achè , avb, nm: achelu Definizione foedhu chi narant po ammostare una cosa; cositedha de pagu contu, fintzes iscusa, iscórtziga / no cumprèndhere un'achè = no cumprendi una cibudha Sinonimi e contrari acodhu, addeallu, ajallu, allodhu, midhu / arraghèscia, bóciga Frasi mih sa luna, achè su chelu cun su mare adhae adhae chi si basant! ◊ achela, in su giardinu anzenu annidada che columba ferida, che umbra de manos réndhidas! (L.Massa) 2. si agato un'achè ti che bogo dae sas terras mias! ◊ devo dare su contu a su sótziu meu e no cherzo chi bi nascat unu achè Traduzioni Francese voilà!, rien, prétexte Inglese here it is!, trifle, excuse Spagnolo he aquíahí, aquíahí tienes Italiano ècco!, nonnulla, pretèsto Tedesco hier, nichts.

acò , iscl Definizione foedhu chi atzitzat s'atentzione de unu po abbaidare una cosa chi acontesset Sinonimi e contrari lah!, mih! Frasi acò sos castanzeris! ◊ acò s'animale! ◊ acò su mare de Sardigna biaitu e su chelu sou sempre giaru! ◊ acò s'astru de arghentu ispannendhe dogni nue, acò sa luna! 2. e acò chi sa mama si est detzisa de presentare su fizu sou a s'isposa ◊ acò chi un'arveghe si chírriat dae s'ama, leat filu a s'ala de sos anzones e ndhe sèberat unu Etimo ltn. eccu(m) hoc Traduzioni Francese voici!, voilà! Inglese here it is! Spagnolo he aquíahí Italiano ècco! Tedesco hier, da ist.

acódhu , avb, iscl: acollu 1 Definizione est innòi, est bénniu, si bit Sinonimi e contrari addeallu, allodhu, midhu Frasi a s'arbeschidorza acodhos, sos piratas! (G.Sanna)◊ chie tenet dinaris de avassu, de los impiegare acolla s'ora! ◊ che passat una die, duas, tres… a candho acollu totu caratzadu! ◊ si chircas unu padronu, su padronu acollu inoghe! Traduzioni Francese le voici, le voilà Inglese here he is! Spagnolo ¡helo aquí! Italiano èccolo! Tedesco Gastfreundschaft, Heim.

acómi! , iscl Definizione seo innoghe, seo prontu, ma nau pruschetotu chentza prexu Frasi acomi torra su padronu tou: s'última iscurrizada nos faghimus! ◊ acomi tristu a zorronada anzena! Traduzioni Francese me voilà! Inglese here I am! Spagnolo ¡heme aquí! Italiano èccomi! Tedesco da bin ich.

acòndhe! , avb: aconne Definizione acò + ndhe Sinonimi e contrari ècondhe!, mindhe! Frasi no bastaiat unu, acondhe un'àteru, de batu, a màulu postu! ◊ che fut apenas essidu unu, acondhe un'àteru chircandhe sa fiza! Etimo srd. Traduzioni Francese en voilà Inglese here they are! Spagnolo ¡aquíahí tienes otro! Italiano èccone! Tedesco da sind welche!

addèa! , avb Definizione foedhu chi narant po ammostare una cosa / addèadi! = addea a tui!, addèabbos! = addea a bosatrus!, addeaghi = eco chi… Sinonimi e contrari ecoghi Frasi e addea chi li parfeit de bídere una cosa chi si assimizaiat a un'ou! Etimo srd. Traduzioni Francese voici!, voilà! Inglese here it is! Spagnolo ¡he aquí, ahí! Italiano ècco! Tedesco siehe da!

allochélu , avb Definizione allodhu in cudhane, adheni! Sinonimi e contrari alloncedhu, billuchelu, mianchelu, millichelu Etimo srd. Traduzioni Francese le voilà! Inglese here he is! Spagnolo ¡helo aquí! Italiano èccolo! Tedesco hier ist er!

