Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

boiràtzu , nm, agt: boreatzu Definitzione népide a meda / ari boiratza = aera cun pagas nues artas Sinònimos e contràrios abboeru, bòrona, nébida, néula Terminologia iscientìfica tpm Ètimu ctl. boyrassa Tradutziones Frantzesu brouillard épais Ingresu thick fog Ispagnolu niebla Italianu nebbióne Tedescu dichter Nebel.

bullutòni , nm Definitzione genia de orrobba de cotone Terminologia iscientìfica ts Tradutziones Frantzesu molleton Ingresu thick flannel Ispagnolu muletón Italianu mollettóne Tedescu Molton.

càlcu , agt: carcu, cracu 1, cascu Definitzione nau de cosa, de gente e àteru, chi dhue ndhe at meda po su tretu o su tempus chi est Sinònimos e contràrios afissu, crosu, cutzu, fassudu, fitu 1, ilgiagadu, incalchidu, intipidu, subélciu, tibbu | ctr. làschiu, slargu Maneras de nàrrere csn: cracu che su nènniri = afissu tropu (nadu de cosa semenada); a cracu = fatuvatu, meda; néula calca, nues calcas = nues a meda, néula, annuadura forte; minestra casca = minestra callada Frases zughiat sos pilos calcos e anedhados ◊ peri su flúmini dhoi funt is leunaxis cracus ◊ s'erba est naschindhe carca carca ◊ sa prantaza est tropu carca, cheret illascada ◊ custa iscritura minuda e carca chie la lezet?! ◊ cust'ozastru fachet umbra carca ◊ at fatu una padedha de minestrone prena de pisu cracu 2. is atacus de su mali immoi no dhi benint a cracu coment'e prima ◊ su trigu seminau a rau pillonat mellus de su seminau a cracu Sambenados e Provèrbios smb: Cascu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu épais, touffu Ingresu thick Ispagnolu tupido Italianu fólto, fitto Tedescu dicht.

finària , nf Definitzione su èssere fine de is cosas Sinònimos e contràrios finesa, sutilesa | ctr. russària Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu finesse, épaisseur Ingresu fineness, thick ness Ispagnolu sutileza, espesor Italianu sottilità, finézza, spessóre Tedescu Dünnheit, Dicke.

grússu , agt, nm: russu Definitzione chi tenet grussària meda, sa parte grussa de ccn. cosa (o fintzes prus larga): nau de sedatzu, chi iscèberat sa parte prus grussa Sinònimos e contràrios fungudu | ctr. fine Maneras de nàrrere csn: prétziu grussu = sentz'iscontu; ària grussa = ocupada, mala, de isserru; bèndiri in grussu = a sa russa, in cantidade manna; andai a grussu (nadu de sa pinna) = iscríere a sinza russa, larga; èssiri grussu che una carrada de doxi = (nadu de ccn.) russu e rassu meda; èssere móliu a grussu (nadu de ccn.)= grusseri, chi tenet maneras de fàghere pagu díligas, pagu atentas; èssere a grussu (nadu de pessones)= pagu cuncordos, a iscórriu, in malas Frases is mamas po incantare is pipios dhis giaiant unu lomboredhu de filu grussu a giogare ◊ est una bella picioca cun is pius longus, cun duas trícias grussas ◊ unu merxani fut girendi iscoita iscoita cun sa cò grussa e arrubiasta ◊ ingunis sa roca bia est fata de tantis pillus grussus de cincu a binti centímetrus ◊ is giraditzus prus grussus non servint po su sartitzu 2. dhui at sedatzus grussus e finis, crobis mannas e pitias, canistedhus, palinis e pàlias Sambenados e Provèrbios smb: Grussu Ètimu ltn. grussus Tradutziones Frantzesu épais Ingresu thick Ispagnolu grueso Italianu spésso Tedescu dick.

