Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

infínis , avb Sinònimos e contràrios afines, assafines Frases insístiu de sa pobidha e de is fillus si est infinis apaxiau Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu enfin Ingresu finally Ispagnolu en fin, finalmente Italianu infine Tedescu schließlich.

ingorropàre , vrb Definitzione betare in calecunu gorropu Sinònimos e contràrios impelciare, incalancare, ingarghilare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu jeter dans un gouffre Ingresu to sinkhole Ispagnolu echar en un barranco Italianu infoibare Tedescu in eine Doline werfen.

innadiài , vrb: innadicare, innadigare, irnadicare Definitzione pigare a isculivitas, a innadiadas, iscúdere cun sa manu a nàdigas Sinònimos e contràrios annadiai, aculaciai Frases candho su pipiu naschiat l'innadighiant chi bidiant ca no respiriat, po dhu fae prànghede Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu donner une fessée Ingresu to spank Ispagnolu pegar en el culo Italianu sculacciare Tedescu den Hintern versohlen.

innedhúe , avb Definitzione in nedhube, in logu perunu Sinònimos e contràrios nedhube* Tradutziones Frantzesu nulle part Ingresu nowhere Ispagnolu en ningún lado Italianu da nessuna parte Tedescu nirgends.

insàmus , prep, cng, avb: antamas, intàmada, intamas, intambus, intamen, intames, intamis, intamu, intemes, intomas, intramus Definitzione coment’e prep. e cng. giaet s'idea de unu càmbiu, de fàere, o pònnere o nàrrere una cosa a su postu de un'àtera; podet giare fintzes s'idea de àteru, cosa in prus Sinònimos e contràrios annotamala, imbecis, tamen* / assora, inciandus / annotamala Frases intamas de sa manu iat artziau su pei ◊ dispraxit a sa genti manna puru, intamis de a is pipius isceti ◊ no si fidaiat mancu de sos ojos suos intrames de sos ojos anzenos ◊ immoi is crabas no dhas faint caminai mancu a dedí insamus de a denoti 2. intamen de ndi dhi bèniri gosu dhi fiat abarrau unu sentidu de isbuidori ◊ si abbaidaiant a ógiu tortu, intames de si faedhare ◊ mancu abba dhi at dadu, intomas de dhi dare dinari!◊ intemes de las iscríere, sas cantones, si las at registradas 3. de custu intamas sos ambassadores no ndhe faedhant (G.Sanna)◊ intamis, una fémina si est acostada a su tziu po dhu preguntai Tradutziones Frantzesu au lieu de, au contraire Ingresu instead of, on the contrary Ispagnolu en vez de, en lugar de Italianu invéce di, anziché Tedescu statt.

intzodhài, intzodhiài , vrb Definitzione arrennèscere a fàere calecuna cosa, bogàrendhe atzola, intzertare / i. fuedhu = ispirastrare peràula, nàrrere cun craresa, bene, sas peràulas Sinònimos e contràrios acamingiai, ammatzamurrai, incannugai / ispirastrare Frases si no ndi fadeus oi, de custa cosa, no nd'intzodhaus prus ◊ ita totu est su chi ses intzodhendu? ◊ si dh'at nau in tres línguas ma no nd'intzódhiat manc'una! 2. totus fuant prenus de ispantu e no intzodhànt fuedhu ◊ no intzodhat fuedhu, achíchiat e is pagus fuedhus chi narat funt ammesturaus e a truncu de língua Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu embobiner, resoudre Ingresu to hit words Ispagnolu dar en el blanco Italianu venire a capo di qlcs., impastocchiare Tedescu einer Sache auf den Grund kommen.

irmesadúra , nf Definitzione su irmesare Sinònimos e contràrios ammesadura, ismesamentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu division par deux Ingresu halving Ispagnolu partición en dos, el demediar Italianu dimezzaménto Tedescu Halbierung.

