acajòne, acajónu , nf, nm: cagione Sinònimos e contràrios
crupa,
neche
Frases
pesant chistione e si dant acajone ◊ canta, chi tantu neune ti ndhe faghet acajonu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
faute
Ingresu
fault
Ispagnolu
culpa
Italianu
cólpa
Tedescu
Schuld.
crúpa , nf: culpa,
curpa,
gulpa Definitzione
sa responsabbilidade de unu dannu, de una cosa male fata, candho dipendhet de ccn., ma fintzes solu una neghe, càusa de calecuna cosa de malu
Sinònimos e contràrios
acajone,
difalta,
falta,
neche
Frases
it'est sa curpa chi seis acusendimidha? ◊ funt ghetendisí sa curpa de palas in costas ◊ si sas criaduras faghent gai, sa curpa est de su babbu e sa mama chi no lis daent annestru ◊ si est macu no ndhe at curpa! ◊ apo pecadu pro curpa mia manna ◊ perdit su fillu po curpas de Giuda ◊ atroga sas culpas tuas!◊ si is fillus funt bagamundus, dhui at crupa puru de is babbus e mammas!
2.
dae culpa de su discóidu apo fatu in debbadas su caminu
Ètimu
ltn.
culpa
Tradutziones
Frantzesu
faute
Ingresu
fault
Ispagnolu
culpa
Italianu
cólpa,
responsabilità
Tedescu
Schuld.
difàlta , nf: disfalta Sinònimos e contràrios
crupa,
falta,
mancàssia
Tradutziones
Frantzesu
faute
Ingresu
fault
Ispagnolu
falta
Italianu
mancanza,
erróre
Tedescu
Mangel,
Fehler.
fàlta , nf: farta Definitzione
sa responsabbilidade de unu dannu, de una cosa male fata, candho dipendhent de ccn.; su fartare, su mancare, su no dhu’èssere de una cosa o de ccn.
Sinònimos e contràrios
crupa,
elfata,
fadhoca,
infarta,
neche,
nechesa,
mancànscia
/
dannu
Maneras de nàrrere
csn:
fàghere una cosa chentza farta = a seguru, chentza mancare, itl. immancabilménte; àere o tènnere f. = àere birgonza, sentíresi afaltadu; pagu falta = agiummai, pagu mancat chi…
Frases
si irballabo, fachiat finta de no si abbizare de sas fartas meas ◊ no mi la sento de lu cundennare: in isse no bi at pecadu e ne farta ◊ deo no apo poderiu a cuerrare sas fartas tuas ◊ fatesi sa promissa de intregare sas fartas mias a sa rughe pro no pecare piús
2.
cussu depiat benni, ma biu chi at fatu farta ◊ su babbu fiat mortu e faiat farta a sa famíllia ancora pitia ◊ no a mie, pobidha, ma a sa bidha nostra as fatu farta (A.Casula)◊ sa mamma est sempre bizilendhe sentza li fàghere farta note e die ◊ aiat gana de ghirare ma fachiat farta pro su trivallu
3.
si intras in su mare che afundhas cun sa nae sentza farta (M.Murenu)◊ benide chena falta peruna! ◊ zente che tue, chentza fartas perunas, meritat bene ebbia ◊ depeis calai sentz'e farta peruna!
4.
sos irrocos tuos pagu farta mi faghent!
5.
s'afitu de cust'ortu si dhu pagat su limone, pagu falta
Sambenados e Provèrbios
prb:
no ghetes gurpa mai a sa fortuna: semper filu bi at de falta tua
Ètimu
ctl., spn.