incalchídu , pps, agt: incrachiu Definitzione de incalchire; chi est cracu, chi dhue ndh'at meda (nau de logu, chi est prenu de linna, totu cràchiri, matedu); nau de tratamentu, chi est una cosa corale: amighéntzia incalchida = forte, manna Sinònimos e contràrios calcu, cutzu, fitu, ilgiagadu, intipidu, subélciu | ctr. làschiu, slargu Frases a ojos a su mare si pesat una fumera pídiga incalchida che nue ch'iscúrigat su die (G.M.Cherchi) Tradutziones Frantzesu épais Ingresu thick Ispagnolu denso, espeso Italianu dènso, spésso Tedescu dicht, dick.

intipídu , pps, agt: intripidu Definitzione de intipire; chi est istrintu, cracu Sinònimos e contràrios calcu, fitu 1, tapiu, tipiu 2. bellu intipiu, custu tapetu, chi est! ◊ est una tupa intipia meda ◊ su chizu intripidu de arva incanida ispajaiat bonumore ◊ su logu est intipiu de modhitzi e de linnarbus Tradutziones Frantzesu touffu Ingresu to make thick Ispagnolu entupido Italianu infoltito Tedescu dicht geworden.

líta , nf, nm: litu 1, litzu 1 Definitzione logu de linna meda, de tupas e matas Sinònimos e contràrios crachi, linnari, mateda, padente, tuparzu, tupedu Maneras de nàrrere csn: litu pedrosu = padente de àteras eras geológicas furriadu a pedra; una lita de ruo, de letítera = donnaghe de rú, unu ruarzu, unu logu totu carrarzadu de letítera Frases forsis sonniaias chelu craru, càntigos, frinas tébias e litos già fozidos (M.S.Cocco)◊ disdiciada, cun dolore torresit a su litu atupadu ue pechesit tzega de amore ◊ sos litos sunt a carvone, cun totu custos fogos Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu bois épais Ingresu thick forest Ispagnolu bosque espeso Italianu bòsco fitto Tedescu dichter Wald.

rússu , agt, nm Definitzione chi tenet grussària meda, sa parte grussa de una cosa Sinònimos e contràrios fungudu, grossu* | ctr. fine Maneras de nàrrere csn: ira russa, dannu russu = dannu mannu, cosa meda; terra russa = funguda, chi est terra chentza pedra fintzas a fundhu meda; mare russu = ue s'abba est arta meda, atesu de sa costera; ómine fatu in russu = de carena russatza; ómine fatu a sa russa (ma fintzas "in russu")= de cumportamentu pagu atentu o pagu díligu, pagu grabbosu; bèndhere a sa russa = in grussu, in cantidadi manna; bessiresindhe a sa russa (dae carchi chistione)= chentza fàghere bene sa cosa o sos contos; faedhare a sa russa = chentza delicadesa, cun pagu educassione, chentza pretzisione Frases su cartone est prus russu de su pabilu de iscríere ◊ su filu russu est forte, ma no est bonu a fàghere triballu in fine 2. in cussos paris bi at terra russa ◊ est torradu a note russa ◊ bi depet àere sutzessu ira russa, totu custas boghes! ◊ mineto dannu russu ◊ a bortas, navighendhe in mare russu, bido chi sentza remos as sa barca… (Cubeddu) 3. tue ti ndh'essis a sa russa, ca no ti ndhe importat nudha ◊ in medas cosas mi ndh'esso a sa russa: cumpàtimi, so unu molente! ◊ maleducau, tuponadi, ca si no foedhas a sa russa tue no ses cuntentu! Sambenados e Provèrbios smb: Russu Tradutziones Frantzesu épais, robuste Ingresu thick Ispagnolu espeso, macizo, grueso Italianu spésso, robusto Tedescu robust.

tipíu , pps, agt: atipiu Definitzione de tipiri; chi est tibbu, cracu Sinònimos e contràrios afissu, cutzu, incalchidu, intipidu, subélciu, tepidu | ctr. làschiu 2. sa bíngia est serrada a cresura tipida ◊ sas ufraduras si podiant vortare in macras nighedhas mannas o minudas e tipias ◊ s'àxina de Ispagna fait su gurdoni tipiu Tradutziones Frantzesu épais Ingresu thick Ispagnolu espeso, tupido Italianu fólto, fitto Tedescu dicht.