allódhu , avb, iscl: allollu Definizione foedhu chi si narat, coment'e inditandho, po unu o calecuna cosa chi essit, si biet o benit totinduna Sinonimi e contrari achelu, acodhu, addeallu, adhicoe, ajallu, edheà, ellodhu, lallodhu, lalu, midhu, mirodhu Frasi allodhu, dh'apu biu s'istedhu brincadori! ◊ nosu iaus a bolli: pedia sa gràtzia, allodhu in pratza! ◊ mellus a narri "allodhu" che "alloncedhu" ◊ nomenau su molenti… allodhu presenti! Etimo srd. Traduzioni Francese le voilà Inglese here he is! Spagnolo ¡helo aquí! Italiano èccolo Tedesco hier ist er!

allondhédhu , avb Sinonimi e contrari allodhu, bidhu, midhu Etimo srd. Traduzioni Francese le voilà Inglese here it is! (he) Spagnolo ¡helo aquí! Italiano èccolo Tedesco hier ist er!

currellài, currellàre , vrb: currigliare, currillai, currillare, currilliai, currizare, currullai, currullari Definizione andhare a giru, istare a su curre curre, currendho de unu corrígliu a s'àteru; cúrrere aifatu a unu po dhu cracare / currillare cun s'unu e cun s'àteru = currilliai avatu de s'unu e de s'àteru Sinonimi e contrari currirzare, curritai, incorrillai, iscurrizare, scurrellai / perseghire / cobèrrere Frasi cun s'alta fantasia a currellare allargade su bolu, o versos mios (A.Casula)◊ s'istúdiu est s'iscusa po currellai in citadi ◊ est a totu dí currellandu ◊ Nanni recuit istracu de currizare ◊ sos crios istant currillandhe ◊ su sirbonedhu essit de sa foxina po currullari 2. mi ant currelladu che un'assassinu ◊ cussu currizat sas féminas ◊ a issus dhus bolia currullai fintzas a candu, médius, iant ascurtai ◊ las currizat che lupu chi giompet a s'anzone ◊ ite ti apo fatu, chi mi curriglias?! ◊ ancu lu currígliet s'espe! ◊ l’ant currigliadu e tentu ◊ citeisidha, chinonca is mortus si ndi pesant de sa tumba e si currulant! 3. apu fatu currullai sa conilla Etimo srd. Traduzioni Francese courir Inglese to run here and there Spagnolo correr Italiano córrere qua e là Tedesco hier und da laufen.

dhòe, dhòi , avb, prn: dhue, dhui, idhoi Definizione foedhu po inditare unu css. logu inue dhue at calecuna cosa, o a inue si movet; coment'e prn. podet inditare css. cosa cun verbos chi suponent coment'e movimentu a una filada, a una bandha Sinonimi e contrari be, dhia, dhi 1 Frasi su cras est su mundu prus bellu, sa fantasia dhoi bisat fortuna e saludi ◊ dhoi fut sa genti surruschiendu ◊ in cussu logu dhoi essit cosas màuas ◊ inue dhue at abba frisca? ◊ seu nàsciu in Seulu e dhue seu bíviu ◊ in sa pitzinnia nostra dhue fuit una lughe de incantu ◊ si no dhue pentzat issu pentzaedhoe bosàteros a dhi cricare fémina! ◊ incaraisidhoi a biri! ◊ cessu, curridhoi: ge dh'eus fata!…◊ cumandha e baidhoe! ◊ in su sartu dhue at margianes e sirbones 2. dhoi fàciu s'acostiada mancai a iscurigadórgiu ◊ no permitit prus a nisciunus de dhui ghetai nudha in cussa terra ◊ ajó ca dhoi andaus nosu! 3. un'àtera borta pentzadhoe bene a su chi faes! ◊ dhoi càstiu dèu a cussa cosa ◊ a is cosas chi naras tui dhoi creu ◊ dhue ndhe cheret de passiéntzia a dhu cumprèndhere!… Etimo ltn. illoc(que) Traduzioni Francese y Inglese here, there, us Spagnolo aquí, allí, ahí, nos Italiano ci, vi (avb. stato in luògo, mòto a luògo), ci (prn.) Tedesco dort, da.

