lescensciàre , vrb: licensiai, lissentziai, lissentziare Definizione pònnere o giare fine a un'incàrrigu, a un'impreu; giare o pigare sa licentza o diproma a s'acabbada de is istúdios; andharesindhe, dispedire Sinonimi e contrari dipaciare / dispedire Traduzioni Francese renvoyer, débaucher, licencier, décerner un certificat d'études Inglese to dismiss, to confer a diploma on Spagnolo despedir, licenciar, irse Italiano licenziare Tedesco kündigen, entlassen (aus der Schule), verabschieden.

majonèta , nf Definizione genia de fémina bècia, fata a pentzamentu, chi nanca iat a bènnere su note de Pasca de is Tres Gurrès a batire giogos a is piciochedhos… Sinonimi e contrari befana Terminologia scientifica fnt Traduzioni Francese "befana" Inglese befana (kindly old witch who brings children toys at Epiphany) Spagnolo vieja que trae regalos a los niños para los Reyes Italiano befana Tedesco Befana, alte, gerechte Hexe, die, nach der italienischen Volksüberlieferung.

marmaríscu , nm Definizione genia de narba chi faet manna, arta, a cambu linnosu (fintzes bastoni de santu Giusepi) Sinonimi e contrari narbaónia Terminologia scientifica rba, Malva olbia Etimo srd. Traduzioni Francese lavatère Inglese tree mallow Spagnolo malvavisco rizado Italiano lavatèra Tedesco Angehörige einer Gattung der Malvengewächse.

matànsa, matàntza, matàntzia , nf Definizione bocimentu, nau pruschetotu de su chi si faet piscandho sa tunina Sinonimi e contrari degógliu, stragu Terminologia scientifica pscd Etimo spn. Traduzioni Francese "mattanza" (pêche des thons dans les madragues) Inglese tunny killing Spagnolo matanza de atunes Italiano mattanza Tedesco Töten der Thunfische im Meer.

meschínu , agt, iscl: mischinu Definizione chi istat male, chi est sufrindho, nau mescamente a làstima de su pòberu o de chie tenet o at tentu calecunu male, dannu / betàresi a sa mischina = atrogare su male fatu coment'e iscusèndhesi Sinonimi e contrari pòberu / addolumannu!, addolumeu!, siscuru! Frasi mischinu de tui: ses béciu in s'ossu, ita as a bolli fai a is piciocas!…◊ mischinu, mi nd'est partu mali: fiat tristu e annugiau ◊ mischinu su castiau! Traduzioni Francese le pauvre! Inglese poor thing! Spagnolo ¡pobre! Italiano poverino! Tedesco arm, der Ärmste!

méu , agt, prn: miu Definizione agt. e prn. sing. m. de 1ˆ persona sing. chi inditat possessu, istima, parentella: su chi pertocat o apartenet a mimi; si manígiat fintzes cun is avérbios; a/c dhue at númenes chi no arrechedent custu possessivu: mamma, babbu, bidha, domo si podent nàrrere a solos si no dhue at motivu de dhos contrapònnere a un'àteru / s'àinu meu = deo etotu (arrespondhendho o cunsiderandho cun tzacu su fàere o su nàrrere de s’àteru in cantu est tropu fàcile, andhat a solu) Frasi in terrinu meu, si no ti dispiaghet, cumandho deo! ◊ frade meu caru, ite cheres? ◊ Deus meu de sa rughe, apenadindhe tue! 2. mellus su strintu miu chi no su largu allenu ◊ a su meu bi cherzo deo 3. a segare in russu candho bi ndh'at meda, de cosa, l'ischit fintzas s'àinu meu! ◊ baidinci de aranti miu, ciorbedhu de àcua cota! ◊ intendho su bentu alinendhe acurtzu meu ◊ intro meu che zuto su lugore de mizas de istedhos de s'aera Etimo ltn. meus Traduzioni Francese mon (adj.), le mien (pron.) Inglese my Spagnolo mi, mío Italiano mio Tedesco mein (Adj.), meiner, der meine, der meinige (Pron.).

mogliòla , nf Definizione merdona de mare, genia de pische mannitu: est un'arratza de merulutzu Terminologia scientifica psc, phycis phycis Traduzioni Francese mostelle Inglese kind of fish Spagnolo brótola Italiano pastènula bruna Tedesco Mittelmeerfisch, der zu der Gadidae Familie gehört.

