calabíu , nm Definizione figu bícia, acalabiada, aortitza, chi no lompet ca ndhe orruet innanti sicandhosi Sinonimi e contrari cadh. calàciu Terminologia scientifica rbr Etimo srd. Traduzioni Francese figue molle ou blette Inglese withered fig Spagnolo higo lacio, marchito Italiano fico méncio o vizzo Tedesco welke Feige.

cardàssu , nm Definizione mata de figu areste, o figu de crabas; su crabione de sa figu, figu crua e ancora pitica; a logos, àliga ammuntonada, a meda Sinonimi e contrari calbuvigu, figuapru, figugraba / cardafu, crabione Terminologia scientifica mt, Ficus carica var. caprificus Traduzioni Francese caprifiguier, figuier sauvage Inglese caprifig Spagnolo cabrahigo Italiano caprifico, fico immaturo Tedesco wilder Feigenbaum.

càrica 1 , nf: càriga 1 Definizione figu frungia, sicada, carigada; nau in cobertantza, fàula manna; genia de làdhara o ladamíngiu de is molentes / min. carighedha, carighita; èssere a una càriga (nadu de unu)= imbriagu pérdiu Sinonimi e contrari fàula Frasi sa figu cota meda la sighint a sicare a càriga ◊ apo mandhigadu totaganta die cun ses dinaris de càriga cana ◊ sa càriga, si est bene costoida, si tucorat, si faghet bianca nida ◊ sa ficu niedha est belle che totu càrica Cognomi e Proverbi smb: Cariga Etimo ltn. carica Traduzioni Francese figue sèche Inglese dried fig Spagnolo higo seco Italiano fico sécco, appassito Tedesco getrocknete Feige.

carrúciu 1 , nm: carrutzu Definizione tàula de figumorisca, totu sa mata puru de sa figumorisca / arranda de su c. = intessidura o imbastimentu, una parte de mesu, filedhos tostos intéssidos a zisa de randha (si podet bídere bene meda candho sa tàula est sica e at pérdidu sa purpa) Sinonimi e contrari ficumorisca, morisca Frasi unu tempus si papastus is marighedhas de su carrúciu, drucis che su tzúcuru Cognomi e Proverbi smb: Carrucciu, Carruciu, (Garruccio, Garrucciu) Terminologia scientifica frt, Opuntia ficus-indica Traduzioni Francese figuier d'Inde Inglese ficodindia Spagnolo higo chumbo, Amer nopal, tuna Italiano fico d'India Tedesco Kaktusfeige.

fícu , nf, nm: figu Definizione genia de mata manna a linna modhe, a fògias largas meda, arraspiosas, chi che dhi orruent in atóngiu: sa linna faendhodhi calecuna segada bogat in sa corgiola e in sa fògia una genia de late chi faet a iscrafíngiu in sa carre; faet su frutu (upm) de làmpadas a s’intrada de s'atóngiu a una o a duas bortas, a calidades: linna e frutu funt de genia fémina, ma in calecunu logu dha faent a mascu; nau in cobertantza, cosa chi praghet meda (mescamente fémina)/ min. fighighedha, fighixedha, fighizola; sa figu = su frutu (upm, foras candho si precisat calecuna cosa, ca tandho si narat pl. puru); sas figos = is matas de sa figu, sas àrbures / calidades de figu: niedha de duas bias, perdingianu, murra, bianca, cana, ruja, pitilonga, birdi, callaresa, monteleone, martinedha, mendhulita; figu ancora crua meda = pupu, crabione; figu unfiada = ufrone, crabione coghindhe; figu cota iscrachedhada = scrita; figu bícia = sichizone; figu cota meda, allizada = càriga; partes de una figu (frutu): tanaxi (o nasedhu, pitu), sa corza, sa mata, su sèmene; figu majólica = itl. magnòlia; figu de prima = nau de una calidade chi ndhe bogat duas bortas, cussa chi coet in làmpadas (sa de duas coet in austu/cabudanni) Sinonimi e contrari aicu, figuera Modi di dire csn: tòdhere, bodhire a fighinu = bodhire dae s'àrbure su frutuàriu a unu a unu, comente si bodhit sa figu; figu morisca = carrúciu, morisca; sa figu de sa bula = nú de su gúturu; sa figu o male de sa figu = figone, una zenia de maladia chi leat a sas berbeghes (lis faghet sa peta groga), àtera zenia de maladia chi leat a su bestiàmine bulu (si no est curadu in tempus ndhe faghet su sàmbene in buca e morit); figu de mari = zenia de cótzula, animaledhu de mare a corza, bonu a manigare; figu màsciu = pisci figu, una zenia de pische (gadus minutus capelanus); fàghere s'infumentu de sa figu = fai fumu de linna de figu po curai s'animali chi tenit sa maladia de sa figu Frasi su figu de s'ortighedhu est ispozadu (A.Casula)◊ sos pisedhos cuados in punta de sas figos si tatant, inguldones, che astores ◊ sas figos faghent in logu de abba e in logu sicu ◊ de sa mata de sa figu imparai custu paragoni: candu is nais si faint modhis e bessint is primus follas cumprendeis chi s'istadi est acanta 2. medas bortas ndi arruit prima sa figu sana de sa ferta ◊ compare, corvos in sa figu b'at chi bolla sunt fatendhe a disania! ◊ so pigadu a s'àrbure a mi manigare pagas figos ◊ su sèmene de sa figu, bellu e tundhu, ti màculat sa vida e s'onore (B.Mureddu)◊ si podit fortzis arregolli àxina de is ispinas o figu de is cresuras? Cognomi e Proverbi smb: (De)vigus, Figos, Figus / prb: truncu de figu, àstula de figu! Terminologia scientifica mtm, frt, Ficus carica var. domestica Etimo ltn. ficus Traduzioni Francese figuier, figue Inglese fig (tree) Spagnolo higuera (f), higo Italiano fico Tedesco echter Feigenbaum, Feige.

