Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

anníciu , agt, nm: annicru, annígiu, annígliu, anniglu, annigru, annigu, annirgu, anniu, annixu Definitzione porchedhu, vitellu, cuadhu, angione o àteru pegus de calecunu annu, passau s’annu Sinònimos e contràrios annigrotu, annorinedhu, tentógliu Frases s'anníciu est in sa giota, su crapitu est a brincos, in sa pinneta apedhat su catzedhu 2. sunt pulpuzos de peta de porcu anniju pesadu a mannalitinu Terminologia iscientìfica anall Ètimu ltn. annic(u)lus Tradutziones Frantzesu animal de la ferme agé de deux ans Ingresu one years old cattle Ispagnolu añojo Italianu annìcolo Tedescu einjähriges Tier.

casíle , nf Definitzione domo de sartu, su logu de ue unu est, inue istat; fintzes famíglia, is parentes / gheta casiles = betadomos, dannarzu mannu Sinònimos e contràrios dommo, madau / aredeu, arrampile Frases maridu meu de su coro, no ti che andhes ca mi che ghetas sa casile! 2. giuchiamus, furisteris, pirispone de casile e de muzere (L.Loi)◊ custu est pro tene e pro totu sa casile tua ◊ at picau un'ómine pro cadauna casile de totus sas tribbús Ètimu ltn. casalis Tradutziones Frantzesu ferme Ingresu farmstead Ispagnolu caserío Italianu cascinale Tedescu Meierhof.

cugnàu , pps, agt, nm: cungiadu, cungiau, cunzadu, cunzatu, cunzau Definitzione de cugnare e var.; terrenu no meda mannu serrau a cresura o a muru / min. cunzaedhu, cunzatolu Sinònimos e contràrios lacanadu, serradu, tancadu / cruju | ctr. abbeltu 3. tenet unu bellu cunzadu, totu serradu a muru ◊ custu cunzadu est totu àidos abbertos in campu, paret chi no tenet mere Tradutziones Frantzesu entouré, espace fermé Ingresu enclosed farm Ispagnolu cercado Italianu chiuso, podére recintato Tedescu geschlossen, eingefriedeter Gutshof.

fírmu , agt: frimmu, frimu Definitzione asseliau, chi no si movet (ma si narat fintzes in su sensu chi at acabbau de si mòvere, cun valore de pps. = frimmadu), chi est tostau; chi no est trebballandho, faendho (fintzes po maladia); chi no càmbiat idea, est seguru Sinònimos e contràrios arressu, arrimadu, físciu / sidhadu 1, tostadu / frimmadu / malàdiu | ctr. módiu Maneras de nàrrere csn: terra firma = continente; firmu de conca (nadu de ccn.)= chi est sériu, sàbiu, chi tenet frimmesa, arrexonat; avb: a frimmu = bene, meda, forte, cun atentzione, a físciu, cun seguresa; corpare, betare, mossigare, muntènnere in frimmu = in cosa frimma, chi no si moet, a sa segura; muntènnere in frimmu = aguantai bèni firmu, a forti de no lassai mòviri sa cosa Frases apedalu torra e no passat meda chi atóbiu una truma de cincu o ses, firmus e sétzius ◊ est arrumbau firmu, non si mofet prus ◊ po giogari si circat una preda lada poite ca depet abarrari firma in su pè ◊ a sa bénnida semus abbarrados tres dies frimmos in Tzivitavéchia 2. proite sezis frimmos como chi faghet a triballare? 3. in chelu bi est sa luna e frimmu si est su bentu in s'àlvure de s'arantzu (G.M.Cherchi)◊ si est frimmu atesu ◊ in logu de si che andhare, cussa zente s'est frimma ◊ candho l'apo bidu sa prima borta si mi est frimmu su coro (S.Saba) 4. si fint durmios a firmu, a sorrocru, e no si sunt abbizaos de nudha ◊ figuraisí s'ispantu cosa sua candu si acatàt ca is ogus si moviant e dhu castiànt a frimu a frimu ◊ su ferreri ponet su ferru in sa mossa pro lu segare in frimmu ◊ portat is titas firmas che tapu de tzucorera! ◊ beni a innoxi e secirí a firmu ca ti depu narri una cosa! ◊ teni sa menti firma ca mi as donau fuedhu! Ètimu ltn. firmus Tradutziones Frantzesu immobile, ferme Ingresu steady Ispagnolu parado, estable, sólido Italianu férmo, stàbile, stàtico, sòlido Tedescu unbewiglich, fest.

