Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

botíu , nm, nf: butia, butiu, bútiu, gutia* Definitzione unu tanti pagu pagu de cosa, prus che àteru iscagiada: abba, ógiu, mele, binu e àteru deasi (si narat fintzes po pagu pagu) Sinònimos e contràrios guta 1, istidha, istídhigu, làmbria, lutia, paspia / paghitzedhedhu Maneras de nàrrere csn: butiu mortu, butiu intro de muru = male cuadu, male chi no si bidet ma chi faghet dannu meda própiu pro cussu, mancari parzat cosa paga; butiu mortu = pudha crionzana, su chi si ndhe tenet de unu bene chi ant lassadu sos mannos, arrenduda; meighina a butios = de pigai a istídhius contaus; betare a butiu a butiu = a pagu a pagu; bogàreche sos butios = acontzare su tretu de una cabertura ue bi butiat abba projana a intro; su mastru de sos butios = mastru chi mendhat sas caberturas pro che bogare sos butios Frases s'abba est falendhe a butiu in s'isseta ◊ at betadu pagos butios de binu a s'abba ◊ at annuadu meda ma at fatu duos bútios ebbia ◊ tocat de che bogare sos butios de cabertura, sinono nos proet intro de domo 2. ancu no si potat comporare unu butiu de abba! ◊ de cussa cosa tue no ndhe depes bufare mancu butiu, ca ti faghet male! ◊ pònemi duos butios de gafè a mi che leare custu sabore malu de buca! 3. si assemizant che duos butios de abba 4. dépidos no ndhe ponzo mai, ca sunt che gutiu in intro de muru! 5. fit sa matessi bellesa: li mancabat petzi su gutiu Sambenados e Provèrbios prb: butiu mortu intro de muru che betat sa domo Tradutziones Frantzesu goutte Ingresu drop Ispagnolu gota Italianu góccia, góccio Tedescu Tropfen, Schluck.

bubbulíche, bubbulícu , nm Definitzione unu tantighedhu, pagu, crocoledhu, su tanti chi podet càbere in buca, nau de cosa a bufare; fintzes moida de cosa budhindho Sinònimos e contràrios bucada, gropu, ingullida, intullada, ticada, tichedhu, tirone, tumata 1 / cróculu, gurgúlliu Frases ndhe picat unu bubbulicu in buca, pro l'assazare ◊ bibíebbos unu bubbulicu de abbardente! Tradutziones Frantzesu petite gorgée Ingresu small sip Ispagnolu sorbo Italianu sorsettino Tedescu kleiner Schluck.

bucàda , nf Definitzione su tanti de cosa (pruschetotu de bufare) chi cabet in buca Sinònimos e contràrios bubbulicada, gropu, ingullida, intullada, tasada, ticada, tirone, tumata 1 Frases una bucada de abba, de binu, de licore ◊ làssalu su tabbacu, pone frenu a su vísciu: si faghes che a mie no che ingulles bucadas de velenu (P.Masia) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bouchée, gorgée Ingresu sip Ispagnolu bocanada Italianu boccata, sorsata Tedescu Schluck.

bumbúdu 1 , nm Definitzione tzicu de abba Sinònimos e contràrios bucedhu, gropu, súrbia Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gorgée d'eau Ingresu sip Ispagnolu trago Italianu sórso di àcqua Tedescu Schluck Wasser.

grópu , nm Definitzione tzicu de cosa, su tanti chi si bufat a una tirada; tira de orrobba po acapiare sa camisa in su gúturu, segundhu su costúmene Sinònimos e contràrios acirrada, bisada, bucada, ingullida, intullada, ticada Frases si nche at bufadu s'úrtimu gropu de binu e che at torradu sa tatza ◊ in s'abbadorzu sa lanedha pariat tallaranu birde chi foichinaiat a cada gropu de su zú ◊ so sididu, cherzo unu gropu de abba! Ètimu ctl. grop Tradutziones Frantzesu gorgée Ingresu sip Ispagnolu sorbo, trago Italianu sórso Tedescu Schluck, Zug.

gutía, gútia , nf, nm: botiu, gutiu, gútiu Definitzione unu tanti pagu pagu de cosa, prus che àteru lícuida / gútia intro de muru = male de domo (meda peus de unu male chi benit de fora), mescamente parente etotu chi faghet cosa a traitoria Sinònimos e contràrios guta 1, istidha, istídhigu, làmbria, lutia, paspia Frases isperas de luche e gútias de lentore ◊ deretu at trumentau a pròghere cada gútiu cantu un'obu 2. frade e sorre fint che duas gútias de abba: uguales de cara, de ghetos, in su modu de fàchere ◊ miseràbbile, sa gútia intro de muru ses tue! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu goutte Ingresu drop Ispagnolu gota Italianu góccia, góccio Tedescu Tropfen, Schluck.

ingullída , nf: ingullita Definitzione su ingullire; tzicu de cosa chi si bufat a una borta Sinònimos e contràrios acirrada, angurtia, bucada, gropu, ingúlliu, intullada, sulviada, survusciada, tasada, ticada, tirone, tumata 1 Frases si aiant tumatu mesu litru de bruschete in duas ingullitas ◊ totu cudha cosa si l’at tzérghita in d-un’ingullita Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gorgée Ingresu sip Ispagnolu sorbo Italianu sorsata Tedescu Schluck.

súrbia , nf, nm: súrbida, súrbidu, súrbiu 1 Definitzione un'apenas de cosa de bufare, su tanti de che ndhe ingurtire; fintzes su sonu chi si faet in buca suspindho cosa Sinònimos e contràrios atzichedhu, atzicu, bucada, ingullida, intullada, tasada, ticada, tumata 1 / cdh. sulpu Frases donamidhu unu súrbidu de cafei! 2. papendi no fatzais súrbius cun sa buca, ca no est educau! Tradutziones Frantzesu gorgée Ingresu sip Ispagnolu trago, sorbo Italianu sorsata Tedescu Schluck.

tícu , nm: (su t. = suticu) atzicu cicu, tzicu Definitzione apenas, pagu pagu, un'ingúrtia de cosa de bufare o àteru de cosas deasi; pagu pagu de css. cosa (ma podet èssere fintzes meda a paragone de su tanti chi si bufat a un'ingúrtia)/ min. tichighedhu, tichirighedhu Sinònimos e contràrios atzichedhu, atzítzigu, bucada, súrbia / apenas, pachitzedhu / cichete Maneras de nàrrere csn: faedhare o nàrrere sa cosa a ticu ticu = a pagu pagu, una parti una borta, una parti un'àtera; èssere o istare a ticu = istare a tzínchinu, cun pagu cosa, a dilléziu, a mindigu; no poder bídere ticu o tichirighedhu a unu = pigaisí feli isceti a biri a ccn. chi no praxit própiu, no dhu bolli biri mancu pagu pagu Frases làmpana, cun calchi ticu apena ti apo allutu ◊ de abba no ndhe assazo ticu ◊ zughiat unu bículu de casu, pane e unu ticu de binu 2. bellu ticu de binu apo fatu, ocannu: duas cubedhas ma bellu! 3. no lu poto bídere ticu, a cuss'arga de muntonarzu! ◊ Pilatu, mancari no potat bídere ticu sas autoridades de Gerusalemme, no las cheret contrariare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gorgée Ingresu sip Ispagnolu sorbo, trago Italianu sórso Tedescu Schluck.