àssu 1 , agt Definizione nau de animale fémina, chi est in more, in disígiu de mascu Sinonimi e contrari impurdedhiu, insuau, insutzuligau, suadu, suguzadu Etimo ltn. arsus Traduzioni Francese en chaleur Inglese on heat Spagnolo en celo Italiano inuzzolito, in calóre Tedesco begierig, brünstig.

assúa , avb, prep: assuba, assubra, assupra, asua, asuba, asubra, suba Definizione sa parte chi abbàidat o est a cara a in artu; sa parte prus in artu de unu logu / a/c. coment'e prep. s'impreat cun sa prep. de Sinonimi e contrari apícius, issuba, pícius, susu / innantu / apustis | ctr. suta Modi di dire csn: asua de mei = subra meu; asuba de noti = a denote, a s'iscurigada Frasi dhoi at una mesa cun froris asuba ◊ nc'iat arrumbulau sa perda e si dhui fut sétziu asuba 2. funt duas perdas asuba de pari ◊ dh'at posta assua de sa mesa ◊ asua de basamentu pesas in artu bellu monumentu (C.Villasanta)◊ si est frimmadu asubra de una gruta ◊ mandai is beneditzionis asua de nosatrus! Etimo srd. Traduzioni Francese sur, dessus Inglese on, over Spagnolo encima, arriba Italiano sópra Tedesco oben, auf.

assuntziòne , nf Definizione s'artzada de Nostra Segnora a su Chelu, chi si afestat a mesaustu Traduzioni Francese assomption Inglese taking on Spagnolo Asunción Italiano assunzióne Tedesco Mariä-Himmelfahrt.

asubài , vrb Definizione pònnere asuba, in pitzu, pònnere subràbare, a muntone, arrimare a una parte Sinonimi e contrari imbarrigare, incarrutzai / aremai 1 / ammuntonae Frasi si fut postu a fraigai una domu e iat fatu is fundatzionis asubendidhas a sa roca ◊ unus cantu iant betiu is piciochedhus insoru e dh'iant domandau de dhis asubai is manus (Ev)◊ est dormiu cun sa conca asubada a unu cuscinu ◊ su segretàriu at abertu su registru e si dhui est asubau cun is manus 2. asubau su bestimentu a una parti e pigau unu pannu, si dh'iat trogau a sintzu Etimo srd. Traduzioni Francese appuyer sur… Inglese to put on Spagnolo apoyar sobre Italiano poggiare sópra Tedesco stellen.

atzironàre , vrb Definizione pònnere o apicigare tzirones, ligas Etimo srd. Traduzioni Francese panser Inglese to stick a plaster on Spagnolo poner un esparadrapo Italiano incerottare Tedesco ein Pflaster aufkleben.

balivigàre , vrb Definizione campare male, de ispedientes Sinonimi e contrari campitzare, campugiai, campurigiai Frasi babbu e fizu fint duos ladros de professione, balivigaiant cun abbilidade ma che finesint in prejone Traduzioni Francese vivre d'expédients Inglese to live on one's wit Spagnolo vivir a duras penas Italiano vìvere a stènto, di espediènti Tedesco darben.

bandhidàzu , nm Definizione su bandhidare, su essire a bandhidare Sinonimi e contrari bandhiadura, bandhidànscia, bandhidera, bandhidonzu, bandhulizu, bannidamentu Etimo srd. Traduzioni Francese fuite Inglese being on the run Spagnolo huida Italiano latitanza, banditismo Tedesco Verborgensein, Banditenwesen.

bandhidía , nf Definizione su bandhidare, su istare bandhidandho Sinonimi e contrari bandhiadura, bandhidànscia, bandhidazu, bandhidonzu Etimo srd. Traduzioni Francese fuite Inglese being on the run Spagnolo estar en paradero desconocido Italiano latitanza Tedesco Verborgensein.

bandhidónzu , nm Definizione su bandhidare, su istare bandhidandho Sinonimi e contrari bandhiadura, bandhidànscia, bandhidazu, bandhidia Etimo srd. Traduzioni Francese fuite Inglese being on the run Spagnolo estar en paradero desconocido Italiano latitanza Tedesco Verborgensein.

barrantzedhàre , vrb: barrantzellare Definizione andhare a giru po vardiania comente faent is barracellos, o fintzes a iscrucugiare Sinonimi e contrari rundai Etimo srd. Traduzioni Francese faire la ronde Inglese to go out on rounds Spagnolo rondar Italiano uscire di rónda Tedesco die Runde machen.

