oliài, oliàre , vrb Definizione giare o pònnere is ògios santos a su malàidu, mescamente a su grave morindhosi; fintzes cundhire cun ógiu; rfl. in cobertantza, arrennegare meda Sinonimi e contrari estremuntziai, ozusantare, pernuliai Frasi su preíderu fit oliendhe unu betzu in letu ◊ príderu Nurra, curzat ca mi óliat sa fémina ca est morzendhe! ◊ cuss'ómini est morendisí, dh'ant oliau puru!◊ mi seo immalaidada meda e s'arretore mi at oliau Etimo ctl. oliar Traduzioni Francese donner l'extrème-onction Inglese to give the extreme unction Spagnolo olear Italiano dare l'estrèma unzióne Tedesco die letzte Ölung geben.

ozusantàre , vrb Definizione pònnere, giare is ogiossantos a unu malàdiu Sinonimi e contrari oliai, pernuliai Frasi deviat mòrrere dai como a posca, l'aiant fintzamentras ozusantadu e cuminigadu… epuru torresit sanu che pische! Etimo srd. Traduzioni Francese donner l'extrême- onction Inglese to give the extreme unction Spagnolo olear Italiano dare l'estrèma unzióne Tedesco die letzte Ölung geben, die Krankensalbung geben.

palturíre , vrb: parturire, parturiri, pastorire Definizione nau de fémina príngia, su ndhe fàere su fedu nou Sinonimi e contrari iglierare, infendiai, insinnigare, iscendiai, springiai Frasi fortuna a tie e a su segundhu daghi pastoris isetendhe su fizu! ◊ at parturiu e fatu dus pipius totu a una brenti ◊ a parturire a s'ispidale! Terminologia scientifica ssl Etimo itl. Traduzioni Francese accoucher Inglese to give birth Spagnolo parir, dar a luz Italiano partorire Tedesco gebären.

premiài, premiàre , vrb Definizione giare su prémiu Frasi custu fit unu pastu de premiare pro su cundhimentu Traduzioni Francese accorder un prix Inglese to give a prize Spagnolo premiar Italiano premiare Tedesco prämiieren.

prugàe, prugài, prugàre , vrb: pulgare, purgai, purgare Definizione illimpiare, isceberare e bogare a manu s'àliga, sa malesa de mesu de su laore o de css. àtera incúngia (es. s’olia) o cosa; pigare o giare sa purga; illimpiare de is pecaos; foedhandho de is matas de frutu, lassare orrúere su frutu guastu, difetosu / prugae a pilu piticu = bene meda, a fine a fine, a puntinu Sinonimi e contrari musinare 1 Frasi prugai a manu, in mesa, in su ciriu ◊ dae s'Onnipoténtzia divina no si fuit, donzunu est chiliradu: a un'ala su lozu, sa genina, a s'àter'ala su trigu purgadu (Monzitta)◊ si purgat su trigu, s'orzu, sa fae, s'olia ◊ is féminas, piciochedhas e piciochedhus puru,trabballànt a prugai su minerali 2. po ti prugai comporadí s'olleurrícinu 3. ti dao su cunfortu de sa cunfescione a manera chi, purgadu dae sos pecados, potas intrare in sos chelos 4. sa nughe est prugandho: abbàida canta che ndh'at in terra! Etimo ltn. purgare Traduzioni Francese émonder, purger Inglese to clean, to weed, tu to give a laxative Spagnolo mondar, purgar Italiano mondare, purgare Tedesco reinigen, säubern, läutern.

renusciàre , vrb Definizione lassare, arrefudare calecuna cosa chi s'iat a pòdere fàere, pigare o gosare Sinonimi e contrari arrefudai, renuntziai* Frasi pro chi mi apat renusciadu tempus e sorte crudele, so sempre cudhu fidele cumpagnu afetzionadu (G.A.Cossu) Traduzioni Francese renoncer, refuser Inglese to give up Spagnolo renunciar, rehusar Italiano rinunziare, rifiutare Tedesco verzichten.

scrèiri , vrb: iscrèdere*, screri Definizione lassare o acabbare de crèdere, no crèdere in su sensu de no ibertare prus sa cosa chi unu fut ibertandho / pps. scrétiu Sinonimi e contrari disaprensionai, discrèiri / storrai Modi di dire csn: screi a unu = fàghere a manera chi no pesset prus a sa cosa chi fit ispetendhe, fàghere passare s’idea; screisí de una cosa, de unu = ispònnere, no pessare prus a una cosa, a unu Frasi no si screat, ca comenti cuberu su dinai ciai apu a èssi puntuali! ◊ pobidha mia depit èssi giai scrétia candu no mi at biu torrendi 2. at cunvintu e scrétiu genti meda ◊ benemindi de prexu, ca fiat seguru de nd'ai scrétiu is bandidus! ◊ no mi ndi potzu screi, de tui: ti portu iscritu in su coru! ◊ mi femu apuntau, a salias longas, ananti de is liconerias, ma giaja mi nd'iat scrétiu Traduzioni Francese ne plus attendre Inglese to give up after a vain waiting Spagnolo resignarse Italiano sméttere di aspettare dópo aver attéso invano Tedesco vergebliches Warten abrechnen.