murrúda 1 , nf Definizione genia de pische nau deosi po su murru: assimbígiat a s'isparedha o sàragu, portat ispertiadas largas a istúturu, de colore diferente, in is costaos, e innanti est fémina ma apustis essit mascu Terminologia scientifica psc, puntazzo puntazzo Traduzioni Francese sar à museau pointu Inglese charax (fish) Spagnolo sargo picudo Italiano càrace a muso acuto Tedesco Fisch, der zu der Meerbrassen Familie gehört.

oríre , vrb Definizione fàere is oros; segare de su cumossu is panes a tèndhere, sestare su pane, cumenciare a dhu fàere Sinonimi e contrari orivetai, orizare, orulare 1 / abbessiare | ctr. isorulare 3. sos isterzos no cherent oridos ca che ndhe ruet a terra betendhe Etimo srd. Traduzioni Francese ébaucher du pain Inglese to sketch the bread Spagnolo orillar, cortar un trozo de masa del amasijo para hacer el pan Italiano abbozzare il pane Tedesco mit der Brotvorbereitung beginnen.

orminàre , vrb: urminare Definizione andhare aifatu de is peadas, cricare s'arrastu de bestiàmene, de gente, o fintzes cricare àteru; istare a su passa passa lassandho s'arrastu, catzigandho o imbrutandho su logu, andhare a giru fintzes chentza un'iscopu precisu, tanti po girare Sinonimi e contrari addromare, arrestallai, atratare, ormizare, trassigiai, trateare / chilcare, girai Frasi e ite bi sunt orminendhe, cussos, in su cunzadu nostru? 2. no istes orminendhe ca apo samunadu in terra comogomo! ◊ apo àpidu totu s'ortu orminadu de bestiàmine ◊ finas in sa Luna che ant orminadu ◊ proite no ti assélias, cantu chi istas orminendhe chentza cabu? Etimo srd. Traduzioni Francese traquer, laisser la trace Inglese to leave marks Spagnolo rastrear, dejar huellas Italiano ormare, lasciare le órme Tedesco der Fährte folgen, verfolgen, Spuren hinterlassen.

papèlla , nf Definizione male mandhigadore, maladia mala chi s'isterret in sa carena Sinonimi e contrari crancu / cdh. scita Terminologia scientifica mld Traduzioni Francese tumeur des cellules épithéliales Inglese epithelial cells tumour Spagnolo papiloma Italiano tumóre delle cèllule epiteliali Tedesco Geschwulst der Epithelzellen.

paradòra, paradòre , nf, nm: paradori Definizione mobbília chi serbit a pònnere trastos, mescamente in sa sagristia; css. móbbile chi serbit a pònnere calecuna cosa de ammostare o fintzes sa candhela o àtera lughe acanta a su letu Sinonimi e contrari aparadore Frasi in su paradore bi at unu múculu Etimo ctl., spn. aparador Traduzioni Francese crédence de sacristie Inglese sacristy sideboard Spagnolo cajonera de sacristía Italiano credènza di sacrestìa Tedesco Schrank in der Sakristei.

pàta , nf Definizione su calore de sa forredha, ma fintzes sa basca Sinonimi e contrari caentu, patera, tebidori / basca | ctr. frios Modi di dire csn: avb.: a p. a fogu, a p. de fogu = a calor'a fogu; cotu a p. = cotu in su pamentu de su foghile imbudhighinadu; p. a… = afaca a…; su fogu betat p. = mandhat caentu Frasi lezindhe custu contu paret de intèndhere sa pata de su forru coghindhe su pane ◊ no caentao mancu a pata a fogu (P.Bitto)◊ fit in domo sétzidu a pata a fogu ◊ intret segura sa pata de beranu! 2. fimus sétzidos pata a tie a nos contare sos contos Cognomi e Proverbi smb: Pata, Patta Traduzioni Francese chaleur du foyer Inglese home warmth Spagnolo calor del hogar Italiano calóre del focolare Tedesco Wärme der Feuerstelle.

