imbrutis tui! ◊ unu pizichedhu de nibe at imbratau s'istradone
2.
dh'at aferrau a sa braba, gei dh'at fatu cadredhai: fiat acanta a s'imbrutai puru! ◊ funt intrendi a is domus a furai e si dhoi imbrutant puru, fendi lochidadis a prus de su dannu!
Surnames and Proverbs
prb:
chie faghet sos fatos suos no s'imbrutat sas manos
Etymon
itl., ctl.
imbrattare, embrutar
Translations
French
salir
English
to dirty
Spanish
ensuciar
Italian
sporcare
German
beschmutzen.
lodhàncu , agt Definition
chi istat totu male postu e brutu
Synonyms e antonyms
butzinosu,
cadhóciu,
cadrangiosu,
mughedhosu,
mugosu,
scúmuru
| ctr.
límpidu,
netu
Etymon
srd.
Translations
French
sordide,
dégoûtant
English
untidy,
dirty
Spanish
desordenado,
sucio
Italian
disordinato,
sózzo
German
schlampig.
lorinósu , agt Definition
chi est totu lórinu, brutu meda, mescamente in su sensu chi acostumat a istare brutu
Synonyms e antonyms
brudhuinu,
cacantzinu,
cadhóciu,
cadrangiosu,
lerisonu,
lorinatzu,
lurtinosu,
massautu,
mughedhosu,
pingosu,
sodrigosu,
tetulàciu
| ctr.
límpiu,
netu
Sentences
sunt lorinosas cant'eo no fentomo (G.A.Cossu)
Scientific Terminology
ntl
Etymon
srd.
Translations
French
salopard,
cochon
English
dirty person
Spanish
sucio,
mugriento
Italian
sudicióne
German
Schmutzfink.
mughedhósu , agt Definition
chi est sèmpere totu prenu de muga, de brutore
Synonyms e antonyms
cadhóciu,
cadrangiosu,
lordigosu,
mugosu,
pingosu,
sodrigosu
/
mucanosu
| ctr.
límpidu,
netu
Sentences
pro no ispèndhere, in domo sua bi at arga totue e isse est mughedhosu in cara e in manos!
Scientific Terminology
ntl
Etymon
srd.
Translations
French
toujours sale
English
regularly dirty
Spanish
siempre sucio
Italian
abitualménte spòrco
German
gewöhnlich schmutzig.
mugósu , agt, nm Definition
chi o chie istat sèmpere totu brutu, prenu de muga
Synonyms e antonyms
butzinosu,
cadhàniu,
cadhóciu,
cadrangiosu,
lortzorosu,
lurtinosu,
massautu,
pingosu,
sodrigosu
Sentences
mugosu, bogadichela cussa camisa bruta!
Etymon
srd.
Translations
French
d'une saleté dégoûtante,
crasseux,
sale (fig.),
sordide
English
dirty (person)
Spanish
sucio,
mugriento
Italian
sózzo
German
schmutzig,
schmutziger Mensch.
tetulía , nf: titulia Definition
brutore, brutesa, ma nau mescamente po cosas e atziones malas, fintzes cosighedha de nudha, de pagu contu: in cobertantza, gente mala, nau a disprétziu
Synonyms e antonyms
brutore,
cadhossímini,
cadràngia,
lorra,
muga
/
ignagnaria
Sentences
in mesu de sa brutura o tetulia che pones a crochire sa utina…◊ su chi bos batint a dommo sunt titulias de che fulliare! ◊ tue ses unu muntonarju de titulia! ◊ cussu no fachet titulias che custa, a bochire ◊ aiat comintzau a fàchere titulias mannas garrigàndhesi paritzas pedhes ◊ incurdiolaos de su bíssiu, fachent calesisiat titulia ◊ custos pitzinnos mànicant titulias ◊ no so eo chi ti ndhe ceno sa vidha chi faches titulias! ◊ cussu est un'ómine puliu: de titulias no ndhe li àrtziat a conca! (G.Chironi)◊ tantu po lu cuntentare li at comporau una tetulia
Etymon
srd.
Translations
French
saleté
English
dirt,
dirty trick
Spanish
porquería
Italian
porcherìa
German
Schweinerei.