ammunzàre, ammunziài , vrb: munziare Definitzione pigare o giare múngia, cadha, pelea manna, briga Sinònimos e contràrios ismunziare, streullai Frases unu de sos capos de su partidu at ammunzadu a Petredhu e che lu fit boghendhe a fora (G.B.Fressura) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rudoyer, maltraiter Ingresu to mistreat Ispagnolu agotar, matar Italianu strapazzare Tedescu mißhandeln.

arrematài, arrematàre , vrb: rematai Definitzione bènnere o batire a s'úrtimu puntu, chentza fortzas, po maladia o becesa, fintzes agiustare comente male si podet; coment’e firmare, arrèschere Sinònimos e contràrios istremuzire / allancare, allagorjare, alleventare, ammoltighinare, arrèndhere, irdebbilitare Frases is annus e is maladias dh'ant arrematau ◊ sos nuscos galanos de su beranu ant ispalatau sas àgheras de cussa zente arrematada e ant fatu intrare unu lucore de ispera 2. est in cherta de nche ingurtire unu bucone de saliba chi si li est arrematau in su gagaju Ètimu spn. rematar Tradutziones Frantzesu épuiser Ingresu to exhaust Ispagnolu agotar, rematar Italianu stremare, indebolire Tedescu erschöpfen.

finíre, finíri , vrb Definitzione batire a sa fine, fàere is úrtimas cosas de unu trebballu, is finiduras; ispaciare totu Sinònimos e contràrios acabbae, sensai / consumai, ispaciai Frases su triballu tocat a lu comintzare e a che lu finire puru ◊ su tribàgliu in custa domo no est bene finidu, no! ◊ candho finit sa música, sa roca si aperit e cumparint sas gianas ◊ su contu finit innòi 2. ajó, a letu: ite faghimus a fogu allutu, finindhe linna e currente?! ◊ est finidu su tempus de divertire! ◊ unu si morit candu at finiu sa vida sua ◊ eis giai finiu su dinai prima de dhu portai in manus?! ◊ cussu tempus puru at finiu, s'arregodu però est abbarrau ◊ s'abba budhindhe si che finit Ètimu ltn. finire. Tradutziones Frantzesu achever, terminer, finir Ingresu to finish Ispagnolu acabar, agotar Italianu finire, esaurire, consumare Tedescu beenden, verbrauchen.

ilgheleníre , vrb: irghelenire, irghilinire Sinònimos e contràrios irghilinare, isteniai Frases o mama, it'est custu prantu? Ndhe ses irghilinia! ◊ tempus gúrpinu irghiliniu de pistoléssia (F.Satta)◊ est irghiliniu dae s'istrachidúdine e dae su pessamentu de su chi li est costandhe ◊ fit cun sa frebbe arta, sos ocros irghelenios e dilliriandhe ◊ aite ses goi irghelenia, torràndheti fine che filu de cusire? Tradutziones Frantzesu épuiser Ingresu to wear out Ispagnolu agotar Italianu sfinire Tedescu erschöpfen.

iltasíre , vrb: istajire, istasire, istasiri, stasiri Definitzione firmare, mantènnere firmos cun sa fortza (e fintzes leare sa cosa a unu, cun sa fortza); pèrdere (o fàere pèrdere) is fortzas po su fàdigu, po su istare male de nutrimentu, de s’immarritzone Sinònimos e contràrios aprensionai, escecutare, imbargai, issucutare, preare / arrebbentare, irbalèndhere, irbalesiare, isteniai, stragai Frases su tempus malu chi l'at istasidu 2. su podestade l'at mandhadu sos carabbineris a domo pro l'istasire pagas misuras de trigu chi li depit de chimbunu 3. su terrinu, prus benit ispozadu e prus s'istasit, prus si assutat e prus pagu bi proghet ◊ at istasiu sa mama e cheriat fadicare su fedus ◊ sa runza ti at sos canes iltasidu (A.M.Scanu)◊ bos sezis istasidos: benide a pasare! ◊ su trabballu a tropu s'iscít ca istasit e non est praxili Ètimu itl.t stasire Tradutziones Frantzesu exténuer, épuiser Ingresu to make look thin, to exaust Ispagnolu sujetar, agotar Italianu estenuare, defatigare, striminzire Tedescu entkräften, ermüden, einengen.

inflachèssiri , vrb: infrachessi Definitzione pigare a frachesa, a debbilesa, bènnere o fàere débbile Sinònimos e contràrios allacanae, flachèssiri, ifrachire, ispotriare 2. procura de inflachèssiri is disígius e gustus malus! Ètimu spn. enflaquecer Tradutziones Frantzesu épuiser Ingresu to exaust Ispagnolu agotar Italianu spossare Tedescu erschöpfen.

irbalèndhere , vrb Definitzione coment’e pèrdere sa balia, is fortzas, de s’immarritzone o de su fàmene Sinònimos e contràrios iltasire, irbalesiare, isfianchire Tradutziones Frantzesu épuiser Ingresu to exaust Ispagnolu agotar, extenuar Italianu spossare Tedescu ermüden, erschöpfen.

