Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbrigàu , pps, agt Definitzione de abbrigai; chi est fintzes biancu de cantu est ammodhigau a fogu Sinònimos e contràrios àlbigu, inchesu, ingrujadu Tradutziones Frantzesu ardent, incandescent Ingresu red-hot Ispagnolu candente, incandescente Italianu rovènte, incandenscènte Tedescu glühend.

apéliu , nm: apíliu, apílliu Definitzione disígiu mannu, coment'e candho unu dha pedit, sa cosa / pigare apílliu de…= benni su disígiu, sa gana de… Sinònimos e contràrios desizu, ispédhiu Frases mi ndh'at pigadu apílliu e comporada mi l'apo, sa cariasa ◊ e adhias, no ndhe li pigat apílliu a fàghere carchi faina?! ◊ nono, gai, chi ti at pigadu apílliu a lèzere, cantu chi ses zoghendhe! Ètimu itl. appiglio Tradutziones Frantzesu désir ardent Ingresu strong desire Ispagnolu ansia, anhelo Italianu fòrte desidèrio Tedescu Begier.

arderósu , agt: ardurosu Definitzione chi portat ardúriu, chi faet o podet fàere calore meda, chi paret chi abbruxat Frases no totus is crabonis funt arderosus su própiu tanti ◊ dhoi fiat unu niu de espis ferràinas ardurosas ◊ alluei su fogu prus ardurosu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ardent Ingresu burning Ispagnolu ardiente Italianu ardènte Tedescu glühend.

avrígnu , nm: avrinzu Definitzione disígiu, bisóngiu apretosu de calecuna cosa, ispédhiu Sinònimos e contràrios assúgliu Frases si so ninnadu dae sos avrinzos, tue l'ischis, Segnore! ◊ li est bénnidu s'avrinzu de sa chiriasa e si che ndhe at mandhigadu una pischezone! ◊ li piaghiant sas féminas e calchi avrinzu l'intendhiat daora Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu désir ardent Ingresu craving Ispagnolu deseo insaciable Italianu desidèrio improvviso ed incontenìbile Tedescu plötzlicher und unbändiger Wunsch.

caldiàdu , agt Definitzione abbrigau a fogu fintzes a èssere orrúbiu Sinònimos e contràrios ingrujadu, scardigiau Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu brûlant, ardent Ingresu scorching Ispagnolu candente, incandescente Italianu arroventato, rovènte Tedescu glühend.

furighèdha , nf, nm: furighedhu Definitzione fúriga, genia de presse e pistighíngiu, disígiu mannu po calecuna cosa Sinònimos e contràrios adhériu, afródhiu, apísciulu 1, bermegorru, férnia, franédiga, frischíngiu, furighíngiu, ischecherédhiu, pistighíngiu, pressighina, prispodhi, schinitzu, spurtiòciu Frases chi t'ingrànciat su cuadhu ca ti passat su furighedhu est berus! ◊ immoi chi est béciu dhi benint totu custas furighedhas?! ◊ no ti pighit sa furighedha: abarra abbellu ca no est acomenti bollis tui! ◊ bai ca gei ndi tenis una de furighedha de biri s'isposu!… Tradutziones Frantzesu impatience, désir ardent Ingresu frenzy, impatience Ispagnolu frenesí Italianu frenesía, impaziènza Tedescu Wut, Sucht, Ungeduld.

ingrujàdu , pps, agt: irrujau Definitzione de ingrujare Sinònimos e contràrios abbrigau, inchesu Tradutziones Frantzesu brûlant, rouge, ardent Ingresu scorching Ispagnolu incandescente, candente Italianu arroventato, rovènte Tedescu glühend.

síde , nm: sidi, sidis, sídiu, sidu, siri, síriu 2, siti, sitis, sítiu Definitzione bisóngiu o disígiu de bufare, nau de gente, matedu e animales chi dhis fartat s'abba; in cobertantza, disígiu o bisóngiu mannu de calecuna cosa Maneras de nàrrere csn: batire, intrare, bestire o pònnere sidi = fai bènniri bisóngiu de bufai, fai sidi; bènnere sidi = bènniri ganas de bufai; rucrare su sidi = catzare, passare, bogai, bogaisindi, tòdhere su sidi; fai sidi = pònnere o batire sidi; cassidu, cotu, tzegu, mortu, de sidi = sidiu meda meda; ispiolandhe, alluscau de su sídiu = tzegu de su sidi; patire sidi (nau de erbas e matas) = sunfriri pro mancamentu de àcua Frases ti at batidu sidi sa calura ◊ cuss'abba no ndhe rucrat de sidi ◊ so mortu de sidu e no bi at abba! ◊ apo tentu sídiu e m'agis dadu a bufare ◊ custas àrbures sunt patindhe sidi ◊ sas piantas patint pro su sítiu de s'istiu ◊ sa sartitza bestit sídiu ◊ su sole li aiat missu unu sitis chi non resessiat a si catzare ◊ s'abba ndhe leit su side a totu sa zente (R.Sardella)◊ no as a mòrrere ne de side e nemmancu de fàmmene, ca dhue at cosighedha de papare (L.Mura) 2. fàmene e sídiu de giustesa ◊ chie bufat de cuss'abba at a tènnere torra sídiu ◊ cussu tenit sidi de dinai! Sambenados e Provèrbios prb: abba budhit farina e sidis mintet ira Ètimu ltn. sitis Tradutziones Frantzesu soif, désir ardent Ingresu thirst, burning wish Ispagnolu sed, ansia, deseo vehemente Italianu séte, desidèrio ardènte Tedescu Durst, Begierde.