acajòne, acajónu , nf, nm: cagione Sinònimos e contràrios crupa, neche Frases pesant chistione e si dant acajone ◊ canta, chi tantu neune ti ndhe faghet acajonu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faute Ingresu fault Ispagnolu culpa Italianu cólpa Tedescu Schuld.

búfu , nm Definitzione dépidu, dépidu malu a torrare Sinònimos e contràrios dépidu, fidu Maneras de nàrrere csn: bèndhere, comporare a b., in b. = a dépidu, a fidu; pònnere, fàghere bufos = pònnere dépidos; èssere gàrrigu de bufos = indepidadu meda; andai totu in bufu = andhare in fumu, pérdidu Frases si no ant dinari, de sa cosa mia a bufu no ndhe lis dao! ◊ a mòrrere e a pacare sos bufos bi at sempre tempus! ◊ bi at tzente astrinta e tzente ispennijola pronta a pònnere bufos ◊ mi at dassau chin binti milliones de bufu de torrare a sas bancas Ètimu itl. buffi Tradutziones Frantzesu dette, crédit Ingresu debt, credit Ispagnolu deuda Italianu débito, crédito Tedescu Schuld, Kredit.

crúpa , nf: culpa, curpa, gulpa Definitzione sa responsabbilidade de unu dannu, de una cosa male fata, candho dipendhet de ccn., ma fintzes solu una neghe, càusa de calecuna cosa de malu Sinònimos e contràrios acajone, difalta, falta, neche Frases it'est sa curpa chi seis acusendimidha? ◊ funt ghetendisí sa curpa de palas in costas ◊ si sas criaduras faghent gai, sa curpa est de su babbu e sa mama chi no lis daent annestru ◊ si est macu no ndhe at curpa! ◊ apo pecadu pro curpa mia manna ◊ perdit su fillu po curpas de Giuda ◊ atroga sas culpas tuas!◊ si is fillus funt bagamundus, dhui at crupa puru de is babbus e mammas! 2. dae culpa de su discóidu apo fatu in debbadas su caminu Ètimu ltn. culpa Tradutziones Frantzesu faute Ingresu fault Ispagnolu culpa Italianu cólpa, responsabilità Tedescu Schuld.

dépidu , pps, nm: dépiru, dépitu Definitzione de dèpere; dinare o àteru chi si depet a ccn. (in custu sensu fintzes upm)/ a/c. dépiu pps. a sa campidanesa mescamente in poesia dhu narant fintzes in su sensu de pótidu/pótziu Sinònimos e contràrios dévidu / gépidu Maneras de nàrrere csn: pònnere d. = comporare a dépidu, fàghere a dépidu; tiràrendhe unu d. = arrennèsciri a si dhu fai pagai; ischitire unu d. = pagàrelu, catzàresi su d.; dare o leare a d. = a fidu; èssiri malu, légiu, chei su d. = malu, feu meda Frases so dépidu andhare deo a fàghere sa cosa ca no l'as fata tue ◊ l'at dépidu nàrrere a su cumpanzu si li daiat una manu de azudu ◊ at dépiu bufare una cíchera de cafeo ◊ si funt dépirus cojai a sa lestra 2. dépidos no ndhe ponzo, ca sunt che gutiu intro de muru ◊ malu a pagare, lampu: no ndhe li poto tirare su dépidu! ◊ biviant chene anneos e ne dévitos ◊ cun s'incunza chi fato mi che bogo sos dépidos ◊ a dépidu no ti daent nudha ◊ ant fatu sas cosas in mannu e si sunt barriados de dépidos ◊ su dépidu si depet torrare!◊ cussu est càrrigu de dépiru! 3. cussu no si abbarrat in dépidu: si ndhe lis faghes, de bene, za si ndhe ammentat Sambenados e Provèrbios prb: dépidu no prúdicat Tradutziones Frantzesu dette Ingresu debt Ispagnolu deuda (f), debido Italianu débito Tedescu zustehend, schuldig, Schuld.

