Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

abbàtu 1 , nm: abbatzu 1 Definitzione cosa abbatada, murigada a forte; àbba cun mele, agiummai coment'e saba, de comente si sàmunat sa chera de is abes; a logos, mustu / múrghere a unu che chera de abbatu = isfrutaidhu, pigaindedhu sa cosa, totu, comenti faint is allurpius Sinònimos e contràrios abbamela Frases sa chera si lavat chin s'abba e si faghet s'abbatu o abbamele budhíndhela e consumíndhela fintzas a ghelare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fouetté, -ée, mixé, milk-shake Ingresu beaten, shake Ispagnolu batido Italianu frullato Tedescu Mix, Mixgetränk.

agiolotàre , vrb: agiorotare, axolotare, azolotare Definitzione murigare e bulugiare, avolotare sa cosa, mòvere a meda, pònnere avolotu Sinònimos e contràrios atrepillai, scambillai, stragamullai, studugai, trumbugliai | ctr. asseliai, apasigare Frases nos sunt agiorotendhe totu sas abbas ◊ su cúrrere de su riu agiolotaiat sas abbas isbatèndhelas dai pedra in pedra 2. cantu chi ses agiorotendhe, bae a fàghere su chi ti apo nadu! ◊ est agiolotadu che undha ◊ unu gherreri no si podiat azolotare in cara de sa zente e in cara de sa mama at agguantadu a su prantu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu remuer, troubler, agiter Ingresu to make sluggish, to paddle, to shake Ispagnolu enturbiar, alborotar Italianu diguazzare, intorbidire, agitare Tedescu trüben.

assachitài , vrb: assachitari, atzachitai Definitzione mòvere su sacu po dhu prènnere méngius, ponendhodhoe cosa, mòvere che sacu, camminare unu pagu a iscutuladura; iscutulare, mòvere a cropu, fintzes betare o iscúdere a terra Sinònimos e contràrios ascioculare, assaconare, assucare, ghirghidhare, insaculare, iscotzinare, iscutuai, issachedhare, issucare, nannigare, resacare, sachedhare, saculare, saidare, sciachitai, sucariare, tzantziare Maneras de nàrrere csn: Frases custu cuadhu assachitat s'ómini ◊ est abarrau foras de sentidu de comenti dh'ant assachitau a terra ◊ ge dhoi eus atzachitau pagu, comenti currèt sa màchina!…◊ si assachitat s'istrexu po nci càpiri prus cosa 2. po fai a biri chi iat cumpréndiu, iat assachitau tres o cuatru bortas s'aforru Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu secouer Ingresu to shake Ispagnolu sacudir Italianu scuòtere, sobbalzare Tedescu schütteln, aufspringen.

assachítidu , nm Definitzione móvia a cropu Sinònimos e contràrios ghighinada, resacu, sachedhada, sachedhonzu, trémida Frases intr'e un'assachítidu e una frenada, fiaus arribbaus a s'istatzioni Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu secousse Ingresu shake Ispagnolu tumbo, sacudida Italianu scòssa, sobbalzo Tedescu Stoß, Sprung.

estremessíri , vrb: stremessiri Definitzione trèmere totu de s'assíchidu Sinònimos e contràrios atidhidai, istrementire, sadhie, trèmere Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu sursauter Ingresu to shake Ispagnolu estremecer Italianu sussultare Tedescu zusammenfahren.

ghighinàda , nf Definitzione su ghighinare, su prugare; movimentu coment'e su chi si faet cun su chiliru prugandho Sinònimos e contràrios mobinada 2. li est andhau dae bandha de palas a supra pro li dare una bella ghighinada ◊ apo dau una ghighinada a Pepeu chi si nche ischidat isprasumau Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu secousse Ingresu shake Ispagnolu sacudida Italianu scòssa Tedescu Ruck.

ghighinàre , vrb Definitzione mòvere a cropu, a iscutuladura; mòvere de una parte a s'àtera o faendho fàere giros a sa cosa; dhu narant fintzes po mòvere is sentidos Sinònimos e contràrios chindhalare, sachedhare, scedassai, trumuinare Frases ghighinare su chilibru, s'orju in sa canistedha ◊ bidia a mimme etotu ghighinandhe un'ispada che paladinu anticu 2. su coro, a tzocos gurdos, mi ghíghinat sa carena ◊ s'iscabessu de sa morte tua mi at fertu ghighinandhe sos ratos de su coro Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu secouer, agiter, brandir Ingresu to shake, to stir, to brandish Ispagnolu sacudir, agitar Italianu scuòtere, agitare, brandire Tedescu schütteln, schwenken, schwingen.

innaigài , vrb: innaigare Definitzione indrúchere o abbasciare is naes càrrigas de una mata, tròchere o andhare de un’ala a s’àtera che is naes de is matas Sinònimos e contràrios allancare, annaigare, bantzicare, iscotzinare, iscutuai, saidare, stontonai, tambulare, tòmbere Frases innàigat una mata de pira pro ndhe betare a terra Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu secouer, chanceler Ingresu to shake, to stagger Ispagnolu contonear Italianu scuòtere, barcollare Tedescu schütteln, schwanken.

