criàlla , nf Definition is criaduras, is pipios, is piciochedhos piticos Synonyms e antonyms edora, fedóriu, feduliu, fegliutina, pibidhia, pillosina, pipiàglia, pisedhina, pitzinnàglia Sentences sa crialla est in sa corte zocandhe chin sa bantzicallera Etymon srd. Translations French l'enfance English children, infantry Spanish infancia Italian i bambini, l'infànzia German Kinder, Kindheit.

fedulíu , nm: fetuliu Definition totu su fedu, is pitichedhos, is fígios, sa minudia; piciochedhu minore Synonyms e antonyms ciuciudhia, crialla, edora, fedana, fedóriu, fegliutina, pibidhia, pipiàglia, pisedhina, pitzinnàglia / creadura, pipiu Sentences a betzu fachiat fainas de feduliu ◊ su feduliu est zirellu ◊ a bi ndhe at de feduliu, in cussa domo!… 2. ma ses macacu abberu… chi pianghes pares unu feduliu! Etymon srd. Translations French les petits, les enfants English children, kids Spanish los pequeños Italian i piccoli, i bambini German Kinder (Pl.).

fedumédhu , nm Definition fedu apenas ingendrau, pitichedhu, o fintzes naschiu ma minore, nau mescamente de angiones e crabitos Etymon srd. Translations French fœtus, les petits des animaux English fetus, joey Spanish feto, cría Italian fèto, i piccoli (degli animali) German Fetus, Fötus, Jungen (Pl.).

frisài, frisàre , vrb Definition fàere is pilos totu a lorighedhas, anedhaos Synonyms e antonyms allorichitare, anedhai, arrullai, eritzare, incincinnare, riciulare 2. tantos chi sunt ispilidos oe si bident cun pilos brundhos frisados e canos Etymon ctl. frisar Translations French friser les cheveux English to curl Spanish rizar Italian arricciare i capélli German locken, kräuseln.

gurúle , nm Definition buca de logu, tretu istrintu in mesu de duos montes, de duas puntas de monte Scientific Terminology slg Etymon srdn. Translations French passage étroit entre deux montagnes English gorge Spanish desfiladero Italian góla tra i monti German Schlucht.

impillài , vrb Definition pònnere unu pígiu in pitzu de s'àteru, subrabare, apirare; atrotigare e acostire duos filos apare, a manera chi s'imbodhighent s'unu cun s'àteru Synonyms e antonyms apillai / folfigiare, profizare Etymon ltn. implicare Translations French tordre des brins, des fils English to wring, to double yarns Spanish torcer hilos Italian tòrcere o raddoppiare i fili German winden.

intechíre , vrb: integhie, integhire, intichire Definition seberare o fàere sa tega, nau de alegúmenes; nau de lana, trastes, pònnere su bobboi papalana; nau de animale fémina, essire próssima Synonyms e antonyms addegare Sentences sa fae est integhindhe ◊ su pisurtzis no at galu intechiu ◊ custu tempus at integhiu su pisu 3. s'ebba at integhidu Etymon srd. Translations French pousser les cosses (des légumineuses) English to pod Spanish poner las vainas las legumbres Italian méttere i baccèlli (détto delle leguminóse) German Hülsen ansetzen.

irregràre , vrb: irrejare Definition bogare su mele, is regras o brescas de su casidhu Etymon srd. Translations French extraire les rayons de miel English to extract the honey from (the combs) Spanish castrar Italian estrarre i favi German Honig schleudern.

is , art, prn Definition artículu plurale siat de númenes mascu e siat de númenes fémina: sos, sas, os, as (is cosas, is coros/corus, is domos/domus, is dannos/dannus, is féminas, is ómines/óminis, is pipias, is pipios/pipius); che is àteros artículos, s'impreat fintzes in càmbiu de unu númene e balet totu cudhos, cudhas, cussos, cussas, cun su prn. relativu chi fatante / is de domo = sos de famíllia, sos parentes prus custrintos Synonyms e antonyms sas, sos Sentences sentza pònnere versu trudu iscrias a is amigos otavas o currentina! ◊ is óminis funt diferentis de is féminas ◊ chi si morint is cadhos e is boes, is ferros ti dhos betas… a paneri! 2. is de Tonara narant "fígiu, fògia de nuge no ne bògio"◊ depeus torrai gràtzias a totus is chi ant crétiu in custu ◊ is chi ant inténdiu bengant totus a innòi! ◊ is chi ant acabbau podint andai ◊ is de su bighinau dhi ant intrau cosa a papare Etymon ltn. ipsis Translations French les, ceux, celles English the Spanish los, las, aquellos, aquellas, quienes Italian i, gli, le, quélli, quélle, colóro German die, jene, diejenigen.