friscàdu , pps, agt: frischiau Definitzione de friscare; frisciadu, chi est serrau a friscu, a crae Sinònimos e contràrios frilciadu, serradu | ctr. abbeltu Maneras de nàrrere csn: terra friscada = tropu tosta, mala a triballare; aeras friscadas = chi no sunt postas in abba, chi no bi cheret pròere; mudu che càssia friscada = chi no iscóbiat nudha 2. s'apusentu est frisciadu a giae Tradutziones Frantzesu fermé à clef Ingresu locked Ispagnolu cerrado con llave, atrancado Italianu chiuso a chiave Tedescu verschlossen.

serràdu , pps, agt: serrau Definitzione de serrare; chi portat o dhi ant postu serru; nau de unu, chi est de pagos foedhos Sinònimos e contràrios cugnau, lacanadu, tancadu | ctr. abbeltu 2. tancas serradas a muru fatas a s'aferra aferra… (M.Murenu)◊ si su logu est bene serradu su bestiàmine istat prus seguru ◊ bivit acorrau in d-una domu cun is murus artus a fúrriu, is fentanas serradas cun arreciadas de ferru ◊ su sàbudu is bancas funt serradas ◊ s'orcu tenera unu campu totu serrau a figumorisca 3. a nàrriri sa beridadi, cun nosu ses istétiu sempri serrau serrau Sambenados e Provèrbios smb: Serrau Tradutziones Frantzesu fermé Ingresu closed Ispagnolu cerrado Italianu chiuso Tedescu geschlossen.

tancàdu , pps, agt: tancatu, tancau Definitzione de tancare Sinònimos e contràrios cugnau, lacanadu, serradu | ctr. abbeltu, obertu Tradutziones Frantzesu fermé Ingresu enclosed, locked Ispagnolu cerrado Italianu chiuso Tedescu geschlossen.

terravrímma , nf Definitzione terra manna (ma fintzes una parte) inghiriada de ocèanos, deasi manna de si dhue pòdere agatare totu is climas Sinònimos e contràrios continente, terramanna Frases lah chi no ti addibbit su rei candu torras a terravrimma! Tradutziones Frantzesu terre ferme Ingresu dry land Ispagnolu tierra firme, continente Italianu terraférma Tedescu Festland.

tostàdu , pps, agt: tostau Definitzione de tostare; chi si est intostau, fatu tostau (fintzes mortu), chi no si lassat púnghere e ne segare cun facilidade, chi a dhu incracare no cedet; nau de gente, chi perricat, abbétiat / min. tostaxinu / tostau che perda = tostu che balla, tostu meda Sinònimos e contràrios istirau, tiradu / intostadu, tostu / abbetiosu | ctr. abbàmbiu, lenu / gevi, modhe 2. bai ca in su brodu su cocòi tostau gei s'est ammodhiau! ◊ a Luisu in fàbbrica dhu poniant cun su picu a iscrostai tzúcuru chi si fiat callau e sidhau, prus tostau de su cimentu ◊ mi fatzu un'ou a tostau po cenai ◊ Pepe su pane tostau dhu bolet sèmpere a supas 3. babbu tuu parit tostaxinu ma… su coru no dhu portat de pedra! Tradutziones Frantzesu tendu, ferme, dur Ingresu strained, hard Ispagnolu tenso, duro Italianu téso, consistènte, sòdo Tedescu straff, fest.

tostichínu , agt: tostighinu Definitzione chi est unu pagu tostau, firmu; nau de gente, chi no si lassat cumbínchere cun tropu facilidade Sinònimos e contràrios durànciu, durianu, tostadassu, tostaióngiu, tostianu | ctr. modhiatu, modhincu 2. Zuanne est tostichinu: candho li zirat non bi at diàulu chi l'ammódhicat! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ferme, dur Ingresu solid Ispagnolu consistente, sólido Italianu consistènte, sòdo Tedescu fest.

«« Torra a chircare