acarragiài, acarralzàre , vrb: acarrarjare, acarraxai, acarrexai, acarrazare Definizione ammontare cun calecuna cosa (trastu, terra, àteru) siat po su fritu, o po cuare, difèndhere, po tudare o àteru, fintzes a unu mortu: acarrazare a logos fintzes po ammuntonare cosa a brétiu tanti po dha tènnere Sinonimi e contrari acuguzare, ammantai, assacarrare, carragiare, cratzai, imbusciae, incarralzare | ctr. iscarragliare, iscucuzare Frasi poita no ti acarràgias asuta de terra, ègua de is seti pratzas?! 2. ancu ti acarrarjent! 3. ómine asuriu e cagasutzu, est totu sa vida acarrazandhe dinare! Etimo srd. Traduzioni Francese couvrir Inglese to cover Spagnolo cubrir, tapar Italiano coprire Tedesco bedecken.

ammantài, ammantàre , vrb Definizione ammontare cun manta (nau de letu), cun bestimentu, cun àteru (nau de sa persona); si narat fintzes de s'aera chi si carràgiat de nues e de su nie candho est niandho e ponendho pígiu / a. unu mutu = fàere is versos de coberimentu Sinonimi e contrari acaparronare, acapotare, acarragiai, acugudhare, acuguzare, cumpannare, imburrussai, imbusciae, incapotai / ammantedhai | ctr. iscucuzare / isclarire, ispalaciae Frasi pro dh'ammantare no portant pannos ◊ si at ammantau is genugus cun sa camisa ◊ is feminedhas tocat a dhas avesai de piticas a si ammantai ◊ pro si ammantare cheret unu pizu de fressada ◊ custa petza coenno si ammantat cun agedu o cun binu 2. is nuis ammantant su celu ◊ su coru est comenti a sa dí: iscurigau e tristu candu si ammantat su soli! ◊ sa pira fit ammantada de frutu ◊ fit frochendhe meda e in pagos minutos at ammantadu su logu ◊ de cantu at própiu meda at ammantau s'istrada de àcua ◊ ammanta su focu! 3. chena conca non faet a cantare mancu unu mutu, ma chena pes non si podet ammantare su mutu etotu!(P.La Croce) Etimo srd. Traduzioni Francese couvrir, s'envelopper Inglese to cover, to wrap oneself Spagnolo cubrir, cubrirse Italiano coprire, coprirsi Tedesco bedecken, sich bedecken.

ammontàre 1 , vrb: ammuntai, ammuntare, ammutare Definizione pònnere cosa apitzu po carragiare; nau de su sole, fintzes intrare o cuare in s’orizonte / ammuntare su chelu a trudha = bolli fai una cosa chi… no fait! Sinonimi e contrari ammantai, cuguzare, imbusciae, neulare / covacare | ctr. iscucuzare, iscugudhai, ismuntare Frasi custa losa ammuntat sos restos de unu frade ◊ fit totu ammuntau in su mantedhu ◊ daghi faghiat fritu si ammuntiat una manta in codhos ◊ sa domita est ammuntada cun téula ◊ sa lughe no si atzendhet pro l'ammuntare! ◊ los at ammuntados s'umbra de una nue ◊ tia Maria si che ammontat s'isciallu e ch'essit ◊ su nie ammontat sa pastura 2. si nchi ammuntat su soi ◊ s'aera si ammuntat de nues ◊ su runzone fuit ammuntadu de s'assunzighedha ◊ apo a bènnere a ti ammuntare de carignos ◊ una lughe los at ammuntados Traduzioni Francese couvrir Inglese to cover Spagnolo cubrir, tapar Italiano coprire Tedesco bedecken.

ammóntu , nm: ammuntu Definizione su ammontare; calesiògiat cosa chi serbit po carragiare, a bestire / cotzare sos ammuntos in su letu = pinnigare sos oros a parte de fora, a s'ala de cabita Sinonimi e contrari afiagnu, ammantu, assacarru, carrarzura, coguzu, cucutzura, cugutzadorza Frasi a su piciochedhu ndhe dhi leat is ammontos po ndhe dhu fàere pesare! ◊ si est imboligau menzus in sos ammuntos e torrau a ormire ◊ a Cristos l'ant postu in sa rughe sen'ammuntu ◊ falaiat su lentore e deo sen'ammuntu! ◊ sa pinneta giughiat s'ammuntu de fenu e sida Etimo srd. Traduzioni Francese couverture, tout ce qui sert à couvrir Inglese everything useful to cover Spagnolo ropa Italiano tutto ciò che serve per coprire, vestiàrio Tedesco Kleiderbestand.

