criàlla , nf Definizione is criaduras, is pipios, is piciochedhos piticos Sinonimi e contrari edora, fedóriu, feduliu, fegliutina, pibidhia, pillosina, pipiàglia, pisedhina, pitzinnàglia Frasi sa crialla est in sa corte zocandhe chin sa bantzicallera Etimo srd. Traduzioni Francese l'enfance Inglese children, infantry Spagnolo infancia Italiano i bambini, l'infànzia Tedesco Kinder, Kindheit.

fedulíu , nm: fetuliu Definizione totu su fedu, is pitichedhos, is fígios, sa minudia; piciochedhu minore Sinonimi e contrari ciuciudhia, crialla, edora, fedana, fedóriu, fegliutina, pibidhia, pipiàglia, pisedhina, pitzinnàglia / creadura, pipiu Frasi a betzu fachiat fainas de feduliu ◊ su feduliu est zirellu ◊ a bi ndhe at de feduliu, in cussa domo!… 2. ma ses macacu abberu… chi pianghes pares unu feduliu! Etimo srd. Traduzioni Francese les petits, les enfants Inglese children, kids Spagnolo los pequeños Italiano i piccoli, i bambini Tedesco Kinder (Pl.).

fedumédhu , nm Definizione fedu apenas ingendrau, pitichedhu, o fintzes naschiu ma minore, nau mescamente de angiones e crabitos Etimo srd. Traduzioni Francese fœtus, les petits des animaux Inglese fetus, joey Spagnolo feto, cría Italiano fèto, i piccoli (degli animali) Tedesco Fetus, Fötus, Jungen (Pl.).

frisài, frisàre , vrb Definizione fàere is pilos totu a lorighedhas, anedhaos Sinonimi e contrari allorichitare, anedhai, arrullai, eritzare, incincinnare, riciulare 2. tantos chi sunt ispilidos oe si bident cun pilos brundhos frisados e canos Etimo ctl. frisar Traduzioni Francese friser les cheveux Inglese to curl Spagnolo rizar Italiano arricciare i capélli Tedesco locken, kräuseln.

gurúle , nm Definizione buca de logu, tretu istrintu in mesu de duos montes, de duas puntas de monte Terminologia scientifica slg Etimo srdn. Traduzioni Francese passage étroit entre deux montagnes Inglese gorge Spagnolo desfiladero Italiano góla tra i monti Tedesco Schlucht.

impillài , vrb Definizione pònnere unu pígiu in pitzu de s'àteru, subrabare, apirare; atrotigare e acostire duos filos apare, a manera chi s'imbodhighent s'unu cun s'àteru Sinonimi e contrari apillai / folfigiare, profizare Etimo ltn. implicare Traduzioni Francese tordre des brins, des fils Inglese to wring, to double yarns Spagnolo torcer hilos Italiano tòrcere o raddoppiare i fili Tedesco winden.

intechíre , vrb: integhie, integhire, intichire Definizione seberare o fàere sa tega, nau de alegúmenes; nau de lana, trastes, pònnere su bobboi papalana; nau de animale fémina, essire próssima Sinonimi e contrari addegare Frasi sa fae est integhindhe ◊ su pisurtzis no at galu intechiu ◊ custu tempus at integhiu su pisu 3. s'ebba at integhidu Etimo srd. Traduzioni Francese pousser les cosses (des légumineuses) Inglese to pod Spagnolo poner las vainas las legumbres Italiano méttere i baccèlli (détto delle leguminóse) Tedesco Hülsen ansetzen.

irregràre , vrb: irrejare Definizione bogare su mele, is regras o brescas de su casidhu Etimo srd. Traduzioni Francese extraire les rayons de miel Inglese to extract the honey from (the combs) Spagnolo castrar Italiano estrarre i favi Tedesco Honig schleudern.

is , art, prn Definizione artículu plurale siat de númenes mascu e siat de númenes fémina: sos, sas, os, as (is cosas, is coros/corus, is domos/domus, is dannos/dannus, is féminas, is ómines/óminis, is pipias, is pipios/pipius); che is àteros artículos, s'impreat fintzes in càmbiu de unu númene e balet totu cudhos, cudhas, cussos, cussas, cun su prn. relativu chi fatante / is de domo = sos de famíllia, sos parentes prus custrintos Sinonimi e contrari sas, sos Frasi sentza pònnere versu trudu iscrias a is amigos otavas o currentina! ◊ is óminis funt diferentis de is féminas ◊ chi si morint is cadhos e is boes, is ferros ti dhos betas… a paneri! 2. is de Tonara narant "fígiu, fògia de nuge no ne bògio"◊ depeus torrai gràtzias a totus is chi ant crétiu in custu ◊ is chi ant inténdiu bengant totus a innòi! ◊ is chi ant acabbau podint andai ◊ is de su bighinau dhi ant intrau cosa a papare Etimo ltn. ipsis Traduzioni Francese les, ceux, celles Inglese the Spagnolo los, las, aquellos, aquellas, quienes Italiano i, gli, le, quélli, quélle, colóro Tedesco die, jene, diejenigen.

