Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

infuscài, infuscàre , vrb Definitzione essire iscuriosu, nau de su tempus e de s'ària chi si ammontat de nues; nau de gente, intristare, fàere cara trista, pentzamentosa Sinònimos e contràrios afuscai, annapai, imbelare, impannare, inchelare, intelai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'obscurcir, assombrir Ingresu to darken, to become gloomy Ispagnolu ensombrecer Italianu incupirsi, infoscare Tedescu sich verfinstern, verdunkeln.

infusilàre , vrb rfl: irfusilare Definitzione essire deretu, andhare che coete Sinònimos e contràrios imbèlghere, irbotare, irbrinnare, irfregorare, irghelare, ispesare, tocai 1 Frases isse, tra sos abbréngulos, ufanu cun d-una canna presa s'infusilat e faghet giannitare su catedhu (P.Casu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'esquiver Ingresu to slink off Ispagnolu pirárselas Italianu svignàrsela Tedescu sich davonmachen.

ingeniài , vrb: ingeniare, ingignai, inginnai, inginniai, inzeniare Definitzione andhare a géniu, èssere a gustu, pràghere; fàere sa cosa faendho a médiu fintzes si no est fàcile, pentzandhodhas totu, imbentandho calecuna cosa noa, diferente (mescamente in forma rfl.), fintzes cuncordare calecuna cosa; fàere s'inginna, s'incàsciu in is doas de is carradas po dhis pònnere is fundhos / i. a unu (nadu mescamente de fizos) = betàresi, tènnere su betu, s'assemizu de sos parentes; èssiri inginnau a… = èssere a zisa de…, fatu a…; inginnai trassas = trassai, ordiminzare carchi cosa a trassa Sinònimos e contràrios geniare / abbirtiai, arragnare, imbentai, indeletare, inteltiare / cuncodrai / abbaradhare, abbelare, imbelare, indeosare Frases a mimi no m'ingéniat: tropu arrústicu est! (A.Garau) 2. at biu s'ómini fracóngiu? at ingeniau a su babbu! ◊ sa fémina mala fait s'ómini trasseri e aici su pobidhu est custrintu a inginnai trassas po pòdiri papai ◊ su chi no tenit cosa de fai nd'inginnat de cosas!… 3. mi so ingeniadu a chircare ◊ cussu s'inzéniat a fàghere de totu, ma chentza fàghere no abbarrat ◊ pro bois m'inzénio a totu su chi poto ◊ cun carilloni e follas de iscraria inginnant una pipia de serbussu (G.Moi)◊ don Masedhu non iat mai ingeniau nudha: su bèni e su mali dh'iat fatu su fradi (I.Lecca)◊ mi depu ingeniai po unu tzichedhu de binu 4. tui ses inginnau a tiàulu! (G.Mura) Sambenados e Provèrbios prb: chie no s'inzéniat no campat Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu plaire, faire un peu de tout, s'arranger Ingresu to try hard, to go down well Ispagnolu caer bien, ingeniárse Italianu andare a gènio, ingegnarsi, industriarsi Tedescu gefallen, sich bemühen.

ingramesciàre, ingramessàre , vrb: ingrammessare Definitzione acunnortare a pedire unu praxere a Deus, su si abbasciare a cricare s'agiudu angenu, istare a su chi faent is àteros Sinònimos e contràrios incarèssere, incrubai, ingramessire, ingrasciare Frases in d-unu velu de sonnu isvanessidu torrada ses e mi as ingramessadu (G.Branca)◊ m'ingramesso a su destinu (T.Giudice Marras)◊ bi fit cudhu chi no si fidaiat de unu ebbia e tandho s'ingrammessaiat chilchendhe s'acordu cun paritzos ◊ ti apo abbonadu su dépidu ca ti ses ingramesciadu ◊ medas in campu acudiant a sa cresiedha irbandhonada e s'ingramessaiant Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'humilier Ingresu to address s. o., to humble oneself Ispagnolu humillarse y pedir un favor Italianu rivòlgersi a qlc., umiliarsi Tedescu angehen, sich erniedrigen.

ingrasciàre , vrb prnl: ingrassiare, ingratziai, ingratziare Definitzione pedire gràtzias, su si betare a pedire calecunu praxere, su si abbasciare a cricare s'agiudu angenu agiummai coment'e pedindho gràtzias Sinònimos e contràrios avocai, ingramesciare, invocai Frases tia Frantzisca si est ingrasciada a Nostra Segnora ◊ ingratziadí a santa Marina ca bis chi sa cosa càmbiat! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gagner les bonnes grâces Ingresu to get on the right side of Ispagnolu ganarse, cautivarse Italianu ingraziarsi Tedescu sich beliebt machen.

ingrumài , vrb: ingrummai Definitzione pònnere sa crosta, sa grumma Sinònimos e contràrios aggromare, aggrostare, aradhare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu entartrer, incruster Ingresu to encrust Ispagnolu incrustar Italianu ingrommare, incrostare Tedescu mit Weinstein bedecken, sich verkrüsten.