eàllu! , iscl: eddeallu Definizione ea + lu (o + la) Sinonimi e contrari allu 2! / achelu!, acoghi!, ajallu, edheà!, millichelu! Frasi ealla chi che lórumu si est fata! ◊ in sa labia chi est tota lascinzu, pro pagu chi ti fides, ealla fata! ◊ tota sa fortza tua ealla in cue! ◊ eallu a babbu ingruxadu, isarghendhe su trigu! ◊ eallu s'istedhu de chenadorzu! ◊ eallumiche betzu e chentza cojadu! ◊ s’ammorada mea ealla! Traduzioni Francese voilà! Inglese here he (she, it) is Spagnolo he aquí, he allí Italiano ècco! Tedesco da!

edheà , avb Sinonimi e contrari achelu, acodhu, addeallu, allodhu, midhu Frasi edheà sa veridade! Traduzioni Francese voilà Inglese here it is (you are) Spagnolo he aquí, he allí Italiano ècco! Tedesco da.

innòce , avb: innoche, innoe, innoga, innoge, innoghe, innòi, innoxe, innoxi, inoce, inoche, inoe, inoga, inoge, inoghe, inoghi, inoxe, noxi Definizione su tretu o logu inue est chie est foedhandho, pigau fintzes in su sensu prus largu possíbbile (es. totu su mundu, sa Terra); tempus: cun sa prep. de, s'ora chi unu est foedhandho leau coment'e cuménciu de unu tempus inditau Sinonimi e contrari indhenongi, ineco, inècondhe, inolla, noche, nongi | ctr. cue, icudhei, innei Modi di dire csn: inòchendhe = inoche + ndhe: inòchendhe in ispíritu est restau; a inoche!, a inoche! = agitóriu!, benei a innòi a mi agiudai!; inoghe zosso = innòi in bàsciu; inoghe subra = innòi apitzus; de inoghe a… (tempus) = a cumentzai de immoi fintzas a… Frasi me innoge una cópia nodia est sa prus digna de ammiratzione ◊ Sardos, Sardos, a innoghe sa manu, Sardos totu, a innoghe su coro: s'unione, s'afetu est tesoro! (A.Casula)◊ beni a inoghe! ◊ labaidha, bireis ca est arrimada innòi?! ◊ cun cussu dinai me innòi in bidha podis pigai tantis terras ◊ largaisí de innòi, piciochedhus! ◊ fint partidos chie a innoghe, chie a incudhane ◊ candho morimus lassamus totu inoghe! ◊ innoga za mi aggradat, cun totu custas pitzocas! ◊ inoga che ant meighina pro donzi male ◊ torra a innoje prima de iscorigare! 2. de innoxi a unu paghedhu mi ndi torras isceda ◊ de inoghe a tandho za bi ndhe cheret!…◊ de innòi a ti ndi sapiri tui su mundu est francas a susu! 3. a inoche, a inoche chi mi sunt bochindhe! Etimo ltn. in + hoc Traduzioni Francese ici Inglese here Spagnolo aquí, ahora Italiano qui, qua Tedesco hier.

peribellógu , avb Definizione peri su logu, aifatu de su logu Sinonimi e contrari apetotu, totube Frasi at ispeigau peribellogu totus is cumpàngius ◊ mi tragat peribellogu sèmpiri de mali in peus Etimo srd. Traduzioni Francese partout Inglese everywhere, here and there Spagnolo por todas partes Italiano dappertutto, qua e là Tedesco überall.

«« Cerca di nuovo