abbagnàre , vrb: abbangiai, abbangiare, abbanzare 1, bagnai* Definizione istare o pònnere a modhe in s'abba, betare abba o cosas deasi Sinonimi e contrari abbangiuledhai, abbanzulare, abbugnare, ifúndhere, insúndhere, isfúndhere | ctr. asciutai, frobbire Frasi sas làgrimas a poju ndhe las umpro a las gíghere pro abbangiare sa terra ◊ torras po ti abbanzare in su frúmene ◊ istídhius mannus apitzus mi arruint e totu mi abbàngiu (G.Solinas) 2. at própiu meda e seu totu abbangiau ◊ sentza pasu so andhadu abbanzadu dai bidhias e nie cascu (T.Becciu)◊ in domu mia proit in dónnia logu: apenas istídhiat seu abbangiau! Etimo srd. Traduzioni Francese mouiller Inglese to wet Spagnolo mojar, bañar Italiano bagnare Tedesco naß machen.

allatadòra , agt, nf Definizione fémina o fintzes animale fémina allatandho, chi allatat Sinonimi e contrari allatarza, allatera Etimo srd. Traduzioni Francese nourrice Inglese wet nurse Spagnolo nodriza Italiano allattatrice Tedesco Amme.

allatàrza , nf Definizione mama de tita, fémina chi est allatandho, mescamente chi giaet a súere a unu pipiedhu angenu (fígiu de tita) Sinonimi e contrari allatadora, allatera, dhedha, dida, mammedita, tadàgia Etimo srd. Traduzioni Francese nourrice Inglese wet nurse Spagnolo nodriza, madre de leche Italiano nutrice Tedesco Amme.

allentoríre , vrb: lentorire* Definizione isciúndhere de lentore Sinonimi e contrari allentorai, insaurrare, issaghinare Traduzioni Francese faire devenir humide de rosée Inglese to wet with dew Spagnolo rociar Italiano bagnare di rugiada Tedesco mit Tau befeuchten.

assaghinàre , vrb Definizione isciúndhere su logu, sa cosa, de saghina, de orrosu Sinonimi e contrari issaghinare, saurrare Etimo srd. Traduzioni Francese faire devenir humide de rosée Inglese to wet with dew Spagnolo rociar Italiano bagnare di rugiada Tedesco mit Tau benetzen.

dàrsana, dàrtzana , nf Definizione parte prus aintru de unu portu, prus amparau, ue si acònciant is naves Traduzioni Francese darse Inglese wet dock Spagnolo dársena Italiano dàrsena Tedesco Dock.

dída , nf Definizione mama de tita, mamma titedha, fémina chi giaet a súere o chi pesat una criadura angena Sinonimi e contrari allatadora, allatarza, allatera, dhedha, mamadita, tadàgia, tata Frasi dhi serbit ancora sa dida po pòdiri iscapai a pei e camminai ◊ a pagu a pagu, dida, chi su nènniri est dormendi! ◊ su pipiu, a pesai, donadhu a una dida bona! ◊ luego li chircat una dida pro lu nutrire e allatare Etimo ctl. dida Traduzioni Francese nourrice Inglese wet nurse Spagnolo nodriza Italiano bàlia Tedesco Amme.

ifúndhere , vrb: ifúnnere, ilfúndhere, infúndere, infúndhere, infundi, infúndiri Definizione isciúndhere, pònnere in s’abba (o àtera cosa deasi), ispergiare o betare apitzu abba o cosas deasi (bastat chi siant modhes – es. fintzes oro o àteru metallu iscagiau –, o fintzes a pruine, faendho sa cosa de ‘ifúndhere’ a imbuscinadura); provare calecuna cosa, mescamente cosas chi dolent, chi costant, dificurtades / pps. ifustu Sinonimi e contrari abbagnare, bagnai, inciundi, insúndhere, isfúndhere | ctr. asciutai, frobbire Modi di dire csn: fàghere a mossu infundhe = isciundi s'arroghedhu de su pani in sa cosa de papai e papai, fàghere ifundhindhe e manighendhe; ifúndhere su pódhighe in calecuna chistione = connòschere, proare, isperimentare una dificurtade Frasi su pane de fresa si podet ifúndhere o manigare àrridu ◊ candho proet ifundhet su logu ◊ in tempus de calura andhat bene a s'ifúndhere pro s'ifriscare ◊ cun cuss'abba mi fia ilfustu ◊ in su giumpatógliu si potet colare chene nos ifúnnere ◊ ti dao s'arracada de prata ifusta in oro 2. tue faedhas gai ca in custas cosas no bi as mai ifustu su pódhighe! 3. apo manigadu pane a mossu infundhe in sa bagna ◊ s'ifundhet su biscotu in su gafè, in su late, fintzas su pane russu in su binu Cognomi e Proverbi prb: daghi proet a totu infundhet Etimo ltn. infundere Traduzioni Francese mouiller Inglese to wet, to dip Spagnolo mojar Italiano bagnare, irrorare, intìngere, inùngere Tedesco eintauchen, bespritzen, benetzen, eintauchen.

