Abbreviations Legenda | Symbols Legend

lescensciàre , vrb: licensiai, lissentziai, lissentziare Definition pònnere o giare fine a un'incàrrigu, a un'impreu; giare o pigare sa licentza o diproma a s'acabbada de is istúdios; andharesindhe, dispedire Synonyms e antonyms dipaciare / dispedire Translations French renvoyer, débaucher, licencier, décerner un certificat d'études English to dismiss, to confer a diploma on Spanish despedir, licenciar, irse Italian licenziare German kündigen, entlassen (aus der Schule), verabschieden.

majonèta , nf Definition genia de fémina bècia, fata a pentzamentu, chi nanca iat a bènnere su note de Pasca de is Tres Gurrès a batire giogos a is piciochedhos… Synonyms e antonyms befana Scientific Terminology fnt Translations French "befana" English befana (kindly old witch who brings children toys at Epiphany) Spanish vieja que trae regalos a los niños para los Reyes Italian befana German Befana, alte, gerechte Hexe, die, nach der italienischen Volksüberlieferung.

marmaríscu , nm Definition genia de narba chi faet manna, arta, a cambu linnosu (fintzes bastoni de santu Giusepi) Synonyms e antonyms narbaónia Scientific Terminology rba, Malva olbia Etymon srd. Translations French lavatère English tree mallow Spanish malvavisco rizado Italian lavatèra German Angehörige einer Gattung der Malvengewächse.

matànsa, matàntza, matàntzia , nf Definition bocimentu, nau pruschetotu de su chi si faet piscandho sa tunina Synonyms e antonyms degógliu, stragu Scientific Terminology pscd Etymon spn. Translations French "mattanza" (pêche des thons dans les madragues) English tunny killing Spanish matanza de atunes Italian mattanza German Töten der Thunfische im Meer.

meschínu , agt, iscl: mischinu Definition chi istat male, chi est sufrindho, nau mescamente a làstima de su pòberu o de chie tenet o at tentu calecunu male, dannu / betàresi a sa mischina = atrogare su male fatu coment'e iscusèndhesi Synonyms e antonyms pòberu / addolumannu!, addolumeu!, siscuru! Sentences mischinu de tui: ses béciu in s'ossu, ita as a bolli fai a is piciocas!…◊ mischinu, mi nd'est partu mali: fiat tristu e annugiau ◊ mischinu su castiau! Translations French le pauvre! English poor thing! Spanish ¡pobre! Italian poverino! German arm, der Ärmste!

méu , agt, prn: miu Definition agt. e prn. sing. m. de 1ˆ persona sing. chi inditat possessu, istima, parentella: su chi pertocat o apartenet a mimi; si manígiat fintzes cun is avérbios; a/c dhue at númenes chi no arrechedent custu possessivu: mamma, babbu, bidha, domo si podent nàrrere a solos si no dhue at motivu de dhos contrapònnere a un'àteru / s'àinu meu = deo etotu (arrespondhendho o cunsiderandho cun tzacu su fàere o su nàrrere de s’àteru in cantu est tropu fàcile, andhat a solu) Sentences in terrinu meu, si no ti dispiaghet, cumandho deo! ◊ frade meu caru, ite cheres? ◊ Deus meu de sa rughe, apenadindhe tue! 2. mellus su strintu miu chi no su largu allenu ◊ a su meu bi cherzo deo 3. a segare in russu candho bi ndh'at meda, de cosa, l'ischit fintzas s'àinu meu! ◊ baidinci de aranti miu, ciorbedhu de àcua cota! ◊ intendho su bentu alinendhe acurtzu meu ◊ intro meu che zuto su lugore de mizas de istedhos de s'aera Etymon ltn. meus Translations French mon (adj.), le mien (pron.) English my Spanish mi, mío Italian mio German mein (Adj.), meiner, der meine, der meinige (Pron.).

mogliòla , nf Definition merdona de mare, genia de pische mannitu: est un'arratza de merulutzu Scientific Terminology psc, phycis phycis Translations French mostelle English kind of fish Spanish brótola Italian pastènula bruna German Mittelmeerfisch, der zu der Gadidae Familie gehört.

