anníciu , agt, nm: annicru, annígiu, annígliu, anniglu, annigru, annigu, annirgu, anniu, annixu Definizione porchedhu, vitellu, cuadhu, angione o àteru pegus de calecunu annu, passau s’annu Sinonimi e contrari annigrotu, annorinedhu, tentógliu Frasi s'anníciu est in sa giota, su crapitu est a brincos, in sa pinneta apedhat su catzedhu 2. sunt pulpuzos de peta de porcu anniju pesadu a mannalitinu Terminologia scientifica anall Etimo ltn. annic(u)lus Traduzioni Francese animal de la ferme agé de deux ans Inglese one years old cattle Spagnolo añojo Italiano annìcolo Tedesco einjähriges Tier.

casíle , nf Definizione domo de sartu, su logu de ue unu est, inue istat; fintzes famíglia, is parentes / gheta casiles = betadomos, dannarzu mannu Sinonimi e contrari dommo, madau / aredeu, arrampile Frasi maridu meu de su coro, no ti che andhes ca mi che ghetas sa casile! 2. giuchiamus, furisteris, pirispone de casile e de muzere (L.Loi)◊ custu est pro tene e pro totu sa casile tua ◊ at picau un'ómine pro cadauna casile de totus sas tribbús Etimo ltn. casalis Traduzioni Francese ferme Inglese farmstead Spagnolo caserío Italiano cascinale Tedesco Meierhof.

cugnàu , pps, agt, nm: cungiadu, cungiau, cunzadu, cunzatu, cunzau Definizione de cugnare e var.; terrenu no meda mannu serrau a cresura o a muru / min. cunzaedhu, cunzatolu Sinonimi e contrari lacanadu, serradu, tancadu / cruju | ctr. abbeltu 3. tenet unu bellu cunzadu, totu serradu a muru ◊ custu cunzadu est totu àidos abbertos in campu, paret chi no tenet mere Traduzioni Francese entouré, espace fermé Inglese enclosed farm Spagnolo cercado Italiano chiuso, podére recintato Tedesco geschlossen, eingefriedeter Gutshof.

fírmu , agt: frimmu, frimu Definizione asseliau, chi no si movet (ma si narat fintzes in su sensu chi at acabbau de si mòvere, cun valore de pps. = frimmadu), chi est tostau; chi no est trebballandho, faendho (fintzes po maladia); chi no càmbiat idea, est seguru Sinonimi e contrari arressu, arrimadu, físciu / sidhadu 1, tostadu / frimmadu / malàdiu | ctr. módiu Modi di dire csn: terra firma = continente; firmu de conca (nadu de ccn.)= chi est sériu, sàbiu, chi tenet frimmesa, arrexonat; avb: a frimmu = bene, meda, forte, cun atentzione, a físciu, cun seguresa; corpare, betare, mossigare, muntènnere in frimmu = in cosa frimma, chi no si moet, a sa segura; muntènnere in frimmu = aguantai bèni firmu, a forti de no lassai mòviri sa cosa Frasi apedalu torra e no passat meda chi atóbiu una truma de cincu o ses, firmus e sétzius ◊ est arrumbau firmu, non si mofet prus ◊ po giogari si circat una preda lada poite ca depet abarrari firma in su pè ◊ a sa bénnida semus abbarrados tres dies frimmos in Tzivitavéchia 2. proite sezis frimmos como chi faghet a triballare? 3. in chelu bi est sa luna e frimmu si est su bentu in s'àlvure de s'arantzu (G.M.Cherchi)◊ si est frimmu atesu ◊ in logu de si che andhare, cussa zente s'est frimma ◊ candho l'apo bidu sa prima borta si mi est frimmu su coro (S.Saba) 4. si fint durmios a firmu, a sorrocru, e no si sunt abbizaos de nudha ◊ figuraisí s'ispantu cosa sua candu si acatàt ca is ogus si moviant e dhu castiànt a frimu a frimu ◊ su ferreri ponet su ferru in sa mossa pro lu segare in frimmu ◊ portat is titas firmas che tapu de tzucorera! ◊ beni a innoxi e secirí a firmu ca ti depu narri una cosa! ◊ teni sa menti firma ca mi as donau fuedhu! Etimo ltn. firmus Traduzioni Francese immobile, ferme Inglese steady Spagnolo parado, estable, sólido Italiano férmo, stàbile, stàtico, sòlido Tedesco unbewiglich, fest.

