abbrèschere , vrb: arbesce, arbèscere, arbèschede, abrèschere, arbesci, albèschere, arbèschere, arbèssere, alvèschere, arvèschere, arvèssere, avèschere 1, avrèschere, avrèssere Definitzione cumenciare a fàere lughe, a fàere die; naschire de ccn. cosa / arveschendhe a… = intro de note ma a parte de pudhiles de sa die noa Sinònimos e contràrios albeschire, alburiai, grinare, illuchèschere, illughintinare, intrabatzinare, ispalèschere, ispanescare, ispanigai, obbrèsciri / nàschere | ctr. iscorigai, murinai Frases dai s'alvèschere a serentina istaiat filendhe ◊ est avreschendhe die ◊ chi cras ti avescat cudha die santa! ◊ a su cringone li arvesset die mala! ◊ semus arribbaos a campu sena arbèschere ◊ sa pubidha trabballat che un'ómini dae candho arbescet a candho iscurigat 2. prego pro chi avescat ateruna vida a fizos mios Ètimu ltn. albescere Tradutziones Frantzesu faire jour Ingresu to dawn Ispagnolu amanecer Italianu albeggiare Tedescu tagen, grauen.

abbréschida , nf: albéschida, alvéschita, arbéschia, arbéschida, arbéscia, arvéschida, avéschida, avréschida Definitzione sa fata de sa die, candho cumènciat a fàere lughe su mengianu, abbreschendho / ctr. a s'iscurigada Sinònimos e contràrios abbreschidorza, abburiadroxu, albore, arborinu, chentales, ispanigada, nea, obbréscida, postarva, scampiadórgiu, spanigadroxu | ctr. ingalu, interinada, intríchinu, iscurigantina, murriadrosu Frases tandho sa vida fit un'avréschida: ma como sa die est finida! ◊ a s'avréschida sa lughe nos dat una die noa Terminologia iscientìfica sdi Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu aube Ingresu dawn Ispagnolu alba, amanecer Italianu alba Tedescu Tagesanbruch, Morgengrauen.

abbreschidórgiu, abbreschidòrza, abbreschidórzu , nm, nf: abbressidorzu, albeschidolza, albeschidolzu, albeschidorza, albeschidorzu, albescidólgiu, albescidórgiu, arbeschidorju, arbeschidorza, arbeschidorzu, arbissidórgiu, arveschidorza, arvescidórgiu, avreschidorju Definitzione s'ora chi cumènciat a fàere die, su mengianu chitzo / a s'arvescidórgiu = ante paxi e luxi, abbreschindhe, faghindhe die Sinònimos e contràrios abbréschida, albore, alboriadórgiu, chentales, nea, obrescidórgiu, scampiadórgiu, spanigadroxu | ctr. ingalu, interinada, intríchinu, murriadrosu Frases sa cosa de papae dha preparant a s'abbreschidorza prima de tzucae a campu ◊ fit a s'ora de albeschidorza ◊ ibbabbu s'est isérghiu in su caminu longu de s'avreschidorju ◊ sa gara cun Tucone e Piras agabbaiat a s'arveschidorza (P.Pillonca)◊ seo andhau s'incràs a mengianu a s'abbreschidórgiu Terminologia iscientìfica sdi Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu aube Ingresu dawn Ispagnolu alba, amanecer Italianu alba Tedescu Tagesanbruch, Morgengrauen.

albòre, albòri , nm: alvore, arbore, arbori, avrore Definitzione s'ora chi est cumenciandho a fàere die, chi si cumènciat a bíere, a fàere lughe su mengianu Sinònimos e contràrios abbréschida, abbreschidorza, alboriadórgiu, chentales, impodhile, ispanigada, nea, scampiadórgiu, spanigadroxu | ctr. ingalu, intríchinu, iscurigantina Maneras de nàrrere csn: ghetai arbori = abbrèschere, comintzare a fàghere die; missa de arbore = missa de chito Frases a chitzu a su primu albore est candho si pesat su bachedhu ◊ fendi e no fendi arboris portu su chetzi a moli (P.Siddi)◊ su massaju s'impunnat po arai candu ghetat arbori ◊ est arribbau chitzi chitzi, cumentzendi a fai arboris ◊ in su serenu alvore si coronat su chelu de lizos e de rosas… (M.Bussalay) Terminologia iscientìfica sdi Ètimu ltn. albore(m) Tradutziones Frantzesu aube Ingresu dawn Ispagnolu alba, amanecer Italianu alba Tedescu Morgendämmerung.

illuchèschere , vrb: illucrèschere, illuèschere Definitzione cumenciare a fàere lughe, su mengianu chitzo, nau de sa die acanta a essire su sole, e fintzes de sa luna; fàere lughe, illuminare Sinònimos e contràrios abbrèschere, abrurai, albeschire, illughintinare, intrabatzinare, isgrinare, ispanigai / ilgiarare, iscrariai | ctr. iscuricare Frases atacabant a traballare illucheschendhe e acabbabant a s'intríghinu 2. sa luna illucreschiat in su monte: a cussu lucore bidu che apo tres sàgomas benendhe ◊ su locu est mesu iscuru: sa luche illucheschet sa prata ◊ sa domita de tiu Bachis est illuéschida dae una téula de bidru Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire jour Ingresu to dawn Ispagnolu amanecer Italianu albeggiare Tedescu dämmern.

obbrèsciri , vrb: obresci, obrèsciri, obrexi, orbèschere, orbeschi, orbesci, orbèsciri Definitzione cumenciare a fàere die / su stedhu de obresci = pianeta Vènere, s'úrtimu istedhu chi si podet bíere faendho die (e su primu chi si paret iscurigandho, istedhu de chenadorzu o de su boinarxu) Sinònimos e contràrios abbrèschere*, albeschire, alburiai, illuchèschere, illughintinare, ispanigai | ctr. iscorigai Frases su bíere sa die orbeschendhe e pompiare sa taschedha bódia est pejus de àteros males! ◊ no s'iscít chi dh'obrexat, cras Tradutziones Frantzesu faire jour Ingresu to dawn Ispagnolu amanecer, alborear Italianu albeggiare Tedescu dämmern, tagen.

obrescidórgiu, obrescidróxu , nm: arbescidórgiu, orbescidórgiu, orbescidroxu Definitzione s'ora chi est cumenciandho a fàere die Sinònimos e contràrios abbréschida, albore, chentales, ispanigada, nea, scampiadórgiu, spanigadroxu | ctr. iscuricada, murriadrosu Terminologia iscientìfica sdi Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu aube Ingresu dawn Ispagnolu alba, amanecer Italianu alba Tedescu Morgendämme- rung, Tagesanbruch.

«« Torra a chircare