Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

ambadúos, ambadús , agt, prn: amborduos, ambosduos, ammaduos Definitzione ambos duos (f. ambas duas): unu e àteru, duos leaos impare Sinònimos e contràrios ambos Frases dhi ant curau is ogos ambaduos ◊ tui ses prus pràticu de mei in ambaduas cosas Tradutziones Frantzesu les deux Ingresu both Ispagnolu ambos, los dos Italianu entrambi, ambedue Tedescu beide.

àmbos , agt, prn Definitzione unu e àteru, duos leaos impare (f. ambas) Sinònimos e contràrios ambadús Frases colli s'olia cun ambas manos, ca achipis meda! ◊ su pràtigu a iscríere a màchina ponet ambas manos ◊ ne s'unu e ne s'àteru aiant dinari e cudh'ómine perdoneit ambos duos dépidos 2. bos iseto ambos a bustare, tenzo de arrejonare cun isse ma as a èssere presente finas tue ◊ no bidiamus s’ora ambas duas, ceo de intèndhere e issa de contare Ètimu ltn. ambos Tradutziones Frantzesu les deux Ingresu both Ispagnolu ambos Italianu entrambi Tedescu beide.

ammesài 1, ammesàre , vrb Definitzione fàere a mesu, imbuidare un’istrégiu fintzes a sa metade, bogandhondhe sa metade de sa cosa Sinònimos e contràrios immesare, ismesujare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu partager en deux, réduire de moitié Ingresu to halve Ispagnolu dividir en dos Italianu dimezzare Tedescu halbieren.

ammesàu , pps, agt Definitzione de ammesare Sinònimos e contràrios irmesau 2. est umpendhe trigu dae unu sacu ammesadu Tradutziones Frantzesu divisé en deux Ingresu halved Ispagnolu demediado Italianu dimezzato Tedescu halbiert.

anníciu , agt, nm: annicru, annígiu, annígliu, anniglu, annigru, annigu, annirgu, anniu, annixu Definitzione porchedhu, vitellu, cuadhu, angione o àteru pegus de calecunu annu, passau s’annu Sinònimos e contràrios annigrotu, annorinedhu, tentógliu Frases s'anníciu est in sa giota, su crapitu est a brincos, in sa pinneta apedhat su catzedhu 2. sunt pulpuzos de peta de porcu anniju pesadu a mannalitinu Terminologia iscientìfica anall Ètimu ltn. annic(u)lus Tradutziones Frantzesu animal de la ferme agé de deux ans Ingresu one years old cattle Ispagnolu añojo Italianu annìcolo Tedescu einjähriges Tier.

antiànnu , avb: antziannu Definitzione como duos annos, s'annu innanti de s'úrtimu annu passau Terminologia iscientìfica tpc Ètimu ltn. anteannum Tradutziones Frantzesu il y a deux ans Ingresu two years ago Ispagnolu hace dos años, anteantaño Italianu due anni fa Tedescu vor zwei Jahren.

biénniu , nm Definitzione unu tempus de duos annos Tradutziones Frantzesu deux ans (espace de) Ingresu two-years period Ispagnolu bienio Italianu bïènnio Tedescu Biennium.

duamíla, duamílla, duamíza , agt, nm Definitzione su tanti de duas bortas milli (in números àrabbos 2.000, in números romanos MM) Frases sos duamiza francos, tue mi che los as remonidos? Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu deux mille Ingresu two thousand Ispagnolu dos mil Italianu duemila Tedescu zweitausend, Zweitausend.

dúas , agt, nf Definitzione agt. chi acumpàngiat is númenes fémina, siat in sensu precisu (una e una) e siat in su sensu de unas cantu; nau de tempus e cun s'art. det., sa de duas oras passau mesudie o passau mesunote: cun e chentza art. faet de pron. puru / a.c.: in su cumpostu cun mila/miza che bogat sa /s/; pònnere o fàghere duas a unu = ammisturai, pònniri totu a unu duas cosas diferentis Frases apo lézidu duas pàzines ebbia ◊ amus manigadu duas olias cun pane 2. si che sunt fatas sas duas e arrimamus su triballu ◊ a is duas torrant is piciochedhus a iscola ◊ fint duas ma duas, mih, bellas che simai ndhe apas bidu! ◊ chini funt cussas duas chi biu passendi? 3. at leadu sa birra e sa gazosa e ndh'at fatu duas a unu (G.Ruju) Ètimu ltn. duas Tradutziones Frantzesu deux Ingresu two Ispagnolu dos Italianu due (agt. f.) Tedescu zwei, zwo, Zwei, zwei Uhr.

duaxèntos , agt, nm: duchentos, dughentos, dujentos, durgentus, duxentus Definitzione duas bortas chentu (in números àrabbos 200, in números romanos CC): si est agt. cuncordat in sa genia cun su nm. (ma no a sa camp.) Frases tenet dughentas berbeghes ◊ bi cheret dughentas dies ◊ custa domo tenet dughentos annos ◊ nci iant bufau prus de duxentus càscias de cosa (I.Murgia) Ètimu ltn. ducentos Tradutziones Frantzesu deux cents Ingresu two hundred Ispagnolu doscientos Italianu duecènto Tedescu zweihundert, Zweihundert.

