abbacràsta , nf: abbagrasta, acuagrasta Definizione s'abba chi portat s'olia e chi, candho est mólia, si ndhe iscèberat e si fúliat po chistire s'ógiu límpiu; s'abba de su giodhu, sa chi s’iscèberat faendho su butiru; nau in cobertantza, cosa de pagu valore, machine Frasi pro chirriare bene s'ozu dae s'abbagrasta a sos isportinos lis cheret betadu abba budhindhe 2. tue in conca bi giughes abbagrasta, bellu meu! Etimo srd. Traduzioni Francese eau restante du procéde de préparation des olives Inglese water remnants of olives processing Spagnolo oleaza Italiano àcqua residuata dalla lavorazióne delle olive Tedesco nach der Bearbeitung von Oliven oder Milchprodukten entstandene Flüssigkeit.

abboàu , pps, agt: abbuau Definizione de abboai, abbuai; guastu de sa népide, de s'abbuera, nau de laore Sinonimi e contrari addulliu, afrachilau, allampiau, anneuladu, calinu, chiconosu Frasi su lori est abboau Traduzioni Francese rabougri, niellé Inglese for a fruit which, doesn't ripe for excess of heat, affected by smut Spagnolo atizonado Italiano golpato Tedesco aufgrund von Hitze ungenügend gereiftes Getreide, von Brandpilzen befallenes Getreide.

afurconàu , pps, agt Definizione de afurconare Sinonimi e contrari abboau, anneuladu Traduzioni Francese niellé Inglese affected by smut Spagnolo atizonado Italiano golpato Tedesco von Steinbrand befallen werden.

ammusadúra , nf Definizione su ammusare, pònnere is musas in is brúcios arrestandho a unu Etimo srd. Traduzioni Francese arrestation par menottes Inglese handcuffing Spagnolo el sujetar a alguien con esposas Italiano ammanettaménto Tedesco Anlegen von Handschellen.

annéulu 1 , nm Definizione su si pònnere o calare sa népide Sinonimi e contrari anneuladura, anneulamentu Etimo srd. Traduzioni Francese obscurcissement Inglese dimness Spagnolo el cubrirse de niebla Italiano annebbiaménto, rannuvolaménto Tedesco Aufsteigen von Nebel, Bewölkung.

apanedhàre , vrb Definizione fàere panedhas, una genia de pane, fàere a bisura de panedha Etimo srd. Traduzioni Francese embuer Inglese to give the form of loaves Spagnolo hacer pan Italiano appanare Tedesco in Form von Brotlaiben bringen.

apistichinzàre , vrb: apistighignare, apistighinzare, pistichinzare Definizione pònnere, pigare o tènnere pistighíngiu, arreolu Sinonimi e contrari afruscare 1, apensamentai Frasi custa màzine chi li ant presentau l'at apistichinzau ◊ candho at bidu chi su pisedhu no fit torradu ancora, su babbu comintzeit a si apistighinzare ◊ si apistichinzat pro sa salute Etimo srd. Traduzioni Francese s'agiter, être inquiet Inglese to crave Spagnolo zozobrar, estar intranquilo Italiano avére o méttere inquietùdine, smània Tedesco von Unruhe erfaßen werden, Unruhe verursachen.

arnài , vrb: arniai Definizione pònnere s'arna, pàschere de s'arna Sinonimi e contrari abbrumai, imbremigai, infarraciai, pipionire, pubujonare Frasi su pruini arnat sa robba de lana ◊ su tempus at arniau su comodinu Etimo srd. Traduzioni Francese se vermouler Inglese to get worm-eaten Spagnolo apolillar, carcomer Italiano tarlare Tedesco von Motten zerfressen sein.

arralàu , agt Definizione nau de s’orrobba, chi portat sa tega, chi dh'at pàschia su bobboi Sinonimi e contrari arnau, nastalau Etimo srd. Traduzioni Francese mangé des mites Inglese moth-eaten Spagnolo apolillado Italiano tarmato Tedesco von Motten befallen.

atitonàtu, atitonàu , agt: atzitzonatu, atzitzonau Definizione chi est niedhu de sa népide, nau de is laores Sinonimi e contrari abburvuradu, afrachilau, allampiau, anneuladu, calinu Frasi tricu, trídicu atzitzonatu Etimo srd. Traduzioni Francese niellé Inglese affected by smut Spagnolo atizonado Italiano golpato Tedesco von Steinbrand befallen.

beninàsciu , agt Definizione nau de unu, chi est naschiu in bona fortuna, chi est de calidades bonas Traduzioni Francese bien né Inglese well-born Spagnolo bien nacido Italiano bennato Tedesco von guter Geburt, gütig.

catedhína , nf Definizione catzedhos medas; nau in cobertantza de su feduliu puru, de is iscolanos e àteros piticos Sinonimi e contrari catedhàmine Frasi cussa essit a ziru sempre cun sa catedhina de sos fizos ifatu ◊ su mastru fit cun sa catedhina de sos iscolanos Etimo srd. Traduzioni Francese troupe de petits chiens, groupe de gens Inglese a group of little dogs, sequence of people staying behind like dogs Spagnolo banda de cachorros Italiano insième di cagnolini, codazzo di persóne Tedesco Gruppe von Hündchen, Schwarm.

chessòne , nm Definizione tupa manna de modhitzi Traduzioni Francese maquis de lentisque Inglese lentisk brushland Spagnolo lentiscal Italiano macchióne di lentìschio Tedesco Niederwald von Mastixbäumen.

