Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

apetàre , vrb Definition pònnere su petu nou, unu pígiu nou a su fundhu de is iscarpas, de mesania a sa punta, asuta Synonyms e antonyms arressolai, impetare, inciolai Sentences su catolàgiu, poveritu, cun totu cussos fundhos de apetare!…◊ oe amus de apetare iscarpas Etymon srd. Translations French ressemeler English to resole Spanish echar medias suelas Italian risuolare German neu besohlen.

impannitzíri , vrb, rfl Definition pònnere bestimentu bonu, nau de unu bestiu in poberesa; in cobertantza, migliorare, andhare in bonu, fàere fortuna Synonyms e antonyms abboniare, assusai Translations French nipper English to dress again, to get rich Spanish arreglarse, acicalarse Italian rimpannucciare German neu einkleiden.

impetadúra , nf Definition su impetare sa cartzamenta Synonyms e antonyms insobadura, intzolu Etymon srd. Translations French ressemelage English resoling Spanish remonta Italian risuolatura German neu Besohlung.

impetàre , vrb Definition pònnere su petu nou, unu pígiu nou a su fundhu de is iscarpas, dae mesania a sa punta, asuta Synonyms e antonyms apetare, inciolai | ctr. ispetare 1 Translations French ressemeler English to resole Spanish remontar, echar medias suelas Italian risuolare German neu besohlen.

inciolài , vrb: insolae, insolai, insolare, issolare Definition pònnere sa sola una segundha bortas a is iscarpas Synonyms e antonyms assolare, impetare Sentences su cartzeraju est insolendhe unu paju de cracas ◊ su sabbateri at insolau is crapitas a pedhi grussa ◊ cantu mi costat a inciolai custas crapitas? Etymon srd. Translations French ressemeler English to resole Spanish remontar Italian risuolare German neu besohlen.

modérnu , agt Definition chi est de is tempos prus reghentes, de su tempus presente Synonyms e antonyms nobu, rechente | ctr. anticu Translations French moderne English modern Spanish moderno Italian modèrno German modern, neu.

noàdile , agt, nm: nobàdile, novàdile Definition nau pruschetotu de is cambos de is matas, chi funt noos, giòvonos, o fintzes de sa mata chi cumènciat a portare frutu; a logos, pigionatzu Synonyms e antonyms noale, nobedhu / bullone, froedha, irbrossa | ctr. becru, casale Sentences nobàdiles froghedhas creschindhe ◊ fruedhas noàdiles no faghent a padente acurtzu a tie!◊ depiant cumbidare in sacrifísciu una cropa de túrturas o de culumbos novàdiles Etymon ltn. *novatilis Translations French nouveau English spring Spanish brote Italian novèllo German frisch, jung, neu.

noàle , agt: nobale Definition chi tenet pagu tempus, chi est nou, chi est essiu o fatu de pagu / binza n. = pàstinu, bíngia noedha; terra n. = chentza prena, mai arada e semenada Synonyms e antonyms noàdile, nobedhu, nobu 1, noiciolu, núvulu Sentences brillendhe che cometa in s'oriente, bidas de oro sa tua era noale! ◊ aperide su coro a su bentu de froghedhas nobales! Surnames and Proverbs smb: Noale Etymon ltn. novalis, -e Translations French nouveau English new Spanish recién hecho, nuevo Italian novèllo German neu, jung.

nobédhu , agt, nm: noedhu, noellu, novedhu, nubedhu, nuedhu Definition chi est nou, essiu de pagu o fatu a nou; vitellu de unu a tres o bàtoro annos Synonyms e antonyms noale, noàdile, nobu 1, noiciolu, núvulu | ctr. béciu Idioms csn: bíngia noedha = pàstinu, binza bogada a nou, pastinada de pagos annos; is noedhus (faedhendhe de pische) = muscionalla, pischighedhu de naschidorzu Sentences fiat sempri prontu a narri fuedhus pitziosus a is bagadias e a is isposas nuedhas ◊ peri pro custu sufrides sa pena de chie una domo at fabbricadu e dae noedha sorte cumandhadu la lassat pro andhare a terr'anzena (A.Casula)◊ custa bíngia portat sempri frutu meda ca est noedha 2. a s'arvorinu, candho si nch'est ischidadu, bi mancaiat una cropa de noedhos ◊ nuedhos rudes in tanca ndhe apas unu milione! Etymon ltn . novellus Translations French nouveau English spring Spanish recién hecho, novillo Italian novèllo German neu, jung, frisch.

nóbu , agt, nm: nou 1, novu Definition chi o cosa chi est fata de pagu, est un'àtera diferente de su chi si teniat o chi dhue fut innanti; chi no tenet perunu guastu, peruna neghe (nau de ccn., chi est un'àteru, chi dhu'est de pagu): pl. nobos, noos (nr. nos); f. noa, noba, nòua Synonyms e antonyms bonu, càmbiu, giòvunu | ctr. béciu, consumidu, malandhadu Idioms csn: avb.: annu nou (Annunou) = prima dí de annu; Luna noa = sa luna candu si bit cummentzendi a crèsciri torra; èssere nou de... = no connòschere su…; a nobas = tempus ainnantis, s'annu chi benit; cojada noa, cojadu nou, cojados noos = cojaus de pagu; torrare una cosa a noa = arranzàrela, acontzàrela de pàrrere noa; (pagare, torrare cosa) a su nou = a s'iscunzada Sentences sa cosa noa piaghet a totugantos ◊ custa tzacheta la tenzo unu muntone de annos, ma est noa noa ◊ domo noa, trastes noos! ◊ at àpiu pitzinnu nobu: fit isposada tres annos ◊ sa zente est totu cuntenta de su preíderu nou! ◊ modas nòuas in terras bècias ◊ dhoi fut un'ómini chi dhi fut morta sa mulleri, si fut torrau a cojai e sa mulleri noba teniat unu fillu mascu ◊ custu est su síndhigu nou 2. su betzu nachi fit menzus de su nou 3. so nou de su logu e tocat chi calicunu mi acumpanzet ◊ a nobas as a falare a sa festa ◊ chie l'ischit chi a nobas tue no ti ndhe ridas de totu custu? ◊ custa est moda chi ant vocadu como a novu Etymon ltn. novus Translations French neuf English new Spanish nuevo Italian nuòvo German neu.

noiciólu , agt: noitolu, noitzolu, noitzou Definition chi est nou, de pagu tempus, fintzes chi tenet pagu isperimentu Synonyms e antonyms noale, nobedhu, noíciu, novatu / ttrs. nubitoru Sentences at isploradu sa terra noitola ◊ a trabagliare fora est cosa fea: mezus in bidha peldiga noitola ◊ abbojant a piata che a bolu cun tzupedhos, cadreas e banchitas pro intèndhere su fatu noitolu Etymon ltn. novicius Translations French nouveau, novice English inexperienced Spanish novato, novel Italian novellino, novìzio German neu, jung.