ispaciài, ispaciàre, ispaciàri , vrb: ispatzare, spaciai Definitzione bèndhere, àere bendha de mercantzias; acabbare totu su chi si tenet o chi si portat (bendhendho puru); mòrrere Sinònimos e contràrios bèndhere / consumai, finire, ifidigare, mòrrere Frases sos barracajos sunt a boghes in chilca de che ispatzare sa cosa ◊ sa mercantzia sua ognune chircat de l'ispatzare ◊ cantu a Gavinu as dadu unu lominu gai ispatzes un'untza de giarrete! 2. passa, chi bollis passai: crapitas prus po mei no bollu a ispaciai! ◊ sas reservas de energhia sunt ispaciandhosi ◊ candu beniat su mese de nadale su landhe fut ispaciau ◊ de sa sedha ndhe tèngias bonu proe, dh'ispaces in salude e alligria! ◊ su dinai est ispacendi! 3. s'isposa de su póberu ispaciadu fit bestida in niedhu ◊ custu est mali chi no sanat: eis a biri ca m'ispàciu! ◊ mancai m'ispaci in galera, ma si dha fatzu pagai, disgratziau! Sambenados e Provèrbios prb: sa robba de sos macos s'ispatzat innantis Ètimu itl. spacciare Tradutziones Frantzesu écouler, vendre Ingresu to sell off Ispagnolu vender, agotar Italianu smerciare, esaurire Tedescu verkaufen.

ispitíre , vrb: spitiri Definitzione acabbare sa cosa, consumare o ispaciare totu Sinònimos e contràrios consumai, finire, spaciai Maneras de nàrrere csn: ogus ispitius = ingullidos, coment'e suspidos; pessare fintzas a si che i. su cherbedhu = fintzas a s'afesimentu, de si ammachiare Frases s'ispitit sa vida pro fàghere sa cosa e apustis lassamus totu! ◊ cudha zente si ch'est ispitia marrandhe (L.Loi)◊ a che las ispitire chin salude, sas iscarpas! ◊ che ispitit sa carena travallandhe ◊ su sole che ispitit sas frammas prus allutas comente che abbassat ◊ su focu ispitit cada cosa ◊ che amus ispitiu s’incunza vetza ◊ cussu est focu chi no si che ispitit 2. at furriau is ogus ispitius a dónnia parti po biri de aundi essiat cudha boxixedha Tradutziones Frantzesu consommer Ingresu to waste, to use Ispagnolu gastar, agotar Italianu consumare, impiegare Tedescu verbrauchen.

ispossibíre , vrb Definitzione leare su posse, fàere pèrdere is fortzas Sinònimos e contràrios iltasire, irbalesiare, isfianchire Frases sos ricos ant mantesu in gutiperu sos pastoredhos chene possessos, che los ant ispossibios peri de sa volontade Tradutziones Frantzesu épuiser, harasser Ingresu to exaust Ispagnolu agotar, extenuar Italianu spossare Tedescu ermüden.

issustantziàre , vrb: issustassiare Definitzione pèrdere, fàere pèrdere o bogare sa sustàntzia, sa fortza; nau in cobertantza, cumbínchere, cullonare, o fintzes iscioloriare cun arrexonamentos chi no si cumprendhent Sinònimos e contràrios illabare, isolzighedhare, lissiai 2. mih no ti che issustàssiet cun sos illérios suos, mih! ◊ cun sos machines suos mi che at issustantziadu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu appauvrir Ingresu to impoverish Ispagnolu empobrecer, agotar Italianu depauperare Tedescu arm machen.

istrimuzíre , vrb Definitzione batire a malu puntu de debbilesa a fortza de trebballu Sinònimos e contràrios arrematai Frases za l'as istrimuzidu custa chida, su zuo, sempre arendhe! Tradutziones Frantzesu épuiser Ingresu to wear out Ispagnolu extenuar, agotar Italianu stremare Tedescu erschöpfen.

munziàre , vrb: ammunzare* Definitzione pigare o giare múngia, cadha, pelea manna Sinònimos e contràrios ismunziare Tradutziones Frantzesu rudoyer, maltraiter, gronder, réprimander Ingresu to scold Ispagnolu agotar, matar Italianu strapazzare Tedescu überanstrengen, strapazieren.

rabanàre , vrb Definitzione pigare pelea, múngia manna, trebballare meda Sinònimos e contràrios frustatzare, isballare, istrabatzare, peleare, stravaciai Frases già rabanat pagu cussu póveru cristianu!… Ètimu itl. arrapinarsi Tradutziones Frantzesu se fatiguer Ingresu to overwork oneself Ispagnolu agotar, matarse Italianu strapazzarsi Tedescu sich strapazieren.

sfinigài , vrb: ifiniare*, scinigai Definitzione fàere prus fine, prus débbile, bènnere mancu de sa debbilesa Sinònimos e contràrios afinai, afinicare, assilingare, assutighilare, infinigae, insutiligai, irrussare, isgumentare / ammustèlchere | ctr. ingrussai 2. sentza de papai, si ant a sfinigai in caminu poita benint de aillargu ◊ iat a ai bófiu itzerriai a boxi manna po dhi fai iscí ca cuss'amori dhi sfinigàt s'ànima, ma no podiat fai nudha ◊ sfinigada de su prantu, iat pigau sonnu Tradutziones Frantzesu s'amincir, affaiblir, épuiser Ingresu to wear out, to make thin, to weaken Ispagnolu adelgazar, agotar Italianu assottigliare, indebolire, sfinire Tedescu feiner machen, schwächen, erschöpfen.

stracài , vrb: istracare*, stragai Definitzione fàere a immarritzone, fàere sentire sa pelea de si pàrrere de no pòdere sighire a fàere cosa, de si dèpere pausare; fintzes orròschere, passare sa gana de fàere cosa / stragai una cosa = cossumire, imbetzare Sinònimos e contràrios afadiai, cansai, fadiae, strachedhai | ctr. pasai Frases su trabballu chi fait cussu stragat ◊ seus aici de nant'e orbesci, sempri insissiligandu e stragandusí 3. sa tzerga chi stragàt su tzeracu in s'annada dha pagàt su meri Tradutziones Frantzesu épuiser Ingresu to tire (out) Ispagnolu cansar, agotar Italianu spossare Tedescu erschöpfen.

«« Torra a chircare