arremazàre , vrb Definitzione coment'e mazare torra, a tantas bortas, acropandho po fàere sa conca a unu crau o cosas deasi Sinònimos e contràrios arrabronai, arramaciai*, rebbaire Tradutziones Frantzesu rebattre Ingresu to rivet Ispagnolu remachar Italianu ribàttere Tedescu wieder schlagen.

assabiàdu , agt, nm Definitzione chi o chie at cagiau a crebedhu, si est fatu sàbiu Sinònimos e contràrios acabadu, acuntzentau, atinadu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu assagi, devenu sage Ingresu become sane again Ispagnolu que ha recobrado el juicio Italianu rinsavito Tedescu wieder zu Verstand gekommen.

imbirdadúra , nf Definitzione su imbirdare, su si fàere de colore birde Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu reverdissement Ingresu becoming green again Ispagnolu reverdecimiento Italianu rinverdiménto Tedescu wieder Grünen.

imbirdèssi, imbirdèssiri , vrb Definitzione essire de colore bidre, nau de su logu, naschire erba, prènnere de erba Sinònimos e contràrios imbidrigai, imbirdire Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu reverdir Ingresu to make green again Ispagnolu reverdecer Italianu rinverdire Tedescu wieder grün machen.

incidài , vrb: incidiare, incirai 1, insidai 1, intzediare, intzidare, intzidiare, intziliare, intzirai 1, intzitai, intzitare Definitzione mòvere o fàere mòvere s'àteru atzitzandhodhu, naendho e faendho e ofendhendho puru, ponendho s'unu contras a s'àteru / incirai su logu = pònnere sa zente, sos àteros, o fintzas solu s'àteru in buluzu, fàghere pessare in su malu Sinònimos e contràrios aciopai, ateneae, atiare, auntzare, imbriscare, incirigare, inciulai, insissiligai, intrulliare, intzifrire, intzigare, intzudie, intzullire, issolociare, pretzipitare, sotae, tzintzigare, ubetzare, umprigare / intriscare, mincidiare, suberiare, purruntzare, tinghitare Frases un'ora ses intzidiendhe: ma si ti aferro ti ndhe passo sa gana! ◊ a filla mia est sa cumpàngia chi dha incidat a fai cussas cosas ◊ ti pregu chi no insidis de fronti a custa disputa, chi no fatzas su disconnotu! (Pani)◊ prus de unu l'intzediaiat pro la cherrer fàghere cantare ◊ non m'intzédies: menzus mudu ti abbarra!◊ no dhi neris cosa, a su pipiu, ca dh'incidas, ca est dormendisí! 2. at incidau totu su logu chi depit andai a s'èstero ◊ su piciochedhu est incirendi is fradis a pedí dinai a sa mama ◊ ant iscambillau is pipius… funt giogus de natura…: ita bollis intzirai?! Ètimu itl. incitare Tradutziones Frantzesu provoquer Ingresu to cause Ispagnolu provocar, atizar Italianu provocare, rinfocolare Tedescu provozieren, wieder entzünden.

isveltudídu , agt Definitzione nau de unu immadoinau, chi si est coment'e ischidau, torrau in bidórios Sinònimos e contràrios irvertudadu Tradutziones Frantzesu qui est revenu à soi, réveillé Ingresu to come to, to awake Ispagnolu reanimado Italianu rinvenuto, risvegliato Tedescu wieder zu sich gekommen.

medràre , vrb Definitzione mediare in is maneras de fàere, in su cumportamentu, callai a cerbedhu, imparare a èssere méngius Sinònimos e contràrios afrenai, arregulai, insabiai, medrire, moderai Ètimu spn. medrar Tradutziones Frantzesu s'assagir, revenir à la raison Ingresu to recover one's wits Ispagnolu sentar la cabeza Italianu rinsavire Tedescu wieder vernünftig werden.

rampudhàre , vrb: rempudhare Definitzione bogare pigionatzos, nau de is linnas; bogare, essire (nau fintzes de àteru) Sinònimos e contràrios piglionai, rampudhire Frases s'àrbure at rampudhadu sos briones 2. sa limba est benale chi deretu benit dae s'ànima sarda e rampudhat friscu (Z.A.Cappai) Ètimu ltn. *repullare Tradutziones Frantzesu pulluler de nouveau Ingresu to spring up again Ispagnolu brotar Italianu ripullulare Tedescu wieder hervorsprießen.