pibiòne, pibiòni , nm: pipione, pubugione, pubujone, pupione, pupugione, pupujone, pupuxone, pupuzone Definizione su granu (upm) de s'àghina comente dhu sèberat su frore de su gurdone; genia de puntighedha tundha comente acabbat su chelu de sa buca, apalas, in s'oru de s'ingurtidórgiu; nodighedhu o lobitu de sa trama chi si faet in su tessíngiu in tapetos, fànugas, burras e àteru, po pòdere essire a figuras, ma fintzes àtera genia de nodighedhu piticu / partes de su pipione: nasedhu, fodhone o fodhe, mata o prupa, sèmene o pisu; su pupujone de sa bula = angaule, sa méndula de su gúturu, su fundu de su paladari Sinonimi e contrari aginedhu, pubone / cdh. pupioni Frasi gustant sos pubujones rujos e dorados trones ponent in sas pischezolas ◊ custos fundhos batint ua pupujoni madura ◊ custos sunt sos pupuzones de s'úrtima iscaluza 2. no ischimus si tessent a pibione overas a ranu de ogu ◊ su sudori, messendi, calaiat a pibionedhus Terminologia scientifica rbr, crn Traduzioni Francese grume, grain de raisin Inglese grape Spagnolo grano Italiano àcino Tedesco Beere der Weintraube.

pistíncu , nm Definizione cropighedhu giau in cunfidàntzia cun is pódhighes, unu pagu a ispitzuladura a trempas; tzàcurru chi si faet frigandho forte e fàcia apare su pódhighe de mesu cun su pódhighe mannu comente si lassant andhare e su primu iscudet a su figau de sa manu; móvia de botu, a cropu / in su tempus de unu p. = in d-unu sinnu, in d-una furriada de ogus Sinonimi e contrari bidhighitada, bistínchidu, isbillongu, pillicu, pistónchina, pistóriga, spistincu, tzinchillitu / brinchitu, sàdhidu 3. Pistirinchedhu camminàt totu a pistincus ◊ cale mannu?… si l'iscudet unu pistincu che lu faghet bortulare a terra! Cognomi e Proverbi smb: Pistincu Etimo srd. Traduzioni Francese chiquenaude, papillotage Inglese light blow, blink Spagnolo chasquido, parpadeo Italiano buffétto, palpebrazióne Tedesco Schnippchen, das Aufschlagen der Lider.

prammarítza, prammarítzia , nf Definizione su fedu minudu o trotischedhu (upm) de sa canina, ma fintzes sa canina manna bona de pòdere papare (cantu una manu) Sinonimi e contrari cania 1 Frasi cussus candu benint a pigai pisci circant sempri prammarítzia 2. sa cania… candu est matuca cantu sa manu dhi naraus prammaritza e candu est prus piticu dhi naraus caniotu Terminologia scientifica psc Traduzioni Francese alevin de la daurade Inglese gilthead bream alevin Spagnolo alevín de dorada Italiano avannòtto dell'orata Tedesco Fischbrut der Goldbrasse.

prísia , nf Definizione libbru o registru de is cuntratos e testamentos chi faent is notàrios Etimo ctl. (a)prisia Traduzioni Francese registre Inglese register Spagnolo protocolo notarial Italiano protocòllo degli atti notarili Tedesco Urkundenarchiv der Notare.

pudhérigas , nf pl Definizione casus cotus, màncias orrúbias chi essint in is cambas a fortza de dhas aparare nuas a su fogu, cosa chi a logos narant casuéciu Sinonimi e contrari càricas, chichiridhas, pudhedras Traduzioni Francese taches rouges de la peau à cause de la chaleur Inglese caloric spot Spagnolo cloasma producido por el calor Italiano cloasma calòrico Tedesco Leberfleck (wegen der Feuerhitze).

scabidhadúra , nf Definizione su scabidhai; sa essia de s'ispiga; su tempus chi su laore est ispigandho Sinonimi e contrari ispicadura, ispighinzu, scavidadura Etimo srd. Traduzioni Francese épiage Inglese earing Spagnolo espigueo Italiano spigatura Tedesco Ährenschießen, Zeit der Ährenbildung.

scedàu , agt: iscedau, scerau 1, sciadau, sciadrau, sciodau Definizione foedhu chi si narat mescamente po lastimare a unu po calecunu dannu, male (ma fintzes cun istima a unu pipiu), o fintzes cun ironia po cosas de bonu Sinonimi e contrari deldiciadu, dirgrassiadu, mabassortau, malafadau, malafortunau, míseru / feritzedhu!, scurixedhu!, siscuru! Frasi sciadau, pobidhu miu bellu: as a èssi fadiau, puru! 2. prenit e isbuidat corus scedaus 3. scerau, epuru dhi praxit sa cosa bella! Etimo srd. Traduzioni Francese le pauvre! Inglese poor (thing) Spagnolo ¡pobrecillo! Italiano poverino! Tedesco der Arme!

«« Cerca di nuovo