irghinitàda , nf: irghitinada Definitzione su irghitinare Sinònimos e contràrios assachitadura, iscutinada, sachedhada, saidada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu secousse Ingresu shake Ispagnolu sacudida Italianu scòssa Tedescu Stoß.

irghinitàre, irghinitiàre , vrb: irghitinare, irghitzunare Definitzione iscutulare o iscabbúllere su preugu, iscutulare po che fàere orrúere a terra css. cosa (fintzes in su sensu de s'iscabbúllere de unu); illimpiare su laore Sinònimos e contràrios ispiogare / ischitinare, ischitzilliare, iscotzinare, sachedhare, saidare, scotulai / ispagiare 2. pro si l'irghitinare li at dau una bella ispinta e cudhu est falau a terra che pirastru ◊ irghithinàtebbos e ischitatebboche dae su sonnu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu secouer Ingresu to shake Ispagnolu sacudir Italianu scuòtere Tedescu schütteln.

ischisinàda , nf: ischixinada Definitzione su ischisinare; cropu chi si giaet a forte Sinònimos e contràrios illempiada, ischixinadura, limpiamentu, samunada / addobbada, arropada, bultzonada, ischichinada, isciuta, istrilla, trempa 2 2. s'ischixinada de sa gafetera a chelvedhos e già l'apo tassidhadu: sa cara pariat unu panetone! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bousculade, coup Ingresu shake, stroke Ispagnolu sacudida, golpe Italianu scossóne, percòssa Tedescu heftiger Stoß, Schlag.

isconchinàre , vrb: sconchiai Definitzione mòvere sa conca po nàrrere chi una cosa no est deasi, chi unu no est de acórdiu, giare cropos cun sa conca Sinònimos e contràrios isconchidare, isconculare, scorrociai, tzilibbecare, tzurumbecare Frases sas betzighedhas si sunt cheghentanne, isconchinanne e a tremuledha Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu secouer la tête Ingresu to shake one's head Ispagnolu mover la cabeza Italianu scrollare il capo Tedescu den Kopf schütteln.

iscotulàda , nf: iscutulada*, iscutzulada, scutulada Definitzione su iscotulare; fintzes cropu de calecuna cosa Sinònimos e contràrios assachitadura, ghirghidhada, irghinitada, iscutinada, sachedhada, saidada / cumerada 2. su burricu si pesat cun is duas cambas de segus e donat una grandu iscutulada ◊ a iscutzuladas de palita de tzidha, cudhu gatu si fit dadu bandhidu ◊ dona un'iscutulada a sa tialla ca est prena de pimpiralla de pani! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu secousse Ingresu shake Ispagnolu sacudida Italianu scòssa Tedescu Stoß, Erschütterung.

iscotzinàre , vrb: iscurtinare, iscurtzinare, iscutinare, iscutzinare Definitzione mòvere sa cosa a cropos o iscúdere coment'e po che dhi fàere orrúere su chi portat atacau; lassare andhare, fintzes bogare, istesiare calecuna cosa o a ccn.; èssere a úrtimos de calecuna cosa, acabbandho Sinònimos e contràrios acinnicai, assucare, innaigai, ischitinare, iscutuai, issucare, sachedhare, sucariare, sutrinnare / caciare, iscabbúllere / acabbae Maneras de nàrrere csn: i. foza = lassare andhare o pèrdere sa foza; i. fiore = lassare rúere su fiore (chi lassat su frutu seberadu); i. olia, landhe = iscúdiri olia, làndiri; iscutinaresindhe sas manos (de carchi cosa o chistione)= acabbai de si nd'interessai, lassai pèrdiri, no nci pentzai prus (itl. lavarsene le mani) Frases est rutu a terra, si ndhe pesat e si ndhe iscotzinat su prúere ◊ iscútinache sa tiaza fora! ◊ su bentu iscútinat sas àlvures e paret de las chèrrere ispeigare ◊ sas àrbures sunt iscutinendhe fiore, foza ◊ apo iscotzinadu sa chisina 2. nues gràvidas de abba sunt prontas a iscutzinare pro su sidi de sa terra 3. los zuto alliados, cussos malafatores, no mi los poto iscutinare! ◊ si che rues in manos de zustíssia za ti l'as a iscutinare gai! ◊ candho si nche iscutzinabat sas umbras malas dae su cherbedhu, tandho torrabat in sèsi 4. sa figu est iscutinendhe: àteras pagas dies e no che ndhe at prus! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu secouer, gauler, chabler Ingresu to beat down, to shake Ispagnolu sacudir, zarandear, varear Italianu scuòtere, scrollare, bacchiare Tedescu schütteln, rütteln, abschlagen.

iscutinàda , nf: iscutzinada Definitzione su iscutinare; cropu chi si giaet iscutulandho Sinònimos e contràrios assachitadura, ghirghidhada, irghinitada, sachedhada, saidada, scutuladura / cdh. trinicata Frases mi at aggarrau a sos pilos e mi dat un'iscutzinada (A.G.Solinas)◊ dae un’iscutinada a sa tiaza ca bi at parfaruza! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu secousse Ingresu shake Ispagnolu sacudida Italianu scòssa, scrollata Tedescu Schlag, Schütteln.