Tradutziones
Frantzesu
faute,
culpabilité
Ingresu
error,
guilt,
deficiency,
fault
Ispagnolu
falta,
culpabilidad
Italianu
fallo,
colpevolézza,
manchevolézza,
deficiènza
Tedescu
Fehler Schuld,
Fehltritt.
ilfaltàdu, ilfartàdu , agt: infaltadu,
infartadu,
irfartadu,
isfaltadu,
isfartadu Definitzione
nau de unu, chi po comente foedhat o càstiat ananti de gente (coment’e provandho bregúngia) si biet chi si connoschet in crupa, in farta, si ndhe agatat male ca si connoschet de àere fatu calecuna cosa chi no andhat bene
Sinònimos e contràrios
afaltadu,
faltosu,
ifastadu,
frajau
/
cdh. infaltatu
Frases
sos birgonzosos puru fint abbaidendhe sas pitzocas, mancari isfaltados ◊ l'aciapesi isfartada: li do una mirada si fit sintzera pro fàghere sa proa ◊ fut faedhendhe male de isse e comente si l'at bidu indainanti est abbarradu isfaltadu ◊ bessias a chircare ispiga, isfaltada timendhe sos meres ◊ no ischis mancu ite nàrrere ca ses isfartadu ◊ sos mannos fint isfartados ca aiant postu su minore in perígulu ◊ a s'ómine isfartadu sutzedit su chi timet
2.
sa pitzinna turpa connoschiat totu, ma foras dae s'ambiente sou si agatait ilfaltada (Z.A.Cappai)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
fautif,
qui se sent en faute
Ingresu
to feel at fault or guilty about something
Ispagnolu
que se siente culpable
Italianu
che si sente in difètto,
in cólpa
Tedescu
wer sich schuldig fühlt.
nèche , nf: nege,
neghe,
nexi Definitzione
sa responsabbilidade (àere o tènnere sa neghe) de unu dannu, de una cosa male fata, candho dipendhent de ccn.; foedhandho de animales, de matas o fintzes de sa salude de su cristianu, male, difetu chi no dhos lassat campare o crèschere singillos (àere o tènnere neghe), fintzes difetu eredau, de famíglia, de aredeu / donai nexi a unu = betare curpas a unu
Sinònimos e contràrios
acajone,
crupa,
falta,
nechesa
/
defeta,
irvistu,
istrópiu,
mantza,
nésica,
peca 1
Frases
si su grodhe distruet su masone sa neghe est de chie pastórigat! ◊ si bufamus binu malu, sa neghe l'at s'isteriarzu ◊ su minore no ndhe tenet nege si at fatu fadhina ◊ sa neche est sa mea ca no mi so fatu bonu a nche lu torrare a su caminu zustu ◊ culpa mazore teniat e neghe chie at dadu a Maria a Pedru Feghe! ◊ l'ant mortu chentza neche
2.
custa màchina tenet neghe, est cosindhe male ◊ cust'àrbure depet tènnere neghe o no li cufaghet su logu: no bi est creschindhe! ◊ s'animale chi at neghe mànigat meda ma no abbóniat ◊ cussa puntura de ispina mi at lassadu neghe: no poto pinnigare su pódhighe!
Sambenados e Provèrbios
prb:
neche o no neche pranghet berbeche
Ètimu
ltn.
nece(m)
Tradutziones
Frantzesu
faute,
défaut,
tare
Ingresu
guilt,
fault
Ispagnolu
falta,
defecto
Italianu
cólpa,
fallo,
difètto,
tara
Tedescu
Schuld,
Fehler.
nésica , nf: nésiga Definitzione
segada, genia de guastu, de male (mescamente cuau, chi no si biet a fora), fintzes calesiògiat difetu, pecu o singiale de male in css. cosa, animale o persona
Sinònimos e contràrios
checa,
màcua,
méssiga,
neche,
néciu,
néssiga,
peca 1
Frases
bella cust'olia, liera una meraviza: no zughet una nésiga! ◊ custa màchina est noa noa: no zughet una nésiga, mancu una frascadura, nudha!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
abîmé,
défaut
Ingresu
rotting,
fault
Ispagnolu
deterioro,
defecto
Italianu
bacatura,
guasto,
difètto
Tedescu
Fehler.