friscàdu , pps, agt: frischiau Definizione de friscare; frisciadu, chi est serrau a friscu, a crae Sinonimi e contrari frilciadu, serradu | ctr. abbeltu Modi di dire csn: terra friscada = tropu tosta, mala a triballare; aeras friscadas = chi no sunt postas in abba, chi no bi cheret pròere; mudu che càssia friscada = chi no iscóbiat nudha 2. s'apusentu est frisciadu a giae Traduzioni Francese fermé à clef Inglese locked Spagnolo cerrado con llave, atrancado Italiano chiuso a chiave Tedesco verschlossen.

serràdu , pps, agt: serrau Definizione de serrare; chi portat o dhi ant postu serru; nau de unu, chi est de pagos foedhos Sinonimi e contrari cugnau, lacanadu, tancadu | ctr. abbeltu 2. tancas serradas a muru fatas a s'aferra aferra… (M.Murenu)◊ si su logu est bene serradu su bestiàmine istat prus seguru ◊ bivit acorrau in d-una domu cun is murus artus a fúrriu, is fentanas serradas cun arreciadas de ferru ◊ su sàbudu is bancas funt serradas ◊ s'orcu tenera unu campu totu serrau a figumorisca 3. a nàrriri sa beridadi, cun nosu ses istétiu sempri serrau serrau Cognomi e Proverbi smb: Serrau Traduzioni Francese fermé Inglese closed Spagnolo cerrado Italiano chiuso Tedesco geschlossen.

tancàdu , pps, agt: tancatu, tancau Definizione de tancare Sinonimi e contrari cugnau, lacanadu, serradu | ctr. abbeltu, obertu Traduzioni Francese fermé Inglese enclosed, locked Spagnolo cerrado Italiano chiuso Tedesco geschlossen.

terravrímma , nf Definizione terra manna (ma fintzes una parte) inghiriada de ocèanos, deasi manna de si dhue pòdere agatare totu is climas Sinonimi e contrari continente, terramanna Frasi lah chi no ti addibbit su rei candu torras a terravrimma! Traduzioni Francese terre ferme Inglese dry land Spagnolo tierra firme, continente Italiano terraférma Tedesco Festland.

tostàdu , pps, agt: tostau Definizione de tostare; chi si est intostau, fatu tostau (fintzes mortu), chi no si lassat púnghere e ne segare cun facilidade, chi a dhu incracare no cedet; nau de gente, chi perricat, abbétiat / min. tostaxinu / tostau che perda = tostu che balla, tostu meda Sinonimi e contrari istirau, tiradu / intostadu, tostu / abbetiosu | ctr. abbàmbiu, lenu / gevi, modhe 2. bai ca in su brodu su cocòi tostau gei s'est ammodhiau! ◊ a Luisu in fàbbrica dhu poniant cun su picu a iscrostai tzúcuru chi si fiat callau e sidhau, prus tostau de su cimentu ◊ mi fatzu un'ou a tostau po cenai ◊ Pepe su pane tostau dhu bolet sèmpere a supas 3. babbu tuu parit tostaxinu ma… su coru no dhu portat de pedra! Traduzioni Francese tendu, ferme, dur Inglese strained, hard Spagnolo tenso, duro Italiano téso, consistènte, sòdo Tedesco straff, fest.

tostichínu , agt: tostighinu Definizione chi est unu pagu tostau, firmu; nau de gente, chi no si lassat cumbínchere cun tropu facilidade Sinonimi e contrari durànciu, durianu, tostadassu, tostaióngiu, tostianu | ctr. modhiatu, modhincu 2. Zuanne est tostichinu: candho li zirat non bi at diàulu chi l'ammódhicat! Etimo srd. Traduzioni Francese ferme, dur Inglese solid Spagnolo consistente, sólido Italiano consistènte, sòdo Tedesco fest.

«« Cerca di nuovo