ifústu , pps, agt: infustu, infusu Definizione de ifúndhere; chi dhi at fertu o ant betau abba / i. che istratzu samunadu = tirchiatírchia, colagola Sinonimi e contrari abbugnadu, afoxau, inciustu, sciustu | ctr. asciutu, asciugu, sicu Frasi fit proindhe, fimus chentza paracu e nos semus totu ifustos ◊ cuss'abba mi at ifustu 2. paries ifustos de su sudore chi bos est falandhe ◊ su èssere goi ifusta s'istrada cheret nàrrere chi inoghe che at próidu de pagu Traduzioni Francese mouillé Inglese wet Spagnolo mojado, empapado Italiano bagnato, intriso Tedesco durchnäßt, naß.

inciústu , agt, pps: insustu, isciustu, issustu, sciustu Definizione de inciundi; chi dhi at fertu abba, chi giughet abba o cosas deasi / isciustu che carroga = colagola, tirchiatírchia Sinonimi e contrari abbugnadu, ifustu | ctr. asciutu, istréxiu Frasi si at issustu sos pódhighes in s'abba santa 2. est insustu de suore ◊ sas fozas de sos àlvures parent insustas in s'oro ◊ s'erba est inciusta de arrosina ◊ sa vida est custa: sa luna budhia e s'abba issusta! ◊ in moris isciustus de ódiu ammostat duus ogus de pantàsima ◊ est difícili chi cussus cambus inciustus tengant a pampa Traduzioni Francese mouillé Inglese wet Spagnolo mojado Italiano bagnato Tedesco durchnäßt.

insúndhere , vrb: isciúndhere, isciúndiri, isciúnnere, issúndhere, issundi, issúnnere, sciundi Definizione pònnere in s'abba, betare abba o cosas deasi apitzu; intrare a modhe in s'abba / pps. inciustu, insustu, sciustu Sinonimi e contrari abbagnare, bagnai, ifúndhere*, isfúndhere | ctr. asciutai, frobbire, istrègere Frasi no podiant andai mancu a s'issundi sa limba in s'arriu ◊ rios e trainos insundhent sos poverinos suterrados fizos mios ◊ Gesús a Giudas oferesit unu bículu de pane ch'isciundhesit in su piatu (A.Loy)◊ s'abba no dhos isciunniat ◊ isciundendu sempri seus, pruendu sempri! ◊ cun totu custas nues, custu sero s'issundhimos! ◊ isciundhiosi sa cara ca bosi che ischidat! Traduzioni Francese baigner, tremper Inglese to wet Spagnolo bañar, mojar Italiano bagnare Tedesco naß machen, eintauchen.

iscrobósu , agt, nm Definizione chi o chie costumat a pònnere tréulu, burdellu, avolotu Sinonimi e contrari insulladori, intzodhineri, iscontritzu, piliseri, supuzeri, trebuleri Frasi mi che bogat in s'América lontana custa pesta iscrobosa e andhantana (G.Ruju) Traduzioni Francese trouble-fête, turbulent Inglese wet blanket, turbulent Spagnolo aguafiestas, turbulento Italiano guastafèste, turbolènto Tedesco spielverderber, aufrürerisch.

mamadíta , nf: mamedita, mammadita Definizione mama de late, mamma titedha, sa fémina chi giaet sa tita a súere, su late cosa sua, a unu pipiu angenu (fígiu de tita) Sinonimi e contrari allatadora, allatarza, allatera, dhedha, dida, mamaditedha, tadàgia Frasi sa Sardigna no siat che una mamedita chi is simingionis totus potzant suciai! (F.Locci) Etimo srd. Traduzioni Francese nourrice Inglese wet nurse Spagnolo nodriza Italiano bàlia Tedesco Amme.

sciústu , pps, agt: inciustu Definizione de sciundi; chi portat abba a fora / sciustu coment'e unu pillonedhu, coment'e carroga = ifustu tírchia tírchia Sinonimi e contrari ifustu, isfustu | ctr. asciutu 2. seu totu sciustu ca mi at cassau s'àcua ◊ ndi seus arribbaus sciustus coment'e carrogas ◊ fragu de terra sciusta a primu proidura Traduzioni Francese mouillé Inglese wet Spagnolo mojado, bañado Italiano bagnato Tedesco naß.

tuèrra , nf Definizione terra prana, in paris, frisca, niedha, bona meda po ortalítzia; fintzes paris bàsciu inue sumit o apaulat abba Sinonimi e contrari bena, benadroxu, benale, benarzu, benassu, benàtile, benatinu, bennaghe, bòdharu 2. ingunis est sa furriada aundi s'arriu si torrat a tuerra Terminologia scientifica slg Etimo srdn. Traduzioni Francese terrain plat humide Inglese wet level ground Spagnolo terreno llano e húmedo Italiano terréno pianeggiante ùmido Tedesco feuchtes, ebenes Gelände.

umàtu , agt Definizione chi portat unu pagu de umedadi Sinonimi e contrari illenturiau, umaditu, umidedhu, umidonzu | ctr. asciutu, sicu Frasi falant rizolos in oros umatos (L.Mudadu)◊ umatos de suore e de fadiga fint sos ballones chi ndhe apo segadu Etimo srd. Traduzioni Francese humide Inglese wet Spagnolo húmedo Italiano úmido Tedesco feucht.

«« Cerca di nuovo