Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbruxadúra , nf Definitzione su abbruxare; tretu abbruxau, nau mescamente si est in sa carena Sinònimos e contràrios brujadura* Tradutziones Frantzesu brûlure Ingresu burning, burn Ispagnolu quemadura Italianu bruciatura Tedescu Verbrennung.

ànsa , nf: assa Definitzione mancamentu de abba, sidi forte, meda, gana manna de bufare; calura forte Sinònimos e contràrios ansura, asciutore, assarxu, sicoi / caldana, fogora Frases sos màndhigos salidos ponent ansa ◊ creschet su dolore che ansa in su desertu de ànima sidida chentz'abba Ètimu ltn. arsus, -a Tradutziones Frantzesu chaleur brûlante, soif ardente Ingresu burning thirst Ispagnolu sed, sequedad, bochorno Italianu arsura, séte ardènte Tedescu brennender Durst.

arderósu , agt: ardurosu Definitzione chi portat ardúriu, chi faet o podet fàere calore meda, chi paret chi abbruxat Frases no totus is crabonis funt arderosus su própiu tanti ◊ dhoi fiat unu niu de espis ferràinas ardurosas ◊ alluei su fogu prus ardurosu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ardent Ingresu burning Ispagnolu ardiente Italianu ardènte Tedescu glühend.

brujòre , nm: abbrugiore, brusiore, brusore, bruxore, bruxori Definitzione coment'e cosa abbruxandho, chi ispirtit, siat ca dhue at fogu o fintzes ca, nau de cosa chi si papat o si bufat, in s'istògomo faet efetu chi giaet cuss'idea; in cobertantza, su diàulu Sinònimos e contràrios budhiorza, bruju 1, pissiori, spultori / bundhone, diàbulu Maneras de nàrrere csn: b. de coro, de istògomo = coràssiu, zenia de efetu chi faghent cosas chi si mànigant o chi si bufant a chie sufrit a s'istògomo, o fintzas candho si ndhe mànigat o bufat a tropu; su cobadhu de brusore = su cabadhu de su diàulu (su parapunta o, pro àtere, sa sennoredha segadidus o secapedes) Frases custa cosa est che a su ratinzu: piús ratas e piús as mandhighinzu e piús ti s'airat su brujore ◊ su binu mi est faghindhe a brujore a s'istògomo 2. sa saba mi at fatu a brusiore de coro Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu brûlure Ingresu burning Ispagnolu ardor Italianu brucióre Tedescu Brennen.

brujósu , agt Definitzione chi abbruxat, chi est coment'e fogu, chi dispraxet meda 2. li est brujosa, no crujat sa ferida ch'iscaminadu l'at in su deretu (F.Murtinu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu brûlant Ingresu burning Ispagnolu quemante Italianu bruciante Tedescu brennend.

brusiógnu, brusiónzu , nm Definitzione su abbruxare is cosas, sa malesa, mescamente illimpiandho su logu po dhu amparare de is fogos de s'istade Sinònimos e contràrios abbruxamentu, brujadura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu brûlement Ingresu burning Ispagnolu quema, incendio Italianu bruciaménto Tedescu Brennen.

brústa , nf Definitzione su crabone candho est allutu Sinònimos e contràrios bràgia, rosada, tzidha, tzipa 1 Ètimu itl. brusta Tradutziones Frantzesu braisette Ingresu burning charcoal Ispagnolu carbonilla, cisco Italianu carbonèlla accésa Tedescu glühende Kohle.

combustiòne, combustiòni , nf Definitzione su abbruxamentu chi faent unas cantu cosas o materiales Sinònimos e contràrios brujadura, brusiamentu Tradutziones Frantzesu combustion Ingresu burning Ispagnolu combustión Italianu combustióne Tedescu Verbrennung.

síde , nm: sidi, sidis, sídiu, sidu, siri, síriu 2, siti, sitis, sítiu Definitzione bisóngiu o disígiu de bufare, nau de gente, matedu e animales chi dhis fartat s'abba; in cobertantza, disígiu o bisóngiu mannu de calecuna cosa Maneras de nàrrere csn: batire, intrare, bestire o pònnere sidi = fai bènniri bisóngiu de bufai, fai sidi; bènnere sidi = bènniri ganas de bufai; rucrare su sidi = catzare, passare, bogai, bogaisindi, tòdhere su sidi; fai sidi = pònnere o batire sidi; cassidu, cotu, tzegu, mortu, de sidi = sidiu meda meda; ispiolandhe, alluscau de su sídiu = tzegu de su sidi; patire sidi (nau de erbas e matas) = sunfriri pro mancamentu de àcua Frases ti at batidu sidi sa calura ◊ cuss'abba no ndhe rucrat de sidi ◊ so mortu de sidu e no bi at abba! ◊ apo tentu sídiu e m'agis dadu a bufare ◊ custas àrbures sunt patindhe sidi ◊ sas piantas patint pro su sítiu de s'istiu ◊ sa sartitza bestit sídiu ◊ su sole li aiat missu unu sitis chi non resessiat a si catzare ◊ s'abba ndhe leit su side a totu sa zente (R.Sardella)◊ no as a mòrrere ne de side e nemmancu de fàmmene, ca dhue at cosighedha de papare (L.Mura) 2. fàmene e sídiu de giustesa ◊ chie bufat de cuss'abba at a tènnere torra sídiu ◊ cussu tenit sidi de dinai! Sambenados e Provèrbios prb: abba budhit farina e sidis mintet ira Ètimu ltn. sitis Tradutziones Frantzesu soif, désir ardent Ingresu thirst, burning wish Ispagnolu sed, ansia, deseo vehemente Italianu séte, desidèrio ardènte Tedescu Durst, Begierde.

tènta 1 , nf Definitzione su tènnere, su abbruxare / èssere de bona, de mala t. = èssere linna bona, mala a tènnere Sinònimos e contràrios alluta Frases s'ispíridu suu totu a una tenta mi abbruxat e mi fait morri de amori ◊ fit unu trunchedhu de mala tenta Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu combustion Ingresu burning Ispagnolu quema Italianu combustióne Tedescu Verbrennung.