ingrussài , vrb: ingrussare Definitzione essire o fàere prus grussu, crèschere de o sa grussària, nau fintzes de sa carena, de fémina príngia; nau de is errios, prènnere de abba candho calat a meda; a logos bolet nàrrere a ischedrare is muros / i. sa boxi = fàghere sa boghe russa, coment'e serragados Sinònimos e contràrios introssai, introssiri | ctr. ifiniare, infinigae, insutiligai Frases e sighit a frocare: su nie est ingrussendhe! ◊ fint úrigas sas naes ingrussàndhesi in d-unu modu raru (C.Longu)◊ cumprendusí fiat issa: dhi cresciant is titas, s'ingrussànt is ancas (I.Lecca) 2. is frúminis e is arrius si fiant ingrussaus bessendindi de is màrginis (S.A.Spano) 3. su veterinàriu at iscartau sa corada ca portàt su figau ingrussau ◊ sos dotores no adiant mai vistu unu coro ingrussatu che a su suo Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu grossir, fortifier Ingresu to grow stronger Ispagnolu engrosar Italianu ingrossare, irrobustire Tedescu dick werden, sich stärken.

ingruxàe, ingruxài , vrb Definitzione passare a istúturu una cosa cun àtera, pònnere o passare a grughe (fintzes a intessidura); arare a traessu, a istúturu de is surcos fatos in su brabatu; pònnere in sa grughe Sinònimos e contràrios ruciare / inclavai Frases si est sétziu e at ingruxau is bratzus ◊ ingruxai is cambas ◊ is cuadhus si funt firmaus abundi s'ingruxant is andaredhas ◊ is cranistajos ingruxant sa sarpa faendho cadinos 3. mortu a perda o ingruxau totu est su própriu: bociu dh'ant! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu croiser, couper Ingresu to intersect Ispagnolu cruzar Italianu incrociare, intersecare Tedescu kreuzen, sich kreuzen.

ingruxàre , vrb Definitzione abbasciare ccn. cosa a una parte (es. sa conca o àteru); fàere totu trotu Sinònimos e contràrios ancrucare, dòrchere, grunare, grusare, imbasciai, incruai, incrunai*, ingrussiare / atuturae, indortigare Frases s'ingruxant piús de su normale chi azummai si truncant s'ischina ◊ sos chercos los at ingruxados su bentu ◊ che teracos ingruxant sa conca a donzi móvida de su padronu ◊ si ti paret bàscia sa terra pro ti pòdere ingruxare… ◊ a sa losa m'ingruxo cun devotu riguardu ◊ si devet ingruxare de fronte a sos meres Tradutziones Frantzesu s'incliner, baisser, se courber Ingresu to bend down Ispagnolu inclinarse Italianu inchinarsi, piegarsi Tedescu sich neigen.

innaigainnàiga , avb Definitzione andhare a s'innàiga innàiga = andai cerri cerri, andhare iscúlia iscúlia, sedatzandho is nàdigas, coment'e ballandho is nàdigas, a su tàmbula tàmbula, istòntona istòntona Sinònimos e contràrios isculisiscúlisi Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu qui se dandine Ingresu walking with a wiggle Ispagnolu sacudir Italianu sculettante Tedescu sich in den Hüften wiegend.

inniscíre , vrb: innisie, innisire, innixire Definitzione sonare su nasu po ndhe bogare su mucu Sinònimos e contràrios ischisciare, ischiscire, mucai, nesire, sinire Frases innisíresi, nisire su mucu ◊ s'innisiant in su manigotu! ◊ est a istúrridos e innisíndhero Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se moucher Ingresu to blow one's nose Ispagnolu sonarse Italianu soffiarsi il naso Tedescu sich die Nase putzen.

innodidàre, innoditàre , vrb Definitzione distínghere de is àteros, su si pònnere a notu, fàere a bíere Sinònimos e contràrios annoditare Frases su colore de s'istula s'innoditaiat in mesu de sas àrbures Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se distinguer Ingresu to stand out Ispagnolu sobresalir Italianu distìnguersi, spiccare Tedescu sich unterscheiden, hervorragen.