isciaculài, isciaculàre , vrb: iscioculare, isciuculare, issuculare, sciaculai Definitzione mòvere a iscutuladura, nau mescamente de abba aintru de istrégiu po giare una samunada; passare cosa in s'abba a forte de un'ala a s'àtera po dhi giare una samunada; pigare a iscutuladura / giúghere a ccn. isciúcula isciúcula = aguantai a unu sentz'e siguresa, de una cosa a s'àtera Sinònimos e contràrios assucare, igiucare, iscioriare, isciucare, sciampuinai / sachedhare Frases s'abba issúculat ◊ sa pobidha dhu tzérriat, dhu fúrriat brente a susu, dh'issúculat cricandho de dh'ischidare ◊ seo issuculanno is tassones 2. isciàculat su carru de su viagiadore ◊ che barigheit sa vida isciaculendhe in pojos de ludu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu clapoter Ingresu to paddle Ispagnolu mover agua en un recipiente para limpiarlo Italianu guazzare Tedescu planschen.

iscúgia 1 , nm, nf, avb: ascuse, iscuja 1, iscuju, iscusi, iscúsia, iscúsiu, iscússiu, iscusu, iscuxu, scusi 1 Definitzione sa cosa chi si narat a s'àteru acanta a s'origa, chentza chi mancu s'intendhat sa boghe, a manera de no dh'intèndhere is àteros chi funt acanta / a s'i. = manera de fuedhai a boxi bàscia de no s'intèndiri si no si fuedhat in s'origa, fintzes a cua, chentza chi dhu potzat biri e mescamente intèndiri un'àteru; a iscusi miu = chentza ndhe ischire nudha deo, a cua dae me Frases si totu sos iscúsios si fint naraos a forte, aiamus disizau d'èssere surdos! ◊ nesi a s'iscuxu, pustis a boghe alta ◊ aferrat su camareri a su bultzu e a s'iscuja li porrit cosa a orijas ◊ ti lu naro a s'iscúgia ◊ mi at mutiu e a s'iscúsiu mi at nau una cosa ◊ fipo ridendhemila a s’iscússiu ◊ lis daent a s'iscuxu consizos malos 2. dh'as fatu a iscusi miu ◊ nara! nara! o cosa a iscusi est? ◊ a s'iscusi dh'istimu ◊ bido inimigos dendhe a s'iscuxu consizos de cundennados ◊ bufat binu a iscúsia de sa mama ◊ bi l'at nadu a iscuju dae íscios Sambenados e Provèrbios prb: mali fatu a iscusi, a claru gei essit Ètimu ltn. absco(n)se Tradutziones Frantzesu à voix basse, en cachette Ingresu softly, in secret Ispagnolu en voz baja, a escondidas Italianu sottovóce, di nascósto Tedescu leise, heimlich.

isculivitàre , vrb Definitzione pigare a isculivitas Sinònimos e contràrios aculaciai, annadiai, innadiai Frases fachiat su cabadhu isculivitàndhesi a duas manos e currendhe chin sos sonazos a gràdhara ligaos a trucu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fesser Ingresu to spank Ispagnolu pegar en el culo Italianu sculacciare Tedescu den Hintern versohlen.

isculuzonàre , vrb: iscuruzonare Definitzione cricare, istare cricandho is cugigones, in is cugigones Sinònimos e contràrios fodichinare, iscrucuzonare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fouiller dans les débarras Ingresu to search high and low Ispagnolu rebuscar en los rincones Italianu frugare nei cantùcci, nei ripostìgli Tedescu kramen.

ismedhinàre , vrb Definitzione istare coment'e atontau, ammadurare de ogos coment'e ispantau, atontau Sinònimos e contràrios abbebberecare, atontai, ispampanai Tradutziones Frantzesu rouler les yeux Ingresu to roll Ispagnolu pasmarse, poner los ojos en blanco Italianu stralunare Tedescu verdrehen.

ispallatzàda , nf Definitzione genia de cropighedhu chi si giaet cun sa manu a su codhu, a parte de apalas, in cunfidàntzia Sinònimos e contràrios ispaliotada Frases candho frades mios murrunzaiant ca nachi fio sa fiza de sa pudha bianca, mamma mi daiat un'ispallatzada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tape sur l'épaule Ingresu to slap on the shoulder Ispagnolu palmada en la espalda Italianu pacca sulle spalle Tedescu Klaps auf die Schulter.

