aèra , nf, nm: (fintzes àera) àeri, àghera, àira, àiri, ari 2, ària Definizione ammesturu de gasos chi cumponent s'atomosfera totu a inghíriu de sa Terra, fatu pruschetotu de azotu (a giru de su 76%) e de ossígenu (unu 23%), fintzes gasos raros e anidride carbónica: candho est in movimentu dha naraus bentu, currente, frina; si narat fintzes cun s'idea de logu, su chi si biet in artu, castiandho fache a foras de sa Terra (e deosi fintzes solu su chi si biet fora de sa Terra, es. s’a. istedhada); nau pl., is nues; su chi paret unu castiandhodhu in cara, pruschetotu po su chi tenet de assimbígiu a un'àteru / a/c. po su gasu chi si respirat si narat agiummai solu ària; min. aeredha, aerita = bentighedhu Sinonimi e contrari bentu / celu / nue / aerada, aeru, aerzu Modi di dire csn: leare o pigai ària = essire a logu abbertu, ue bi est currindhe aera; aera colada = currente de ària; ària morta = in logu serradu, ària pòvera meda de ossígenu; is aris = sas nues; ari inturriada, aera muda = aera annuada meda; ari boiratza = aera cun pagas nues artas; ari crobeta = aera annuada, cuguzada, àiris ingruius; aera frimma = aera annuada, ma séria; aeras móvidas = aera totu nues andhendhe; aeras frisciadas = chi no bi cheret pròere mancu annuada, tempus de assutore; ari bella = aera neta; aeras bassas = nues bassas; colore de aera = asulu; corpu de aera (mescamente a s'ogru)= corpu de bentu chi agghejat s'ogru o chi noghet a su saludu; betàrendhe sas aeras = pròiri a meda de fai dannu; sa bortaedie est perdindhe aeras = est irmurinendhe, iscurighendhe; èssere che faladu de sas aeras = no ischire mancu ite l'at capitadu, no cumprèndhere nudha coment'e candho unu est pesendhe de maladia; fuedhai a s'ària = faedhare chentza fundhóriu; tèniri ària bella = pàrrere bellu, èssere bellu de bisura; donai o ghetai ària a unu (nau de genti) = assemizare a unu; connòschere a unu a s'aera = a sa bisura (ca si assimbillat a is àterus de sa famíllia); leare s'ària a unu (a una domo) = impedumàreli sa vista, fàghereli àtera domo in dainanti de no poder bídere atesu Frasi est conca a sa bentana apitu de una sisia de àghera ◊ respiramus s'aera ◊ no est tirandhe prus aeredha ◊ su bentu àntziat e falat sa foza in s'àghera ◊ at leadu colpu de aera essendhe de su caldu a su fritu ◊ a su sole de s'istiu s'aera paret ballendhe ◊ inoghe che at friscura ca ch'est currindhe aera ◊ s'ària morta in miniera nd'istudàt fintzas sa luxi 2. s'aera ammontat totu su Pianeta ◊ is àrias funt annurradas ◊ s'aera podet èssere annuada, neta, séria, frita, muda, crucuriosa, abbudhada, istedhada, berbegada ◊ est pruendi e is àrias no portant ogu de iscampiai ◊ immoi est giai duus annus chi no iscapant àcua is àiris ◊ aeras frisciadas: annuat ma no proet! ◊ s'aera est torrendhe a barriare: istimmei chi proet! ◊ est essiu su soli e at fatu isparessi is àiris iscuriosus e ingruius 3. dhi ghetas un'ària, a cussu ◊ ndh'at un'àera de su babbu 4. candho liu apo nau, issos che sunt falaos che dae s'àghera, ma apustis si ndhe sunt cuntentaos ◊ sas cantones de como parent irfumentos de majarza pro zente chi at imbertu ària mala! ◊ masedu e atontadu che anzone, mi paria faladu dae s'aera! Cognomi e Proverbi smb: Airi, Ari Etimo ltn. aera Traduzioni Francese air Inglese air Spagnolo aire, bóveda celeste Italiano ària, vòlta celèste Tedesco Luft, Himmelsgewölbe.

buchiài , vrb: abbuchiari, buchiare Definizione fàere buchiadas, mòvere sa buca comente faet unu in dificurtade arrespirandho, morindho Sinonimi e contrari acaogare / ispirare 2. su coru miu est giai buchiendi Etimo srd. Traduzioni Francese haleter Inglese to gasp Spagnolo boquear Italiano boccheggiare Tedesco nach Luft schnappen.

cascaredhàre , vrb Definizione fàere o betare càschidos, fàere sa buca coment'e cascandho Sinonimi e contrari cascai 1, cascajare Etimo srd. Traduzioni Francese bâiller, haleter Inglese to yawn Spagnolo bostezar, boquear Italiano sbadigliare, boccheggiare Tedesco gähnen, nach Luft schnappen.

friscúra , nf Definizione ariedha chi praghet, a temperadura prus bàscia, prus che àteru in istade candho sa basca est meda / a f., a sa f. = in is oras friscas de sa die Sinonimi e contrari friscore, friscu 1 | ctr. caentu, calura Frasi candu fait basca, innòi aintru de crésia nci at friscura ◊ mi achero a su balcone pro gosare unu pagu de friscura ◊ in istiu piaghet sa friscura ◊ su stàuli de s'àxina fait una gruta de friscura in is diis callentis ◊ Minnia si fiat ghetada ispollinca asuba de su lentzoru po circai friscura Etimo srd. Traduzioni Francese fraîcheur Inglese coolness Spagnolo frescura Italiano frescura Tedesco frische Luft.

insérru , nm: isserru Definizione su inserrare o abbarrare in logu serrau; logu serrau; s'ària fragosa e pòbera de ossígenu chi si faet in is logos serraos inue no si càmbiat s'ària Sinonimi e contrari intuvu, isserronzu Modi di dire csn: timire s'i. = tímiri su abarrai in logu serrau; i. de corant'oras = funtzione de serrada de sas barant'oras Frasi mi ndhe isto in cust'isserru, ube pianghet finas s'aposentu ◊ s'inserru dhi fait dannu ◊ no ischiat cumente passare su tempus, sempre inserru 2. abberi su bracone pro intrare aera, ca s'isserru faghet male! ◊ in iscola apustis de un'ora bi at fragu de isserru, cun totu sos àlidos e chentza abbèrrere Traduzioni Francese abri, lieu retiré, air vicié Inglese enclosure, retreat, stale air Spagnolo encierro, aire viciado Italiano chiuso, ritiro, ària viziata Tedesco geschlossener Ort, Ruheort, verdorbene Luft.

intúvu , nm Definizione fragu de inserru, fragu malu chi si dhue faet in logu serrau Sinonimi e contrari atufamentu, atúfidu, atufori, inserru Etimo srd. Traduzioni Francese air vicié Inglese stale air Spagnolo aire viciado Italiano ària viziata, odóre di chiuso Tedesco schlechte Luft, muffiger Geruch.

«« Cerca di nuovo