intanàe, intanài , vrb: intanare Definitzione intrare a istare in sa tana, apartare, istare cuau, isserrau (fintzes in logu bastat chi siat) Sinònimos e contràrios abbuare, abbusare 1, acalare, aclisare, acuae, afufai, ammagare, apatai, atanai, atupare, cuerrai, frànghere, imbusare, impercusinare, infoxinae, inserrai, intupai, intuvedhare, istichire, istumponai Frases s'intanant in sas tupas ◊ mellus chi t'intanis, margiani, in sa gruta: si mi arruis asuta, s'angioni dha smàrigas! (L.Matta)◊ si est intanadu in d-una gruta candho at ischidu chi lu fint chirchendhe 2. a Frantzischedhu, candho ghiraiat a bidha, no li piaghiat a s'intanare intro de sos tzilleris Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rentrer dans sa tanière, se cacher Ingresu to go back to one's den, to hole up Ispagnolu esconderse, encerrarse Italianu rintanarsi Tedescu sich verkriechen

interinàre , vrb: intirinare, intrinai, intrinare Definitzione nau de sa die, fàere note, cumenciare a iscurigare; nau de s'aera, essire iscurosa po is nues / a intirinadu = iscurighendi Sinònimos e contràrios ilmurinare, incrinare, interighinare*, intrinire, murinai / annuai 1 Frases fit interinendhe e sos primos istedhos lughiant in s'aera ◊ a s'intrinare de su die, daghi su sole iscumparit, tandho piús trista mi aparit sa disdícia infatu a mie 2. s'aera est interinada ma no proet! Terminologia iscientìfica sdi Tradutziones Frantzesu noircir, faire nuit Ingresu nightfall Ispagnolu anochecer Italianu imbrunire, farsi nòtte Tedescu sich verdunkeln, dunkeln.

intestài, intestàre , vrb Definitzione fàere in paperi, pònnere una cosa in propriedade a númene de ccn.; prnl. fàere su tostorrudu, su perrigónchinu, abbetiare insistendho in s'idea sua chentza bòllere iscurtare s'àteru Sinònimos e contràrios abbetiae, acorrochinare, aperrighinare Frases li aiat intestadu unu libbereto in sa Posta e che li poniat sa paga donzi mese ◊ totu su chi seus alloghendi oi est intestau a su mundu de cras (F.Pischedda) 2. si est intestadu de no chèrrere manigare e no bi at àpidu médiu de lu cumbínchere! Tradutziones Frantzesu mettre au nom (de), s'entêter Ingresu to head Ispagnolu poner a nombre de, obstinarse Italianu intestare Tedescu auf den Namen eintragen, sich versteifen.

inteteràre , vrb Definitzione fàere, essire téteru po fritu, isciustura o, nau de ccn., fintzes reberdia Sinònimos e contràrios achirdinae, ateterae, incidrinai Frases da chi mi bides intèteras sa coa e tiras calches a sa parte mia! ◊ bi at robba chi comente s'ifundhet s'intèterat ◊ titia, mi so inteterendhe de su fritu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu raidir, engourdir Ingresu to stiffen Ispagnolu envarar Italianu irrigidire Tedescu versteifen, sich versteifen.

intraugliàre , vrb rfl Sinònimos e contràrios cotulare, infrichiri, infruncuai, intraudhare, intraudhulare Tradutziones Frantzesu se mêler Ingresu to meddle (in sthg) Ispagnolu inmiscuirse Italianu impicciarsi Tedescu sich einmischen.

intristài, intristàre , vrb Definitzione fàere o essire tristos, dispràxios; nau de s'aera, annuare Sinònimos e contràrios annicare, atejare, intristiri, pirmare | ctr. allegrare Frases fintzas s'animali s'intristat candu est a solu ◊ dèu m'intristamu candu fui arrennegara e mi abruncudhiu 2. sa dí si est intristada, parit marchendu po proi Tradutziones Frantzesu rendre triste Ingresu to grieve Ispagnolu entristecer Italianu rattristare Tedescu betrüben, sich betrügen.

intzudhíre , vrb Definitzione intrare unu pagu a fortza in logu malu, difícile, de malesa, de gente meda Sinònimos e contràrios atzutzudhire, fichire, ifertzire, imbèlghere, incotzigare, infruncuai, intzutzudhire Frases no ti agatant mai in posse: no isco inue ti che intzudhis! ◊ si che intzudhiat in totue fintzas si no bi aiat logu ◊ si no intzudhis, cun totu custas màchinas no colas mai! ◊ a ue ses intzudhindhe: no bides chi no che at logu?! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu enfoncer, s'introduire, se faufiler Ingresu to hammer, to enter, to slip in Ispagnolu clavar, introducir Italianu conficcare, introdursi, intrufolarsi, ficcarsi Tedescu einschlagen, sich einschleichen, sich bringen.

irfregoràre , vrb: irfrogorare Definitzione andharesindhe, fuire, isparire Sinònimos e contràrios imbèlghere, infusilare, irfrusulare, irghelare, iscèrghere, ispesare Frases nabat chi fit fortunau ca no nche fit irfregorau in su fronte ◊ su poledhu l'apo sèmpere iscapau in sa tanchita e mai si est irfregorau ◊ sos bandhios sunt bandhiandhe: e nois semus irfregoraos allargu dae sos bisonzos nostros in sa gherra! ◊ coitau ant a s'irghelare: totu irfregoradas si sunt! Tradutziones Frantzesu s'esquiver Ingresu to slink off Ispagnolu pirárselas Italianu svignàrsela Tedescu sich davon-machen.

«« Torra a chircare