arramài , vrb: arramare, arromai, arromari, ramai Definizione pònnere sida frisca, cambos, frores e àteru in crésia, in is portales, in is orrugas, fintzes a betadura in terra, po is festas ue passat sa crufessone cun su santu Frasi eus segau prunica po arromari is bias innantis de passari sa prucissioni 2. arromai s'arau po fai mellus is surcus Etimo ctl. enramar Traduzioni Francese couvrir de feuillages Inglese to cover with branches Spagnolo enramar Italiano infrascare Tedesco mit Zweigen bedecken.

arrestigàre , vrb: arrestricare Definizione pònnere sa restiga a unu trastu, bestire unu trastu (cadira) de restiga Sinonimi e contrari afiletai, impagliai 2. su fiascu arrestigadu muntenet su binu friscu Etimo srd. Traduzioni Francese empailler Inglese to cover with straw Spagnolo empajar Italiano impagliare Tedesco mit Stroh umwickeln.

assacarràre , vrb Definizione carragiare bene de o cun ccn. cosa, nau fintzes in su sensu de pònnere apitzu o carrigare calecuna cosa a tropu Sinonimi e contrari acarragiai, aciocai, acuguzare, assacarronare, cratzai / fizire | ctr. iscarragiare Frasi sa fàuna assacarrat e caentat ◊ assacarrada de lana dormis a sonnu isoltu (Z.Deriu)◊ preparesint una chea, che ponzesint sa morta e l'assacarresint de terra ◊ badhes e montígios si sunt assacarrendhe d'erva ◊ chi s'abba de su batizu l'assacarret de lughe! 2. malannu chi los assacarret! ◊ malasorte chi lis assacarret sos ossos! ◊ puite dh'azis assacarrada de sale cust'insalada?! Etimo srd. Traduzioni Francese se couvrir davantage Inglese to cover oneself warmly (up) Spagnolo cubrir, cubrirse bien Italiano coprire, coprirsi mólto Tedesco bedecken, sich gut anziehen.

búrra , nf Definizione ammontu grussu de lana, po su letu / min. burrixedha, burronedhu Sinonimi e contrari caldada, frassada, tzellone Frasi su noti si acarraxada cun d-una burrixedha ◊ sa burra de istràciu si fera po coberri su pani e oi po tapetus Cognomi e Proverbi smb: Burra Etimo ltn. burra Traduzioni Francese couverture Inglese cover Spagnolo manta Italiano copèrta Tedesco Decke, Bettdecke.

caldàda , nf Definizione genia de ammontu de lana, grussu, po letu, pígiu de ammontu Sinonimi e contrari burra, coce, coberta, frassada Frasi mamma comintzat a ndhe bogare isterrimentas e caldadas…◊ si che poniat dereta suta de sas caldadas in su letu ca teniat fritu Terminologia scientifica ts Traduzioni Francese couverture de laine Inglese woollen cover Spagnolo manta de lana Italiano copèrta di lana Tedesco Wolldecke.

cannitàre , vrb Definizione fàere s'incannitzau Sinonimi e contrari incannitare Etimo srd. Traduzioni Francese ramer, entourer de chaume Inglese to cover with canes Spagnolo encañizar Italiano incannucciare Tedesco mit Rohr umzäunen.

carragiài, carragiàre, carragliàre , vrb: carrajare, carralzare, carrargiare, carrarjare, carrarzare, carraxai, carrazae Definizione ammontare cun calecuna cosa (trastu, orrobba, terra, àteru chi si ponet o arresurtat in pitzu) siat po su fritu, po cuare, po aprigu, difesa, po tudare e àteru Sinonimi e contrari acarragiai, acuguzare, ammantai, assacarrare, cratzai, imbusciae, incarralzare | ctr. iscarragiare, iscuguzare Frasi su pàrracu intregat su letzolu a su giàcanu e custe carràgliat a Santu Bainzu ◊ su trainu in sa badhe si est drommidu intro de su letu carralzadu de nie ◊ sa leada est totu carrarzada de romasinu, almidha e àteras erbas fiagosas 2. si aiat carragliatu sas oricras e si aiat tentu sa conca chin sas manos ◊ iscummitu ca ti carraxant is fémmias a usu de musca! ◊ pro carrarzare a isse mi so postu deo in pregiudíssios mannos ◊ aiant carragiau púncias in mesu a s'orruga Etimo srd. Traduzioni Francese couvrir Inglese to cover Spagnolo tapar, cubrir Italiano coprire, sommèrgere Tedesco bedecken.