murrúda 1 , nf Definition genia de pische nau deosi po su murru: assimbígiat a s'isparedha o sàragu, portat ispertiadas largas a istúturu, de colore diferente, in is costaos, e innanti est fémina ma apustis essit mascu Scientific Terminology psc, puntazzo puntazzo Translations French sar à museau pointu English charax (fish) Spanish sargo picudo Italian càrace a muso acuto German Fisch, der zu der Meerbrassen Familie gehört.

oríre , vrb Definition fàere is oros; segare de su cumossu is panes a tèndhere, sestare su pane, cumenciare a dhu fàere Synonyms e antonyms orivetai, orizare, orulare 1 / abbessiare | ctr. isorulare 3. sos isterzos no cherent oridos ca che ndhe ruet a terra betendhe Etymon srd. Translations French ébaucher du pain English to sketch the bread Spanish orillar, cortar un trozo de masa del amasijo para hacer el pan Italian abbozzare il pane German mit der Brotvorbereitung beginnen.

orminàre , vrb: urminare Definition andhare aifatu de is peadas, cricare s'arrastu de bestiàmene, de gente, o fintzes cricare àteru; istare a su passa passa lassandho s'arrastu, catzigandho o imbrutandho su logu, andhare a giru fintzes chentza un'iscopu precisu, tanti po girare Synonyms e antonyms addromare, arrestallai, atratare, ormizare, trassigiai, trateare / chilcare, girai Sentences e ite bi sunt orminendhe, cussos, in su cunzadu nostru? 2. no istes orminendhe ca apo samunadu in terra comogomo! ◊ apo àpidu totu s'ortu orminadu de bestiàmine ◊ finas in sa Luna che ant orminadu ◊ proite no ti assélias, cantu chi istas orminendhe chentza cabu? Etymon srd. Translations French traquer, laisser la trace English to leave marks Spanish rastrear, dejar huellas Italian ormare, lasciare le órme German der Fährte folgen, verfolgen, Spuren hinterlassen.

papèlla , nf Definition male mandhigadore, maladia mala chi s'isterret in sa carena Synonyms e antonyms crancu / cdh. scita Scientific Terminology mld Translations French tumeur des cellules épithéliales English epithelial cells tumour Spanish papiloma Italian tumóre delle cèllule epiteliali German Geschwulst der Epithelzellen.

paradòra, paradòre , nf, nm: paradori Definition mobbília chi serbit a pònnere trastos, mescamente in sa sagristia; css. móbbile chi serbit a pònnere calecuna cosa de ammostare o fintzes sa candhela o àtera lughe acanta a su letu Synonyms e antonyms aparadore Sentences in su paradore bi at unu múculu Etymon ctl., spn. aparador Translations French crédence de sacristie English sacristy sideboard Spanish cajonera de sacristía Italian credènza di sacrestìa German Schrank in der Sakristei.

pàta , nf Definition su calore de sa forredha, ma fintzes sa basca Synonyms e antonyms caentu, patera, tebidori / basca | ctr. frios Idioms csn: avb.: a p. a fogu, a p. de fogu = a calor'a fogu; cotu a p. = cotu in su pamentu de su foghile imbudhighinadu; p. a… = afaca a…; su fogu betat p. = mandhat caentu Sentences lezindhe custu contu paret de intèndhere sa pata de su forru coghindhe su pane ◊ no caentao mancu a pata a fogu (P.Bitto)◊ fit in domo sétzidu a pata a fogu ◊ intret segura sa pata de beranu! 2. fimus sétzidos pata a tie a nos contare sos contos Surnames and Proverbs smb: Pata, Patta Translations French chaleur du foyer English home warmth Spanish calor del hogar Italian calóre del focolare German Wärme der Feuerstelle.

