abbréschida , nf: albéschida, alvéschita, arbéschia, arbéschida, arbéscia, arvéschida, avéschida, avréschida Definitzione sa fata de sa die, candho cumènciat a fàere lughe su mengianu, abbreschendho / ctr. a s'iscurigada Sinònimos e contràrios abbreschidorza, abburiadroxu, albore, arborinu, chentales, ispanigada, nea, obbréscida, postarva, scampiadórgiu, spanigadroxu | ctr. ingalu, interinada, intríchinu, iscurigantina, murriadrosu Frases tandho sa vida fit un'avréschida: ma como sa die est finida! ◊ a s'avréschida sa lughe nos dat una die noa Terminologia iscientìfica sdi Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu aube Ingresu dawn Ispagnolu alba, amanecer Italianu alba Tedescu Tagesanbruch, Morgengrauen.

abbreschidórgiu, abbreschidòrza, abbreschidórzu , nm, nf: abbressidorzu, albeschidolza, albeschidolzu, albeschidorza, albeschidorzu, albescidólgiu, albescidórgiu, arbeschidorju, arbeschidorza, arbeschidorzu, arbissidórgiu, arveschidorza, arvescidórgiu, avreschidorju Definitzione s'ora chi cumènciat a fàere die, su mengianu chitzo / a s'arvescidórgiu = ante paxi e luxi, abbreschindhe, faghindhe die Sinònimos e contràrios abbréschida, albore, alboriadórgiu, chentales, nea, obrescidórgiu, scampiadórgiu, spanigadroxu | ctr. ingalu, interinada, intríchinu, murriadrosu Frases sa cosa de papae dha preparant a s'abbreschidorza prima de tzucae a campu ◊ fit a s'ora de albeschidorza ◊ ibbabbu s'est isérghiu in su caminu longu de s'avreschidorju ◊ sa gara cun Tucone e Piras agabbaiat a s'arveschidorza (P.Pillonca)◊ seo andhau s'incràs a mengianu a s'abbreschidórgiu Terminologia iscientìfica sdi Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu aube Ingresu dawn Ispagnolu alba, amanecer Italianu alba Tedescu Tagesanbruch, Morgengrauen.

albòre, albòri , nm: alvore, arbore, arbori, avrore Definitzione s'ora chi est cumenciandho a fàere die, chi si cumènciat a bíere, a fàere lughe su mengianu Sinònimos e contràrios abbréschida, abbreschidorza, alboriadórgiu, chentales, impodhile, ispanigada, nea, scampiadórgiu, spanigadroxu | ctr. ingalu, intríchinu, iscurigantina Maneras de nàrrere csn: ghetai arbori = abbrèschere, comintzare a fàghere die; missa de arbore = missa de chito Frases a chitzu a su primu albore est candho si pesat su bachedhu ◊ fendi e no fendi arboris portu su chetzi a moli (P.Siddi)◊ su massaju s'impunnat po arai candu ghetat arbori ◊ est arribbau chitzi chitzi, cumentzendi a fai arboris ◊ in su serenu alvore si coronat su chelu de lizos e de rosas… (M.Bussalay) Terminologia iscientìfica sdi Ètimu ltn. albore(m) Tradutziones Frantzesu aube Ingresu dawn Ispagnolu alba, amanecer Italianu alba Tedescu Morgendämmerung.

càjamu , nm: càjumu, càmisu, càmixu, càmuju, camúsiu, càmuxu Definitzione genia de bestimentu de su preide po nàrrere sa Missa; fintzes bestimentu fine, longu, de pònnere in pitzu chie trebballat in logu de ispidale, labboratórios, e àteru Sinònimos e contràrios alba 2. fint allevadores ricos e mentovados chi traballaiant in camúsiu biancu che a sos dotores Terminologia iscientìfica bst, prdc Ètimu itl. càmi(s)cio Tradutziones Frantzesu aube (vêtement ecclésiastique) Ingresu surplice Ispagnolu alba Italianu càmice, alba Tedescu Kittel, Meßhemd.

chentàles , nm pl: chinciales, chintales, chintari 1, chintzales, sintzalis Definitzione s'ora chi cumènciat a pònnere riga faendho die, abbreschendho; su colore sèmpere prus craru chi si biet in s'orizonte candho est acanta a fàere die e fintzes una genia de errigas de diferente colore chi si podent bíere in s'aera faendho die o iscurigandho Sinònimos e contràrios abbréschida, abbreschidorza, abburiadroxu, albore, arborinu, chinta 2, nea, scampiadórgiu, spanigadroxu Maneras de nàrrere csn: a chentales, ponindhe chintales de die, betanno chinciales = orbescendi; sos chintales de su sero = sas umbras comente che abbàssiat e intrat su sole, iscurighendhe; su bentu de sos chentales = bentixedhu de ammengianu a chitzi Frases fit un'iscéntzia pretzisa chei su lugore de sos chentales ◊ cras manzanu, apena a sos chentales, sa nave ti aprontamus pro tucare ◊ no bi at note chi no at chintzales ◊ chintzale ruju a sole… intra linna, pastore! 2. dae sos chintales tuos ses andhadu in terighinos de ispinas Terminologia iscientìfica sdi Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu aube, crépuscule Ingresu dawn, twilight Ispagnolu crepúsculo (matutino, vespertino) Italianu alba, crepùscolo, striature all'orizzónte Tedescu Morgendämmerung, Zwielicht.

obrescidórgiu, obrescidróxu , nm: arbescidórgiu, orbescidórgiu, orbescidroxu Definitzione s'ora chi est cumenciandho a fàere die Sinònimos e contràrios abbréschida, albore, chentales, ispanigada, nea, scampiadórgiu, spanigadroxu | ctr. iscuricada, murriadrosu Terminologia iscientìfica sdi Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu aube Ingresu dawn Ispagnolu alba, amanecer Italianu alba Tedescu Morgendämme- rung, Tagesanbruch.

«« Torra a chircare