scuài 1 , vrb: isculai*, sculai Definizione coment'e segare su culu o su fundhu, segare una parte de calecuna cosa cunsiderada coment'e s'ala de fundhu; isconciare una cosa; acabbare o firmare de fàere calecuna cosa Sinonimi e contrari isciusciai, isconciare / acabbae, lassai, sensai Modi di dire csn: scuai un'agu = segaindi su cú, s'ogu, sa parti aundi intrat su filu; scuai bruscerias = iscontzare fatuzos; sculai una fàula = bogare in craru una fàula dendhe a bídere sa veridade Frasi muda, dassinuncas scuaus su santuanni! ◊ cussu sculat e fait matzinas ◊ no torris a cumentzai cun custas chistionis, puita sculaus totu ◊ su malàdiu pregàt a Deus de dh'acuntentai de sculai isceti sa vida sua ◊ tocat a ndi fai sculai cussa lei fata mali ◊ chini dhi sculat sa fortuna, a issu, est sa sorga! ◊ assentai bèni sa cosa, assinuncas si sculat su càrrigu e si perdit andendi andendi! 2. su piciochedhu at sculau de fai a malu ◊ insaras at sculau de arriri ◊ apustis chi iat sculau de niai, Pinóchiu fiat andendu a iscola 3. una famíglia sculada no fait a dha torrai a missi in fiu! Traduzioni Francese défaire, annuler, cesser Inglese to undo, to cancel, to give up Spagnolo deshacer, dejar Italiano disfare, annullare, sméttere Tedesco zerstören, zunichte machen, aufhören.

sidhíre, sidhíri , vrb: tzidhire Definizione intrare apare, incasciare bene a istrintu (es. linna, pedra), serrare, cràere a sízigu, a forte, tostau, nau de istrégiu fintzes istangiare; mòvere (ma sèmpere cun s'idea de no si mòvere), e mescamente (rfl.) trèmere de assíchidu, de fritu o àteru, a cropu: nau cun arrennegu, fintzes istare firmu, citiu Sinonimi e contrari afíere, sidhai*, sizire / mòere, sadhiare, sadhie, trèmere Modi di dire csn: sidhirisí a ccn. = aferraidhu a istrintu; sidhirisí a sa muda = callare, istare mudos Frasi sa porta no sidhit bèni ◊ at sidhiu is dentis ◊ at sidhiu sas barras ◊ sa carrada cun su binu si sidhit 2. no ti sidhas dae cue, mih! ◊ lu bidia che giaitadu, chentza mancu si sidhire! ◊ si non bollu dèu no si sidhint! ◊ su pitzinnu setziat a de gropas cun su babbu e, si s'àinu si sidhiat, si atacaiat a su babbu istringhinnedhu a bentre 3. dae sa die chi sos fascistas l'ant menetada si sidhiat a donzi tzocu ◊ si sidhit de su frius 4. sidhidí a sa muda o ti dongu un'iscutulada de cosa! ◊ Arrosica, ti apu nau a ti sidhiri che sa balla! (A.Murru) Traduzioni Francese cacheter, tressaillir Inglese to seal, to give a start Spagnolo cerrar herméticamente, atrancar, sobresaltarse Italiano sigillare, trasalire Tedesco versiegeln, zusammenzucken.

smandronài , vrb Definizione lassare sa mandronia Sinonimi e contrari ismandronire, spreitzai | ctr. ammandronae Etimo srd. Traduzioni Francese guérir de sa paresse Inglese to give up lazing Spagnolo desemperezarse Italiano spoltronirsi Tedesco sich aufraffen.

spreitzài, spreitziài , vrb Definizione lassare o bogare sa mandronia, sa preitza Sinonimi e contrari ismandronire, smandronai | ctr. ammandronae Etimo srd. Traduzioni Francese guérir de la paresse Inglese to give up laziness Spagnolo desemperezarse Italiano spoltrire Tedesco die Faulhiet austreiben.

stremessíri , vrb: estremessiri* Definizione trèmere totu de s'assíchidu, de sa timoria Sinonimi e contrari acicai, asciuconare, asciustrare, aterrighinare, ilgirare, ispantamare, ispramai, istrementire, isturdinare 2. Maria dh'iat bitu, stremessia de cara, morta in terra fiat istada narendu "O fillu miu!" Traduzioni Francese sursauter Inglese to shudder, to give a start Spagnolo estremecer Italiano sussultare, rabbrividire Tedesco zusammenzucken, schaudern.

strufudhíre , vrb Sinonimi e contrari afutire, impipai 1, strafudhai Traduzioni Francese s'en ficher Inglese not to give a damn Spagnolo pasar Italiano fregàrsene Tedesco pfeifen (auf).

tremutíre , vrb Definizione trèmere meda, a forte, che a candho faet terremotu Sinonimi e contrari trèmere Frasi su terrinu at tremutidu Traduzioni Francese sursauter Inglese to give a start Spagnolo estremecerse, moverse Italiano sussultare Tedesco zusammenfahren.

«« Cerca di nuovo