ispertàre 1 , vrb: ispertzare, ispirtzare, ispreciare, ispretare 1, spertzai Definition petenare, bogare de pare is pilos o fintzes sa lana; fintzes illimpiare su logu de s'erba Synonyms e antonyms ispedhitzare, ispizare, pantonai, scabitai, scallitai Sentences isperta, pilu brundhu che seda! ◊ li aiat ispertatu sos pilos de conca chin sos pódhiches ◊ mamma at picau su pètene fine e cumintzau at a m'ispertare ◊ ispertzant su pitzinnu chin pètenes de prata ◊ custa za ne at ispertatu de lana!… Translations French démêler les cheveux English to extricate one's hair Spanish desenredar Italian districare i capélli German die Haare entwirren.

ispilusàre , vrb: ispiluxare Definition ispilire, tirare is pilos, betare apare is pilos Synonyms e antonyms iltzufiare, iscrisionare, ispiliessare, ispiliortare, ispilucire, ispilultiare, ispilurtire, scrabionai, spilliortzai | ctr. petonai Sentences su bentu mi at totu ispilusadu ◊ mih si la cheres a fiza tua, in iscola nachi at ispiluxadu una cumpanza, li at restadu in manu unu pupurustu de pilos! (S.Saba) Etymon srd. Translations French ébouriffer English to ruffle Spanish desgreñar Italian scompigliare i capélli, arruffare German zerzausen.

oróru , avb: aroru Definition acanta a s'oru, in totu su tretu de is oros Sentences fiu cichendi isparau ororu de cresura ◊ su fogu fuidu s'est frimmu totu ororu de istrada ◊ so andhadu ororu de riu ◊ in cue sas piantas sunt créschidas ororu de sa trempa Etymon srd. Translations French tout le long de… English along the edge Spanish a lo largo Italian lungo i màrgini German die Ränder entlang.

pisedhína , nf Definition pipios matucos e piciochedhos Synonyms e antonyms edora, feduliu, fegliutina, fratamaza, pagina, pibidhia, piciocalla, pitzinnàglia, ratatúglia, rustia / cdh. pipiàglia, stidhina Sentences sa pisedhina li ponzeit fatu comente a su preíderu candho essit a betare s'abbasanta ◊ che assiles nois pisedhina lompiaimis a chimas de sa solzaga ◊ bi at acudidu zente manna e pisedhina ◊ sa piata sentza pisedhina paret beranu sentza rundhinedhas Etymon srd. Translations French les enfants English children Spanish los niños Italian i bambini German die Kinder.

promòres , nm pl Definition is mannos, is antzianos Etymon ltn. primores Translations French les personnes âgées English old men Spanish los mayores Italian gli anziani, i maggióri German die Alten.

smendài , vrb: ismendhare* Definition pònnere arrimédiu, iscontare, pagare su male fatu, is pecaos Synonyms e antonyms mendhare, corrígiri Translations French corriger, faire amende de ses péchés English to mend one's pities Spanish enmendar Italian emendare i peccati German büßen.

sos , art pl, prn Definition artículu chi acumpàngiat is númenes mascos in sa forma de su plurale: s'impreat fintzes coment'e prn. Synonyms e antonyms is Sentences sos babbos, sos fizos, sos tios, sos frores, sos animales 2. sos de domo, sos de como, sos de fora, sos chi cherent gai Etymon ltn. ipsos Translations French les English the Spanish los Italian i, gli German die.

súos , agt, prn pl: suus Definition chi (sos chi, totu sos chi) funt o apartenent o pertocant a issu, a issa (3ˆ pers. sing.): acumpàngiat númenes mascos plurales e si ponet sèmpere apustis che a totu is possessivos; coment'e prn. pigat sèmpere s'art. is/sos; foedhandho de gente, coment'e prn. sos suos funt is de domo, is de sa famíglia, o fintzes totu cudhos chi funt a sa parte sua (de ccn.) Sentences nci at postu is óminis suus po si assegurai su controllu de unu logu aici importanti ◊ fiat bellu su colori de is ogus suus ◊ mai isse at pedidu azudu pro sos bisonzos suos ◊ onzunu depet istare in càncaros suos, chentza si che imbarrigare subra de àtere 2. su mastru fit interroghendhe sos suos ◊ custus funt is contus tuus: intendeus is suus! 3. a chie mi at criticadu li àuguro chi sos suos li fetant su chi sos mios ant fatu a mie! Etymon ltn. suus Translations French ses, les siens English his (her, its) Spanish sus, los suyos Italian suòi, i suòi German seine, ihre.

tortojàre , vrb Definition múrghere is trastos, s'orrobba samunandho Synonyms e antonyms atipriare, atriciare, intortijare Etymon itl. (at)tortigliare Translations French tordre, essorer English to squeeze, to wring clothes (out) Spanish torcer Italian sprèmere, strizzare i panni German auswringen.

túos , agt, prn: tuus Definition agt. e prn. pl. m. de 2ˆ pers. sing. chi inditat possessu, apartenidura a tie Sentences custos funt is logos tuos ◊ cussus no funt is pentzamentus tuus! 2. deo fato sos doveres mios: tue faghe sos tuos! ◊ funt benius a domu totu is tuus Translations French tes, les tiens English your, yours Spanish tus Italian tuoi, i tuoi German deine.

«« Search again