bastànte 1, bastànti , nm Definizione genia de tzeracu, ma chi cumandhat is àteros tzeracos o dipendhentes e benit deretu apustis de su mere, in su cumandhu / b. de maistu de muru = maniale Sinonimi e contrari acheriu, agiudanti, selvidore, sotzu 2, teracu / manobra Frasi su meri iat nau a su bastanti: Tzérria is operajus e pagadhus! ◊ una borta unu rei iat donau incàrrigu a unu de is bastantis suus de cumbidai a un'ispadalia is sàbius de su logu Cognomi e Proverbi smb: Bastante, Bastanti Traduzioni Francese fiduciaire Inglese based on trust, fiduciary Spagnolo fiduciario Italiano fiduciàrio Tedesco Vertrauensmann.

cacigài , vrb: acacigai, caltzigai, carcigai, carcigare, caticare, catigare, catziare 1, catzigae, catzigare Definizione pistare, istrecare sa cosa passandhochedhi apitzu, cracare cun is peis, pònnere is peis apitzu; fàere male, isfrutare a unu Sinonimi e contrari abbaticare, acarcangiai, addongare, apatigai, apetillai, apeutare, incalcare, iscarcanzare, ischitzare, istraitzare Modi di dire csn: a cantu podet caticare ocru = a cantu podet afíere ogru, bídere atesu, meda; tènnere su chelu a bíere e sa terra a catigare = póveru chentza nudha, a s'úrtimu etzessu Frasi is giorronadas suas fiant a binnennare, catziare àniga, mirare cupones, prentzare binatza (R.Sardella)◊ tantu ca abba e ludu gei ndhe càtzigas cantu ndhe at catzigadu babbu meu!… 2. fintzas sa frommígula, si la càtigant, si girat 3. fit diventada manna a cantu podiat caticare ocru Etimo ltn. coactare Traduzioni Francese fouler, piétiner Inglese to trample on Spagnolo pisar Italiano calpestare Tedesco zertreten.

caltàre , vrb: caltzai, caltzare, cartare, cartzai, cartzare, cratzai 2 Definizione fàere o pònnere iscarpas, cartu (o ferros a peis a is animales), pònnere is mígias; intrare o pònnere acotzu a calecuna cosa po dh'afortigare mescamente in sa parte bàscia, in su pei Sinonimi e contrari imbotai | ctr. iscurtzai Modi di dire csn: cartare s'arbada, su picu = annúnghere unu bículu de ferru a sa punta cossumida; cartare unu muru = irboidare a tretu tretu su fundhamentu suta de unu muru fràigu fatu prenendhe su bóidu a muru etotu; cartzai de ogus a unu = abbaidàrelu in frimmu, a fitu a fitu, meda; cartàresi suta a ccn. = istrumpaidhu a terra ponendidhu asuta pro dhu iscúdiri Frasi nos cartamus bene, no andhamus iscurtzos, no! ◊ a nois nos cartat su tale mastru ◊ si cratzat e s'iscrutzat ◊ dèu de fillus ndi tèngiu ses e no arrennèsciu mai a dhus cratzai ◊ su frailàgliu devet cartare s'ebba chin ferros novos ◊ custu est su primu cosinzu chi apo cartzau 2. su fundhamentu de custu muru l'amus totu cartadu a bículu bículu pro crèschere s'istàntzia de artària abbassiendhe su pamentu ◊ atzegadu de su fele, si lu at cartadu suta e li at dadu cosa de irbrenugadas 3. commo seus sennoricas e nosi depeus abbituare cartzadas Etimo ltn. calceare Traduzioni Francese chausser Inglese to put on Spagnolo calzar Italiano calzare Tedesco anziehen.

carregàrre , avb Definizione atacau, própriu tocandhosi carre cun carre Etimo srd. Traduzioni Francese au contact du corps Inglese on contact with the skin Spagnolo piel contra piel Italiano a contatto con la pèlle Tedesco dicht an der Haut.