recuberài , vrb: arreguberare, recuperai, recuperare Definitzione torrare in podere de calecuna cosa chi si fut pérdia, andhada male, fintzes aconciandhodha de torrare a serbire; rfl. pigare fortza / recuberaisí de unu dismaju = torrare àlidu, torrare sos atuamentos Tradutziones Frantzesu récupérer Ingresu to recover Ispagnolu recuperar, recobrar Italianu recuperare Tedescu wiedererlangen, sich wieder erholen.

remíntere , vrb: arremíntiri, remítere, rimítere Definitzione semenare o prantare torra sa cosa chi no at tentu o no est naschia (in nudha o in parte)/ pps. remíntidu, remítiu Sinònimos e contràrios arremíssiri 1, remendhare Frases sunt remintindhe su pàstinu ◊ cheret remíntidu su basolu ca bi ndhe at nàschidu pagu Ètimu ltn. remittere Tradutziones Frantzesu replanter Ingresu to replant Ispagnolu replantar Italianu ripiantare Tedescu wieder pflanzen.

seguzàre , vrb: siguzare, suguzare Definitzione mòvere, pesare, cumenciare a andhare, fàere mòvere, fàere pesare gente o bestiàmene, ischidare, fintzes fàere naschire sentidos o ideas; nau mescamente de pegus fémina, bènnere in more, cricare mascu / suguzàrendhe una cosa = bogaindhedha de ue est allogada, pònniri a tretu ca serbit o ca podit serbiri Sinònimos e contràrios birbillare, inciulai, insuai, tzuntzullare / ischidare, pesare, sciumbullai, simudhire, subuzare*, sumbuzare | ctr. achedare Frases sa terra pariat tremendhe che candho si suguzat su vulcanu ◊ eo siguzo chito onzi manzanu, in chirca de achipire ◊ su pastore est suguzendhe sa robba ◊ cussas nues chi ant forma de gigante, e si bident su sole suguzendhe, ista certu chi sunt assinetendhe una tempesta (P.Serra)◊ su pitzinnu fit drommidu ma apustis de duas oras at siguzadu 2. cantas boltas sa terra chi apeuto in s'ànima suguzat sos ammentos!…◊ sas campanas a repicu mi sunt suguzendhe fiotos de ammentos ◊ est chin s'aficu chi torret su beranu a suguzare ancora isperas noas (G.A.Salis) 3. a sa sue, si suguzat, li cheret betadu su berre ◊ sa sue est suguzada e no faghet a la bochire como 4. ndhe cheret suguzada sa frullana ca su fenu est de messare Tradutziones Frantzesu réveiller, mouvementer Ingresu to awake, to enliven Ispagnolu despertar, animar Italianu destare, risvegliare, movimentare Tedescu aufwecken, wieder erwecken, bewegen.

sfoghigiài , vrb Definitzione coment'e pigare fogu, èssere abbruxandho Sinònimos e contràrios afocazare, brugiare, scallentai 2. sa Sardigna est dogna istadi sa própiu cosa, sfoghigiada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu brûler, prendre feu Ingresu to revive Ispagnolu quemar Italianu rinfocolarsi Tedescu sich wieder erhitzen.

solbèschere , vrb: sulbèschere, surbèschere Definitzione torrare, ischidare apustis de unu disimaju, pigare torra fortza apustis de si èssere inténdhios male; ischidare de su sonnu Sinònimos e contràrios abbeltudare | ctr. dilmagiare, disimainai, ildimajare / ischidare Frases apustis chi si est dilmajadu si est sulbéschidu ◊ cudha trota, canno che l'apo torrada a s'abba, a lenu a lenu si est surbéschida (N.Molinero) 2. su bagamunneri fut crocadu in sa panchina e comente dh'ant tocadu si fuit solbéschidu e aiat apertu sos ogos Tradutziones Frantzesu reprendre connaissence, réanimer Ingresu to recover one’s senses, to reanimate Ispagnolu reanimar Italianu rinvenire, rianimare Tedescu wieder zu sich kommen.

tòrra , avb Definitzione un'àtera borta, àteras bortas Frases beni torra in bratzos mios! ◊ Gesús si arritirat torra a pregai ◊ torra pianghendhe ses?! ◊ bae a bídere, torra, si est bénnidu babbu! ◊ Gesuinu fiat perdendi torra sa gana de papai ◊ torra inoghe ses?! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu nouvellement, de nouveau Ingresu again Ispagnolu de nuevo, otra vez Italianu nuovaménte, daccapo Tedescu wieder.

«« Torra a chircare