chimerizài , vrb Definizione crèdere o pentzare in chimeras, in cosas chi no funt Sinonimi e contrari bisae, chimerare, pantasiai Etimo srd. Traduzioni Francese rêver (à) Inglese to daydream Spagnolo imaginar, fantasear Italiano fantasticare Tedesco phantasieren von.

ciciriópis , nf: tzitziriopis Definizione feruledha de àinu, de casu, una calidade de feurra Sinonimi e contrari ferulagasari, feruledhagàsina, feurrabburda, feurredha, fraudha Terminologia scientifica rba, Thapsia garganica Traduzioni Francese thapsia Inglese thapsia Spagnolo tapsia Italiano tàpsia Tedesco Art von Steckenkraut.

crimizòne , nm Definizione chedha de gente; muntone o gurdone de frutuàriu Sinonimi e contrari tribizone, trumulloni Traduzioni Francese groupe de personnes Inglese group Spagnolo corrillo Italiano gruppo di persóne Tedesco Gruppe von Personen.

dàe , prep: dai, dea 1 Definizione foedhu chi si ponet ananti de númenes o pronúmenes prus che àteru inditandho s'idea de istesiare, de fàere diferéntzia (de logu e de tempus), o fintzes po inditare sa càusa / a dae Deus chi… = gràtzias a Deus chi… Sinonimi e contrari de Frasi istesiadebboche dae a mie! ◊ andhadebboche da'inoghe! ◊ dae candho che sezis? ◊ custa est cosa chi si guastat dae oe a cras ◊ da'ite si l'ant leada a si brigare? ◊ dea innoghe che depes istupare! ◊ is margianes nessunu che dhos bogat dea sa tana ◊ seo dea sèmpere amante de sa cultura sarda ◊ calecunu amigu benit dea foras ◊ issu benit dea duas a tres bortas a s'annu ◊ Nighele est grave, est dae mòrrere oe a mòrrere cras! 2. dae pisedhu a pisedha no si ndhe cumprendhet nudha! 3. a dae Deus chi sunt bibos…: no fit istau pejus si aiant àpiu bisonzu de su trapiantu? 4. est mortu dai su dispiaghere Etimo ltn. de ab Traduzioni Francese de Inglese to, from Spagnolo de Italiano da Tedesco von, aus, vor.

fenúciu , nm: fenucru, fenúgiu, fenugu, fenuju, fenungu, finúciu, finucru, finugu, frenucu, frenugu, frinucu Definizione duas calidades de erba: una chi faet desesi (fenugu aresti o fenuxedhu, frinucu de sartu, a tupighedha, a mola), a fundhighedhos fines chi essint in atóngiu de s’arraighina chi abbarrat bia annu cun annu (e fintzes in is nodos de su frenuganis o canna de fenugu de s'annu innanti), bonu mescamente po ebrúgiu, cotu, de sabore forte; s'àtera (fenuju tataresu, druche, o frinucu de ortu o furisteri), chi si prantat po birdura e faet a conca manna, cun is fògias ingrussadas acanta a s’arraighina a paris a terra o fintzes unu pagu carragiau: ambas calidades chimint e faent su frore ispratu a paracu / genias de erba assimbigiadas a su fenugu areste: fenugu forti, argu o marigosu = Foeniculum vulgare ssp. piperitum; fenugu de mari o erba de santu Perdu = Chrithmum maritimum; fenugu de àcua = erba velenosa de fàere mòrrere, turgusone 1 (Oenanthe crocata); fenugu de margiani = sichiria (Ridolfia segetum) Modi di dire csn: fàghere, fai a ferru fenugu = a sa biscaina, acomenti essit essit, arrogai, distrúiri totu; cricare a ferru fenugu = chircare a perda furriada, totu bene a s'atenta; frenugu de còscia = infetu a sas ràndhulas de ímbenas Frasi sas féminas ant batidu unu mànigu de frenugu ◊ si fustus cenaus cun pani, casu martzu e fenugu ◊ su minestrone chin su finucru agreste fit una cosa de drillíriu 2. cussus funt fendi a ferru fenugu: no lassant ne bidri e ne sicau Terminologia scientifica rbz, rbzc, Foeniculum vulgare, F. vulgare ssp. vulgare var. dulce Etimo ltn. fenuc(u)lu(m) Traduzioni Francese fenouil Inglese fennel Spagnolo hinojo Italiano finòcchio Tedesco zwei verschiedene Arten von Fenchel.

giogiói , nf Definizione pistadura de un'istrinta Traduzioni Francese pinçon Inglese the sign of a pinch Spagnolo marca de un pellizco Italiano pulcesécca Tedesco Zeichen von Zwicken.

iddoàre , vrb: ildoare, irdoare, irdogare, isdoare, sdogai Definizione essire o bogare de pare is doas (nau de carrada); nau in cobertantza, apèrrere, bogare de pare, fàere a orrugos de su cropu o de s’orruta, nau de ccn. crepare de su tzacu o de àteru Sinonimi e contrari cherpai, ildeossare, isdegorare, isteressare Frasi mai carrada apo bidu ildoendhe ◊ est a puntu de s'irdogare che una cupa, imbriacu! 2. sa gente tostada de s'errisu agiummai si dhue iddoànt candho iant inténdiu sa cosa ◊ su coro mi si fit irdoganne dae sa gana de li nàrrere chi emmo ◊ indunindunu, iscostiànnesi che pípera, su babbu si fit irdogatu: si fint pesatas sas tràchitas de sas voches (A.Pau) Etimo srd. Traduzioni Francese enlever les douves, démolir, écraser Inglese to smash, to unstave Spagnolo quitar las duelas, romper, destrozar Italiano sdogare, sfracellare, sfasciare Tedesco die Dauben entfernen von, zertrümmern, zerbrechen.

«« Cerca di nuovo