cavacài, cavacàre , vrb: acavacai, cobacare, cobecai, cobecare, copercare, coperciare, covacare, covecare, covocare, crobecai, crobecare, cropecare, cuprecare Definizione pònnere calecuna cosa coment'e a covecu, po ammontu, in pitzu, e carragiare etotu; girare, furriare una cosa (o a unu) comente si ponet unu covecu, nau in su sensu de dhu bínchere, de dhu cumbínchere a calecuna cosa, fintzes isserrare Sinonimi e contrari acuguzare, apatigai, bíncere, furriai, inconchinare, tavacare / conchinare, cumbínchere | ctr. iscavacare Modi di dire csn: èssere covacadu a suore = a una murca de suore, insorau; casu de cuprecare = casu de fàghere a culirzones Frasi s'isterzu samunadu si covecat a sucutare ◊ a su piatu si ndhe li covecat un'àteru pro muntènnere sa cosa in caentu ◊ daghi che aiant crobecau su baulu, su tziu si est postu a brabulliare 2. candho falat su ràndhine, covàcadi! ◊ sa pinneta est covacada a bude ◊ fit una domo betza meda e covacada a fenu ◊ su chelu est totu covacadu de nues ◊ sa paghe s'ala betat cavachendhe sas puntas de su male ◊ sas cartzas covacant sas ancas 3. est própiu cropecadu dae su demóniu! ◊ a chie sisiat, betzu, mannu o minore, che lu covecaiat 4. sos fizos, mischinos, sunt semper in intro che copercaos! Etimo srd. Traduzioni Francese couvrir, renverser Inglese to cover, to overturn Spagnolo tapar, volcar, convencer Italiano coprire, capovòlgere, sopraffare Tedesco bedecken, stürzen, überwältigen.

cavàcu , nm: cobacu, covacu Definizione crobetore, coment'e tapu de un'istrégiu largu, o calecuna cosa lada de pònnere in pitzu Sinonimi e contrari acovecu, cabertore, tavacu / cdh. cuvacu / apetigu Modi di dire csn: covecu de s'ogru = sa pabarista, sa prapedha; agatare a ccn. furandhe a manu in covacu = sighire in grímines Frasi a su baule li ant ingiaitadu su covacu ◊ si est abbertu su covacu de sa tabbachera ◊ ant fatu burdellu mannu tzochendhe padedhas e covacos Etimo srd. Traduzioni Francese couvercle Inglese cover Spagnolo tapa (f), tapadera (f) Italiano copèrchio Tedesco Deckel.

coberigàscia , nm Definizione telu téssiu po dhu pònnere a usu de tiàgia in pitzu de is càscias Sinonimi e contrari coberibbanca Etimo srd. Traduzioni Francese nappe pour coffre Inglese box cover Spagnolo tela para cubrir las arcas Italiano copricassa Tedesco Truhedecke.

cobèrrede, cobèrrere, cobèrri , vrb: cobèrriri, copèrrere, cuberri Definizione pònnere cosa in pitzu de un'àtera chi no si biat; nau de mascu, de ómine, artzare a pitzu o pònnere in pitzu de sa fémina po dh'improssimare o àteru (e foedhandho de sa fémina si manígiat su matessi vrb.)/ cobèrriri is faltas de un'àteru = cuare sas neghes de s'àteru Sinonimi e contrari acarragiai, acuguzare, cuai, imbusciae / cadhicare, saltiare, zúchere | ctr. iscuguzare Frasi si coberzant sos chelos de niedhore e pàsidos comintzent sos butios! (G.Ruju)◊ si fiat furriada coberrendusí sa faci ◊ su sèmini dhu coberint de terra cun s'arau o a marra ◊ sa terra si est coberta de erba 2. su bandhidore brullanu betaiat su bandhu: Totu cudhas chi cherent cobertas andhent a piata!…◊ po cobèrrede a tie mi seo orrovinau! Terminologia scientifica ssl Etimo ltn. cooperire Traduzioni Francese monter, saillir Inglese to cover, to leap Spagnolo tapar, cubrir, montar, cubrir, acaballar Italiano coprire, montare Tedesco decken, decken.