ficumorísca , nf: figamurisca, figumorisca Definizione figu morisca, genia de mata a panes o tàulas o fògias (su truncu o bratzale) ladas e grussas, totu súciu, cun is fògias chi parent agúgias (funt is fògias própriu), fatas a ispina: faet meda fintzes in logu làngiu e de orroca ca aguantat su sicore, bogat unu frutu (upm) cun su corgiolu ispinosu meda, a ispinas minudedhedhas a matuconedhu assentadas a fileras, de sabore druche e cun sèmene meda; una calidade (f. areste) est prus ispinosa de sa maseda in sa tàula e in su frutu e dha ponent meda a fàere cresura / figumorisca de folla = ficumorisca de sagura, o sagurada, sa chi creschet in parte incarnada in mesu de sa tàula, coment'e chi sa tàula siat totu a unu cun sa corza; figumorisca a matza niedha; figumorisca cruàxini = cruonza o birdiggroga Sinonimi e contrari carrúciu 1, figamoru, fimorisca, figutzíndia, morisca Frasi gioghendu a cuai nc’est intrau a mesu de unu cràchiri de figumorisca ◊ at fatu una pipia de una fògia de figumorisca 2. sa genti papat figumorisca ◊ ge fui disigiosu de sa cosa frisca…, sa figumorisca mi at iscramentau! Terminologia scientifica frt, Opuntia ficus-indica Traduzioni Francese figue de Barbarie Inglese indian fig Spagnolo chumbera Italiano fico d'India Tedesco echter Feigenkaktus, Kaktusfeige.

morísca , nf: murisca Definizione figumorisca, genia de mata a tàulas (o palas) totu súciu (is prus noàdiles), ladas e grussas (su truncu), longas prus de prammu, cun su corgiolu chi no lassat passare s'abba, cun is fògias chi parent agúgias, a ispina: faet meda fintzes in logu de terra làngia o paga e agguantat su sicore, bogat (mescamente in is oros de sa tàula) unu frutu cun su corgiolu ispinosu meda, a ispinas pitichedhedhas totus impare, a fileras, est de sabore druche e cun sèmene meda; una calidade (m. areste o cràbina) est prus ispinosa in sa tàula e in su frutu (bonu che a sa maseda) e dha ponent meda a fàere cresura / foedhandho de frutu, sèmpere upm.; crestai sa figumorisca = segarecheli su culatzu, chi zughet prus ispina; morisca incarnada in sa tàula = mustaciolu o sagura; morisca essida in mesu de sa tàula = voe taedhare, marighedha Sinonimi e contrari carrúciu 1, ficumorisca, fiughíndia Frasi su rocarzu l'ant prantadu totu a moriscas ◊ sas moriscas sunt fiorindhe ◊ s'astraore at ispérdidu sas moriscas 2. sa morisca est bona a fàghere saba ◊ bodhi morisca, iscorza e màniga! ◊ a l'ispuligare sa morisca daet cumbata! ◊ sa morisca si leat cun sa punta de duos pódhighes e no a manu prena (e cheret, menzus, iscovitada innanti) Terminologia scientifica frt, Opuntia ficus-indica Traduzioni Francese figuier d'Inde, figuier de Barbarie, figue de Barbarie Inglese prickly pear Spagnolo nopal Italiano fico d'India Tedesco echter Feigenkaktus.

púpu 1 , nm Definizione sa figu apenas chi si cumènciat a bíere e po cantu est crua Sinonimi e contrari crabione, perchinzone Frasi a santu Zubanne de làmpadas si biet su pupu de sa ficu predinzana… ◊ a bortas ruet innantis su pupu chi no sa ficu Terminologia scientifica rbr Traduzioni Francese sycone Inglese syconium Spagnolo higo no maduro Italiano sicònio, fico immaturo Tedesco Feigenblüte, unreife Feige.

ufiòne , nm, agt: ofione, ufrone, unfione, unfrone Definizione giúmburu ufrau, ufradura de carre bia pistada; sa figu créschia de mannària pagu innanti de còere; in cobertantza, nau de gente, chi o chie si ofendhet e si primmat luego, po cosas de pagu contu Sinonimi e contrari abbugnadura, tzulumbone, unfiatzu / cdh. unfioni / crabione, perchinzone / primmagiolu, ufrósigu Frasi bubbullancas, tzoedhos, tzurumbones si únfiant che pane intro 'e sa bura: in su coro ti ponent sa tristura e sos mermos diventant che unfrones (G.Ruju) 2. làssalu istare, cuss'ufrone, chi no faghet mancu a bi zogare! Terminologia scientifica rbr, ntl Etimo srd. Traduzioni Francese figue verte Inglese unripe fig Spagnolo higo no maduro Italiano fico immaturo Tedesco unreife Feige.

«« Cerca di nuovo