ciúghere , vrb: giúchere, zúchere Definizione prus che àteru, pigare o portare in dossu, in sa carena, o apresu meda, siat foedhandho de gente, siat de animales o cosas / ger. ciughindhe Sinonimi e contrari batire, batúchere, bíghere, dúcere*, gíchere, leai, poltare / cadhicare, futire | ctr. lassai Frasi su coro tue lu ciughes de granitu! ◊ sa pudhedra la ciughia in giru ◊ a minore, mi che aiant ciutu fena a su méigu de sos pisedhos ca no manigaia Traduzioni Francese avoir sur soi Inglese to have something on Spagnolo llevar Italiano portare addòsso, avére con sé Tedesco tragen.

corroàre , vrb Definizione sighire a foedhare difendhendho donniunu su pàrrere suo, fintzes abboghinare Sinonimi e contrari abbetiae, atoliai Frasi siat comente si siat, eo su chi cheres tue no lu podo fàghere, at corroadu Zuanne (Z.F.Pintore)◊ Est Pinedhu! Est Pinedhu! - corroant a cuncordu totu sos púpulos - Traduzioni Francese insister pour défendre son propre opinion Inglese to dwell on defence of his own opinion Spagnolo obstinarse Italiano insìstere a difésa del pròprio parére Tedesco bei seiner Meinung bleiben.

cummentài, cummentàre , vrb Definizione fàere su cummentu, s'ispiegatzione, sa crítiga, tènnere it'e nàrrere, it'e ispiegare o aciúnghere in calecuna cosa Traduzioni Francese commenter Inglese to comment on Spagnolo comentar Italiano commentare Tedesco erläutern, beurteilen.

cuncodrài , vrb: cuncoldare, cuncoldiare, cuncordai, cuncordare, cuncordiare Definizione pònnere de acórdiu, èssere o andhare de acórdiu, àere o èssere in is matessi ideas s’unu cun s’àteru; su si aprontare, o preparare a una cosa de una manera chi potzat andhare bene po calecunu bisóngiu, a fàere una faina, po essire, fàere bella figura o àteru / cuncordai su santu = pònnere a postu, ammanitzare su santu pro sa festa Sinonimi e contrari acodrare, adatai, apariciai, armudiai, codrimingiài, cumbinare, cumbínchere, cumpòniri, cunsertare, cuntratare, incabizonare, oldinzare / allaputzai, allepuritzare, chinchinnare, mudai | ctr. iscunsertare, scuncodrai Frasi si cuncordamus in su prétziu, mi la còmporo deo cussa domo ◊ si maridu e muzere no cuncordant apare comente faghent a contivizare sa famíllia? ◊ is duas sorris biviant in sa própiu intrada ma non cuncodrànt ◊ po cantai tocat a cuncordai su sonu de is boxis ◊ a isse no che lu cuncordas, no, a su chi cheres tue! 2. cuncodrai sa mesa po prandi ◊ at cuncordau po nci essiri a su sartu ◊ aiat cuncordiadu unu bellu faellardu ◊ cuncordadí un'iscala po artziai a ingunis ◊ cuncordadha tui una màchina cument'e cussa! 3. a Bidhegrésia dh'ant tzerriada de aici po cussu biaxu de bellas crésias chi dha cuncordant ◊ ita bandera de corrus chi ti ant a cuncordai!…◊ si cuncordat bèni e nci essit a giru Cognomi e Proverbi prb: in s'interi chi sa bella si cuncordat, sa lègia si est giai cojada Etimo itl. Traduzioni Francese s'accorder Inglese to agree on Spagnolo ponerse de acuerdo, concordar Italiano concordare, compórre, configurare Tedesco vereinbaren, zusammensetzen.

dà! , iscl: dae! Definizione foedhu chi si narat po atzitzare a unu o un'animale po dhu fàere mòvere a trebballare, andhare o àteru Sinonimi e contrari ajó!, dali!, toca! Frasi dà, pesadindhe ca semus tuchendhe! ◊ dà, su ’ò, torrabbei! ◊ dà, lassade istare ca como no est ora! ◊ dà, dà, no est dannu mannu! (P.Casu) Etimo srd. Traduzioni Francese allons! (interj.) Inglese come on ! Spagnolo vamos Italiano orsù! Tedesco hott!, hü!

divertídu , pps, agt: divertiu Definizione de divertire; chi dhi praghet a s'ispassiare, amantiosu de is diverteras, de su divertimentu 2. cumparzo tzantzarache, divertiu, ispiritosu Traduzioni Francese qui aime s'amuser Inglese keen on fun Spagnolo divertido Italiano amante del divertiménto Tedesco lebemännisch.

«« Cerca di nuovo