ispertàre 1 , vrb: ispertzare, ispirtzare, ispreciare, ispretare 1, spertzai Definizione petenare, bogare de pare is pilos o fintzes sa lana; fintzes illimpiare su logu de s'erba Sinonimi e contrari ispedhitzare, ispizare, pantonai, scabitai, scallitai Frasi isperta, pilu brundhu che seda! ◊ li aiat ispertatu sos pilos de conca chin sos pódhiches ◊ mamma at picau su pètene fine e cumintzau at a m'ispertare ◊ ispertzant su pitzinnu chin pètenes de prata ◊ custa za ne at ispertatu de lana!… Traduzioni Francese démêler les cheveux Inglese to extricate one's hair Spagnolo desenredar Italiano districare i capélli Tedesco die Haare entwirren.

ispilusàre , vrb: ispiluxare Definizione ispilire, tirare is pilos, betare apare is pilos Sinonimi e contrari iltzufiare, iscrisionare, ispiliessare, ispiliortare, ispilucire, ispilultiare, ispilurtire, scrabionai, spilliortzai | ctr. petonai Frasi su bentu mi at totu ispilusadu ◊ mih si la cheres a fiza tua, in iscola nachi at ispiluxadu una cumpanza, li at restadu in manu unu pupurustu de pilos! (S.Saba) Etimo srd. Traduzioni Francese ébouriffer Inglese to ruffle Spagnolo desgreñar Italiano scompigliare i capélli, arruffare Tedesco zerzausen.

oróru , avb: aroru Definizione acanta a s'oru, in totu su tretu de is oros Frasi fiu cichendi isparau ororu de cresura ◊ su fogu fuidu s'est frimmu totu ororu de istrada ◊ so andhadu ororu de riu ◊ in cue sas piantas sunt créschidas ororu de sa trempa Etimo srd. Traduzioni Francese tout le long de… Inglese along the edge Spagnolo a lo largo Italiano lungo i màrgini Tedesco die Ränder entlang.

pisedhína , nf Definizione pipios matucos e piciochedhos Sinonimi e contrari edora, feduliu, fegliutina, fratamaza, pagina, pibidhia, piciocalla, pitzinnàglia, ratatúglia, rustia / cdh. pipiàglia, stidhina Frasi sa pisedhina li ponzeit fatu comente a su preíderu candho essit a betare s'abbasanta ◊ che assiles nois pisedhina lompiaimis a chimas de sa solzaga ◊ bi at acudidu zente manna e pisedhina ◊ sa piata sentza pisedhina paret beranu sentza rundhinedhas Etimo srd. Traduzioni Francese les enfants Inglese children Spagnolo los niños Italiano i bambini Tedesco die Kinder.

promòres , nm pl Definizione is mannos, is antzianos Etimo ltn. primores Traduzioni Francese les personnes âgées Inglese old men Spagnolo los mayores Italiano gli anziani, i maggióri Tedesco die Alten.

smendài , vrb: ismendhare* Definizione pònnere arrimédiu, iscontare, pagare su male fatu, is pecaos Sinonimi e contrari mendhare, corrígiri Traduzioni Francese corriger, faire amende de ses péchés Inglese to mend one's pities Spagnolo enmendar Italiano emendare i peccati Tedesco büßen.

sos , art pl, prn Definizione artículu chi acumpàngiat is númenes mascos in sa forma de su plurale: s'impreat fintzes coment'e prn. Sinonimi e contrari is Frasi sos babbos, sos fizos, sos tios, sos frores, sos animales 2. sos de domo, sos de como, sos de fora, sos chi cherent gai Etimo ltn. ipsos Traduzioni Francese les Inglese the Spagnolo los Italiano i, gli Tedesco die.

súos , agt, prn pl: suus Definizione chi (sos chi, totu sos chi) funt o apartenent o pertocant a issu, a issa (3ˆ pers. sing.): acumpàngiat númenes mascos plurales e si ponet sèmpere apustis che a totu is possessivos; coment'e prn. pigat sèmpere s'art. is/sos; foedhandho de gente, coment'e prn. sos suos funt is de domo, is de sa famíglia, o fintzes totu cudhos chi funt a sa parte sua (de ccn.) Frasi nci at postu is óminis suus po si assegurai su controllu de unu logu aici importanti ◊ fiat bellu su colori de is ogus suus ◊ mai isse at pedidu azudu pro sos bisonzos suos ◊ onzunu depet istare in càncaros suos, chentza si che imbarrigare subra de àtere 2. su mastru fit interroghendhe sos suos ◊ custus funt is contus tuus: intendeus is suus! 3. a chie mi at criticadu li àuguro chi sos suos li fetant su chi sos mios ant fatu a mie! Etimo ltn. suus Traduzioni Francese ses, les siens Inglese his (her, its) Spagnolo sus, los suyos Italiano suòi, i suòi Tedesco seine, ihre.

tortojàre , vrb Definizione múrghere is trastos, s'orrobba samunandho Sinonimi e contrari atipriare, atriciare, intortijare Etimo itl. (at)tortigliare Traduzioni Francese tordre, essorer Inglese to squeeze, to wring clothes (out) Spagnolo torcer Italiano sprèmere, strizzare i panni Tedesco auswringen.

túos , agt, prn: tuus Definizione agt. e prn. pl. m. de 2ˆ pers. sing. chi inditat possessu, apartenidura a tie Frasi custos funt is logos tuos ◊ cussus no funt is pentzamentus tuus! 2. deo fato sos doveres mios: tue faghe sos tuos! ◊ funt benius a domu totu is tuus Traduzioni Francese tes, les tiens Inglese your, yours Spagnolo tus Italiano tuoi, i tuoi Tedesco deine.

«« Cerca di nuovo