fàlta , nf: farta Definitzione sa responsabbilidade de unu dannu, de una cosa male fata, candho dipendhent de ccn.; su fartare, su mancare, su no dhu’èssere de una cosa o de ccn. Sinònimos e contràrios crupa, elfata, fadhoca, infarta, neche, nechesa, mancànscia / dannu Maneras de nàrrere csn: fàghere una cosa chentza farta = a seguru, chentza mancare, itl. immancabilménte; àere o tènnere f. = àere birgonza, sentíresi afaltadu; pagu falta = agiummai, pagu mancat chi… Frases si irballabo, fachiat finta de no si abbizare de sas fartas meas ◊ no mi la sento de lu cundennare: in isse no bi at pecadu e ne farta ◊ deo no apo poderiu a cuerrare sas fartas tuas ◊ fatesi sa promissa de intregare sas fartas mias a sa rughe pro no pecare piús 2. cussu depiat benni, ma biu chi at fatu farta ◊ su babbu fiat mortu e faiat farta a sa famíllia ancora pitia ◊ no a mie, pobidha, ma a sa bidha nostra as fatu farta (A.Casula)◊ sa mamma est sempre bizilendhe sentza li fàghere farta note e die ◊ aiat gana de ghirare ma fachiat farta pro su trivallu 3. si intras in su mare che afundhas cun sa nae sentza farta (M.Murenu)◊ benide chena falta peruna! ◊ zente che tue, chentza fartas perunas, meritat bene ebbia ◊ depeis calai sentz'e farta peruna! 4. sos irrocos tuos pagu farta mi faghent! 5. s'afitu de cust'ortu si dhu pagat su limone, pagu falta Sambenados e Provèrbios prb: no ghetes gurpa mai a sa fortuna: semper filu bi at de falta tua Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu faute, culpabilité Ingresu error, guilt, deficiency, fault Ispagnolu falta, culpabilidad Italianu fallo, colpevolézza, manchevolézza, deficiènza Tedescu Fehler Schuld, Fehltritt.

nèche , nf: nege, neghe, nexi Definitzione sa responsabbilidade (àere o tènnere sa neghe) de unu dannu, de una cosa male fata, candho dipendhent de ccn.; foedhandho de animales, de matas o fintzes de sa salude de su cristianu, male, difetu chi no dhos lassat campare o crèschere singillos (àere o tènnere neghe), fintzes difetu eredau, de famíglia, de aredeu / donai nexi a unu = betare curpas a unu Sinònimos e contràrios acajone, crupa, falta, nechesa / defeta, irvistu, istrópiu, mantza, nésica, peca 1 Frases si su grodhe distruet su masone sa neghe est de chie pastórigat! ◊ si bufamus binu malu, sa neghe l'at s'isteriarzu ◊ su minore no ndhe tenet nege si at fatu fadhina ◊ sa neche est sa mea ca no mi so fatu bonu a nche lu torrare a su caminu zustu ◊ culpa mazore teniat e neghe chie at dadu a Maria a Pedru Feghe! ◊ l'ant mortu chentza neche 2. custa màchina tenet neghe, est cosindhe male ◊ cust'àrbure depet tènnere neghe o no li cufaghet su logu: no bi est creschindhe! ◊ s'animale chi at neghe mànigat meda ma no abbóniat ◊ cussa puntura de ispina mi at lassadu neghe: no poto pinnigare su pódhighe! Sambenados e Provèrbios prb: neche o no neche pranghet berbeche Ètimu ltn. nece(m) Tradutziones Frantzesu faute, défaut, tare Ingresu guilt, fault Ispagnolu falta, defecto Italianu cólpa, fallo, difètto, tara Tedescu Schuld, Fehler.

nechèsa , nf Definitzione su àere neghe, su èssere in curpa Sinònimos e contràrios falta, neche Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu culpabilité Ingresu guilt Ispagnolu culpabilidad Italianu colpevolézza Tedescu Schuld.

«« Torra a chircare