ispalpedhàre , vrb: isprapedhai, isprapiedhai, isprepedhai, isprepedhiare, ispripiedhare, sprapadhai Definitzione isperriare deunudotu, apèrrere bene is ogos, is prabaristas, o fintzes àteru Sinònimos e contràrios ilbambarriare, irbarriolare, ispamparinare, ispamporionare, isparpalociai, ispitzulinare, sparrancai / abberberedhare, acrabionare, allutzighinare, sparrunchiai / allampare Frases iat isprapedhau is ogus chi pariant duas làntias ◊ Bissentedhu furiat isprepedhendi is ogus po biri mellus ◊ ispripiedhat sos ogos po cumprènnere si est abbizu o drommidu 2. est abarrau cun is ogus isprapedhaus de sa timoria ◊ est siciau cun is manus isprapiedharas in is ginugus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ouvrir grand Ingresu to open wide Ispagnolu abrir los ojos, abrir de par en par Italianu spalancare gli òcchi Tedescu die Augen aufsperren.

ispampanài, ispampanàre , vrb: ispampinare 1 Definitzione apèrrere in campu, deunudotu / ispampinare sos ojos = isprapedhai is ogus, fintzes ischidare Sinònimos e contràrios ilbambarriare, ilbarrizare, imbarritzare, ispalpedhare, ispamporionare, isparpalociai, scampaniai, sparrancai / ismedhinare | ctr. serrai, tancare Frases luego abberit sa gianna pro ch'essire su fiagu e ca s'upore no est pagu ispàmpinat su balcone ◊ mi est essidu de mente de ispampinare sa gianna de su frundhagu ◊ giuchiat sos ocros totu ispampinatos ◊ su butoni de custu frori est deretu a ispampanai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ouvrir grand, rouler les yeux Ingresu to open wide Ispagnolu abrir de par en par Italianu spalancare, stralunare Tedescu aufreißen, verdrehen.

ispitighedhàre , vrb Definitzione fàere una segada a sa castàngia po no isciopare orrostindhodha: agiummai coment'e innasedhare (ma no importat inue est fata sa segada) Sinònimos e contràrios ispitare, ispitudhare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu inciser les châtaignes Ingresu to slit Ispagnolu hacer una incisión en la cáscara de las castañas Italianu castrare le castagne Tedescu die Kastanien einschneiden.

ispixàre 1 , vrb rfl: ispricare 1, isprigai, isprigare, sprigai Definitzione castiare, bíere me in s'isprigu Frases fatuvatu bandat a s'isprigai ◊ sa luna s'ispricat in s'abba 2. los cherzo ispixare in arcos de chelu pro pintare randhas de nue (G.M.Lai) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se regarder (dans une glace) Ingresu to look oneself (in a mirror) Ispagnolu mirarse en el espejo Italianu specchiarsi Tedescu sich spiegeln.

istizàre , vrb Definitzione bogare, segare o fàere calecuna cosa a tirighedhas fines, istacare is silibbas de sa conca de s'àgiu; fintzes arrasigare, istidhigare Sinònimos e contràrios afitai 2. fit istizendhe su fundhu brujadu de su labiolu cun d-una moneda Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu réduire en tranches minces Ingresu to cut in slight slices Ispagnolu cortar en tajadas finas Italianu ridurre in fétte sottili Tedescu in Scheiben schneiden.

loturizài , vrb Definitzione ispartzire unu terrenu a lotos, in parte Tradutziones Frantzesu lotir Ingresu to divide into lots (land) Ispagnolu parcelar, dividir en lotes Italianu lottizzare Tedescu parzellieren.

mascamènte, mascamènti , avb: mascamenti, mescalimente, mescamente, mescamenta, mescomente Definitzione prus che àteru, bolet nàrrere po su prus, su prus de is bortas Sinònimos e contràrios assimas, mascas, prusatotu Frases sos cadhos, sos boes, mescamente in s'istiu, si moent meda ca sa musca no los dassat in pasu ◊ no sunt totus de un'idea ebbia, mescalimente cudhos coturones chi ant preparadu sos binos noos Tradutziones Frantzesu surtout, spécialement Ingresu especially Ispagnolu sobre todo, en especial Italianu soprattutto, massimaménte, specialménte Tedescu vor allem.