pibiòne, pibiòni , nm: pipione, pubugione, pubujone, pupione, pupugione, pupujone, pupuxone, pupuzone Definition su granu (upm) de s'àghina comente dhu sèberat su frore de su gurdone; genia de puntighedha tundha comente acabbat su chelu de sa buca, apalas, in s'oru de s'ingurtidórgiu; nodighedhu o lobitu de sa trama chi si faet in su tessíngiu in tapetos, fànugas, burras e àteru, po pòdere essire a figuras, ma fintzes àtera genia de nodighedhu piticu / partes de su pipione: nasedhu, fodhone o fodhe, mata o prupa, sèmene o pisu; su pupujone de sa bula = angaule, sa méndula de su gúturu, su fundu de su paladari Synonyms e antonyms aginedhu, pubone / cdh. pupioni Sentences gustant sos pubujones rujos e dorados trones ponent in sas pischezolas ◊ custos fundhos batint ua pupujoni madura ◊ custos sunt sos pupuzones de s'úrtima iscaluza 2. no ischimus si tessent a pibione overas a ranu de ogu ◊ su sudori, messendi, calaiat a pibionedhus Scientific Terminology rbr, crn Translations French grume, grain de raisin English grape Spanish grano Italian àcino German Beere der Weintraube.

pistíncu , nm Definition cropighedhu giau in cunfidàntzia cun is pódhighes, unu pagu a ispitzuladura a trempas; tzàcurru chi si faet frigandho forte e fàcia apare su pódhighe de mesu cun su pódhighe mannu comente si lassant andhare e su primu iscudet a su figau de sa manu; móvia de botu, a cropu / in su tempus de unu p. = in d-unu sinnu, in d-una furriada de ogus Synonyms e antonyms bidhighitada, bistínchidu, isbillongu, pillicu, pistónchina, pistóriga, spistincu, tzinchillitu / brinchitu, sàdhidu 3. Pistirinchedhu camminàt totu a pistincus ◊ cale mannu?… si l'iscudet unu pistincu che lu faghet bortulare a terra! Surnames and Proverbs smb: Pistincu Etymon srd. Translations French chiquenaude, papillotage English light blow, blink Spanish chasquido, parpadeo Italian buffétto, palpebrazióne German Schnippchen, das Aufschlagen der Lider.

prammarítza, prammarítzia , nf Definition su fedu minudu o trotischedhu (upm) de sa canina, ma fintzes sa canina manna bona de pòdere papare (cantu una manu) Synonyms e antonyms cania 1 Sentences cussus candu benint a pigai pisci circant sempri prammarítzia 2. sa cania… candu est matuca cantu sa manu dhi naraus prammaritza e candu est prus piticu dhi naraus caniotu Scientific Terminology psc Translations French alevin de la daurade English gilthead bream alevin Spanish alevín de dorada Italian avannòtto dell'orata German Fischbrut der Goldbrasse.

prísia , nf Definition libbru o registru de is cuntratos e testamentos chi faent is notàrios Etymon ctl. (a)prisia Translations French registre English register Spanish protocolo notarial Italian protocòllo degli atti notarili German Urkundenarchiv der Notare.

pudhérigas , nf pl Definition casus cotus, màncias orrúbias chi essint in is cambas a fortza de dhas aparare nuas a su fogu, cosa chi a logos narant casuéciu Synonyms e antonyms càricas, chichiridhas, pudhedras Translations French taches rouges de la peau à cause de la chaleur English caloric spot Spanish cloasma producido por el calor Italian cloasma calòrico German Leberfleck (wegen der Feuerhitze).

scabidhadúra , nf Definition su scabidhai; sa essia de s'ispiga; su tempus chi su laore est ispigandho Synonyms e antonyms ispicadura, ispighinzu, scavidadura Etymon srd. Translations French épiage English earing Spanish espigueo Italian spigatura German Ährenschießen, Zeit der Ährenbildung.

scedàu , agt: iscedau, scerau 1, sciadau, sciadrau, sciodau Definition foedhu chi si narat mescamente po lastimare a unu po calecunu dannu, male (ma fintzes cun istima a unu pipiu), o fintzes cun ironia po cosas de bonu Synonyms e antonyms deldiciadu, dirgrassiadu, mabassortau, malafadau, malafortunau, míseru / feritzedhu!, scurixedhu!, siscuru! Sentences sciadau, pobidhu miu bellu: as a èssi fadiau, puru! 2. prenit e isbuidat corus scedaus 3. scerau, epuru dhi praxit sa cosa bella! Etymon srd. Translations French le pauvre! English poor (thing) Spanish ¡pobrecillo! Italian poverino! German der Arme!

«« Search again