iscutuài , vrb: iscutulai, iscutulare, iscutzulare, scotulai Definitzione mòvere a cropu sa cosa po che dhi fàere orrúere su chi portat in pitzu (es. àliga); pigare a cropos, iscúdere Sinònimos e contràrios ghirghidhare, innaigai, irghinitare, isciúdere, iscotzinare, issucare, sachedhare, saidare, sucariare Frases si ndh'est pesau addoloriu iscutulàndhesi su ludu dae dossu ◊ tanti no s'intendhet candho s'iscutulat sas iscrapas!…◊ dona crobba, no dh'iscutulis a terra cussa cosa!◊ seus annaos a iscutulare is lintzolas 2. cussu mi at iscutuau a caróngiu Ètimu ltn. *excutulare Tradutziones Frantzesu secouer Ingresu to shake Ispagnolu sacudir Italianu scuòtere Tedescu schütteln.

sachedhàda , nf Definitzione su sachedhare; móvia a forte, a corpu Sinònimos e contràrios acinnicada, assachítidu, ghirghidhada, irghinitada, iscollizada, iscutinada, saculada, saidada, saigada, scianchitu / cdh. trinicata Frases custu postale andhat totu a sachedhadas ca s'istrada est totu a fossos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ballottement, cahotage Ingresu shake Ispagnolu sacudida Italianu trabalzóne, scossóne, scrollata Tedescu heftiger Stoß, heftiger Ruck.

sachedhàre , vrb: assachedhare Definitzione mòvere o pigare a iscutuladura, a cropu, a tremidura forte, nau fintzes de unu po s'arrennegu Sinònimos e contràrios assachitai, assucare, ghirghidhare, irghinitare, iscutuai, issucare, saculare, saidare, sansiae, sucariare Frases apo bidu su bolu de sas columbas, seghendhe s'aera frimma, sachedhendhe sas alas ◊ sa cosa in s'isterzu, segundhu it'est, cheret sachedhada ca afallat e bi ndhe cabet de prus ◊ si sachedhas s'àrbure, sa pira ndhe ruet Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu secouer, locher Ingresu to shake Ispagnolu sacudir Italianu scuòtere Tedescu schütteln.

saidàre , vrb Definitzione mòvere de una parte a s'àtera a iscutuladura, a forte; in cobertantza, iscúdere, atripare, fàere ischidare fintzes in sensu morale Sinònimos e contràrios acinnicai, assachitai, innannigare, irghinitare, iscotzinare, iscutuai, nannigare, saigare, sainare, tzantziare Frases su bentu forte sàidat sas àrbures ◊ su bentu disestradu torraiat tzochedhendhe in sas bentanas, trummentendhe àlvures, saidendhe elva e pelcossendhe su bestiàmine (P.Foragizzu) 2. si no ti ndh'essis ti sàido sas costas, oe! 3. no fuo in sónnios e arrabbato che s'àbbile atrivida chi pesat bolu pro saidare sas cusséntzias pasugadas (C.Puddu) Ètimu ltn. exagitare Tradutziones Frantzesu secouer Ingresu to shake Ispagnolu sacudir Italianu scuòtere Tedescu schütteln.

sansiàe, sansiài , vrb: sansiari, santziai, santzinai, tzantzigare Definitzione giare unu movimentu de andhetorra a cosa apicada o fintzes posta in terra ma de pòdere mòvere chentza dificurtade, èssere a su move move, pagu firmu; saidare, mòvere a forte, a iscutuladura a duas bandhas; bogare o fàere intèndhere dinare po pagare Sinònimos e contràrios bantzicare, chigliare, intzainnai, lachedhare, sachedhare / saidare, tzannigare / pagai Maneras de nàrrere csn: santziai su frenu a su cuadhu = mòere su frenu, coment'e pro lu chèrrere abbiare, fàghere andhare e gai; andai sàntzia sàntzia = nadu de traste iscossiminzadu, èssere male frimmu; èssiri sàntzia sàntzia = èssere a su moe moe, coment'e bantzighendhe Frases est totu s'ora santziendi su bartzolu ◊ totu est tremi tremi, is pubas sàntzia sàntzia mi parru in mesu mari (L.Porcedhu)◊ acabbadha de ti santziai, ca mi fais benni gana maba puru! ◊ a su cuadhu dhi sàntziat unu ferru ◊ su barsolu portat is pes atundhaus po dhu sansiari 2. sàntziat sa mata po ndi arrúiri su frutu ◊ in sa mata is nais funt santziendi ◊ su bentu est santzinendi is gurdonis 3. chi no sàntziant munera no dhui impérriant, me in su magasinu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu balancer, secouer Ingresu to shake, to swing Ispagnolu balancear, sacudir Italianu dondolare, scuòtere Tedescu schaukeln, schütteln.

«« Torra a chircare