cobèrta , nf: coperta, crobeta, cuperta Definizione ammontu grussu, de letu; sa parte de pitzu de una domo, sa chi carràgiat totu; fintzes paperi coment'e imbodhigu Sinonimi e contrari acavannu, assacarru, caldada, coce, coguzu, cubutóngiu, cucutzura, cugutzadorza, cugutzóngiu, frassada / cabertura, teulada / cdh. cupalta Modi di dire csn: ghetare sa cuperta = betare cabertura; essiri in cannas de crobeta = pesàresi a boghes male arrennegados; fai ballus in crobeta = fàghere machines de s'allegria a meda 2. ant fravicau sa coperta de sa domo ◊ sos magasinos suos si prenaiant de trigu chi bisonzaiat a irghirare sa cuperta pro che lu fàghere càpere totu ◊ su cucumeu est lamendu peri is crobetas ◊ chi dhus iat postus in allirghia, peri ballus in crobeta iant a èssi fatu! ◊ sa crobeta faet abba ca dhue at canale segau Terminologia scientifica dmo Etimo srd. Traduzioni Francese couverture Inglese cover Spagnolo manta, bóveda Italiano copèrta Tedesco Decke.

cobertína , nf Definizione pedra manna, de pigare totu sa largària de unu muru, chi ponent a istúturu in is muros a bullu, in pitzu, po dhos acabbare; in is teuladas, sa téula chi si ponet covecada in pitzu de is téulas de canale; paperi prus grussu a parte de foras de unu libbru; ammontu po pipiu Sinonimi e contrari cobertedha, crobeca Traduzioni Francese chaperon (techn.) Inglese cover Spagnolo cubierta Italiano copertina Tedesco Maueraufsatz.

cucuciàre , vrb: acuguzare, cucutare, cucutzare, cucuzare, cuguciare, cugugiare, cugutzare, cuguzare Definizione betare a pitzu a cugudhu, po ammontu, pònnere ammontu; foedhandho de sonos fortes, cuare e no lassat intèndhere àteru / cuguzare cosa a unu, a carchi cosa = pònnere ammontu in pitzu Sinonimi e contrari acarragiai, acavacai, afianzare, ammantai, assacarrare, cobèrrere, cutzicare, imbusciae | ctr. iscuguzare Frasi una néula carca at cuguzadu su campu ◊ in domo bi aiat una fressada de lana pro si cuguzare su note ◊ su nie at cuguzadu onzi logu ◊ sa pinneta fit totu cuguzada a perrones d'élighe ◊ cugúzali una cobertedha a su pitzinnu, no tenzat fritu! 2. s'uraganu che cuguzat sas boghes de dolore ◊ depent àere àpidu un’impudu lébiu chi però luego aiant cuguzadu cun carchi iscusa (N.Falconi) Etimo srd. Traduzioni Francese couvrir Inglese to cover Spagnolo cubrir, tapar Italiano coprire Tedesco decken.

imbestíre , vrb Definizione pònnere cosa coment’e bestimentu, nau de trastos díligos (es. ampulla, timigiana); fintzes pònnere, fàere naschire unu sentidu, intrare una fortza 2. su tratamentu issoro imbestiat fidéscia Traduzioni Francese recouvrir, revêtir Inglese to cover Spagnolo revestir Italiano rivestire Tedesco verkleiden.

imbruinàre , vrb: improinai, imprughinare, impruinai, impruinare Definizione imbrutare de pruine Sinonimi e contrari impioredhare, impruerinare, imprugherare | ctr. irbruerare, isprugherare Frasi is làgrimas mizant de is ogus faendi surcus in is trempas impruinadas ◊ poita is crapitas de cussa genti no s'impruinant mai? Etimo srd. Traduzioni Francese couvrir de poussière Inglese to cover with dust Spagnolo empolvar Italiano impolverare Tedesco mit Staub bedecken.

«« Cerca di nuovo