dúos , agt, nm: dus, duus Definitzione foedhu chi acumpàngiat unu númene mascu po inditare sa cantidade precisa (unu e unu: in números àrabbos 2, in números romanos II): candho est nm. cun art. inditat própriu custa cantidade e podet fàere de pron. puru; nau a sa bona, unos cantu Sinònimos e contràrios croba, pàgia 1, pariga Frases custus funta dus fradis e una sorri ◊ duos e duos faghet bàtoro ◊ su duos cun su zero avatu si liget "binti" 2. fatuvatu si bint in sa passillara dus chi si creint abborsadoris ◊ tue e s'àinu… duos! ◊ tue e su cocoi… duos: lampu ca est abberu chi ses irmasionadu! 3. si los at manigados duos corniolos…, azummai no bi ndhe lassat! ◊ manigamus duas olias cun pane e casu ◊ a prandi feus dus cruguxonis Sambenados e Provèrbios prb: prus bident duos chi no unu Ètimu ltn. duos Tradutziones Frantzesu deux Ingresu two Ispagnolu dos Italianu due Tedescu zwei, zwo, Zwei, bißchen.

gurúle , nm Definitzione buca de logu, tretu istrintu in mesu de duos montes, de duas puntas de monte Terminologia iscientìfica slg Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu passage étroit entre deux montagnes Ingresu gorge Ispagnolu desfiladero Italianu góla tra i monti Tedescu Schlucht.

immesài, immesàre, immesàri , vrb: irmesae, irmesare, ismesare, smesai Definitzione bogare, torrare o fàere a metade sa cosa, ispartzire o segare in duas metades, a lados Sinònimos e contràrios ammesai 1, ismesujare | ctr. addopiae Frases sa maladia cada annu l'irmesabat sas crapas ◊ s'ispagnola est sa pesta chi at irmesau medas famíllias Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu partager en deux Ingresu to halve Ispagnolu demediar Italianu dimezzare Tedescu halbieren.

irmesadúra , nf Definitzione su irmesare Sinònimos e contràrios ammesadura, ismesamentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu division par deux Ingresu halving Ispagnolu partición en dos, el demediar Italianu dimezzaménto Tedescu Halbierung.

irmesàu , pps, agt Definitzione de irmesare; chi est o chi dh'ant torrau a sa metade Sinònimos e contràrios ammesau, ilmesisciadu Tradutziones Frantzesu divisé en deux, coupé en deux, réduit de moitié Ingresu halved Ispagnolu demediado Italianu dimezzato Tedescu in zwei Hälften geteilt.

sarròne, sarròni, sarrónu , nm: serrone, serroni Definitzione genia de serra manna mancai de metro e mesu, a lama larga meda, a duas mànigas, de pigare a una manu ma in duos po segare o isperrare truncos mannos, linna grussa meda (ma fintzes serra pitica de pigare a solos a una manu po segare cambos e naes pudandho); bobboi chi andhat asuta de terra modhe, trebballada, e si papat s'arraighina modhe de sa cosa prantada de pagu: a logos est fintzes mardona, sórighe mannu de fogna; bobboi chi si papat sa gioga minuda e si che istichit aintru de su corgiolu, greme chi si papat sa linna, àteru greme in colore de castàngia chi podet fàere in su casu; brutore a meda in dossu; in cobertantza, su vítziu de abbetiare pruschetotu candho unu no tenet arrexone Sinònimos e contràrios serra / serracu / chibudhalzu, cugumbiraxu, istampasucros, morucibudhu / tzerrone, zannarolu, zànnaru / muga, sordi / tostorrímine Maneras de nàrrere csn: intriscare o gitonare su serrone = illargare sas dentes a manera de li fàghere s'istrada e segare menzus; intrare su serrone a unu = acucai, bènniri a conca s'idea, s'abbétia de fai ccn. cosa Frases s'arruaxu iscarràfiat che serroni ◊ passada sa bistrale, su serrone: acò totu distruta sa foresta! ◊ s'élighe chi bi fit in su cuile ndhe l'ant segadu a serrone ◊ usaiat sas rimas che serrone: dae cussu ndh'est s'ódiu dipesu! 2. cherent remíntidas sas pumatas ca medas che las at segadas su serrone 4. zughet fintzas su serrone in cambutzos de cantu est brutu, putzidha! 5. lasso a muzere mia emancipare a patu chi no l'intret su serrone de cherrer paltorire a bolt'apare! (L.Ilieschi)◊ fuit dies e dies ammudurradu, a bortas pranghiat, no ischia mancu proite… giughiat che unu serrone in cherbedhos! Sambenados e Provèrbios smb: Serroni Terminologia iscientìfica ans, crp, gryllotalpa gryllotalpa Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu grande scie à deux poignées Ingresu big saw, mole cricket Ispagnolu serrón, tronzador Italianu segóne Tedescu Zugsäge.

smesaméntu , nm: ismesamentu* Definitzione su irmesare, su che ndhe bogare sa metade de una cosa, su dha torrare a su mesu Sinònimos e contràrios ammesadura, irmesadura Tradutziones Frantzesu partage en deux Ingresu halving Ispagnolu división, partición en dos Italianu dimezzaménto Tedescu Halbierung.